"Om het algemeen welzijn te beschermen, moet de wettige publieke overheid het recht en de plicht uitoefenen om straffen op te leggen die in verhouding staan tot de ernst van de begane misdrijven. ... Straf dient niet alleen om de openbare orde en de veiligheid van de personen te garanderen; zij wordt ook een instrument ter verbetering van de schuldige, een verbetering die tevens de morele waarde van uitboeting aanneemt wanneer de schuldige vrijwillig zijn straf aanvaardt. ... De activiteit van de organen die belast zijn met het bepalen van de strafrechtelijke verantwoordelijkheid, die steeds persoonlijk van aard is, moet gericht zijn op een nauwgezette zoektocht naar de waarheid en moet met een volledig respect voor de waardigheid en de rechten van de menselijke persoon worden uitgevoerd." Compendium van de Sociale Leer van de Kerk, 402-404[769|402-404]

Over deze kwesties van schuld en straf spreekt de Kerk regelmatig. Ook over de doodstraf is de Kerk duidelijk: 'In gevallen waarbij men zich volledig vergewist heeft van de identiteit en verantwoordelijkheid van de schuldige partij, sluit de traditionele leer van de Kerk de doodstraf niet uit "wanneer dit het enige middel is dat volstaat om mensenlevens te beschermen tegen de aanvaller"'. Compendium van de Sociale Leer van de Kerk, 405[[769|405]]

In het dossier is een aantal uitspraken, zoals de Kerk in de traditie daarover gesproken heeft bij elkaar gebracht.

Catechismus van de Katholieke Kerk[1]

• Catechismus van de Katholieke Kerk, 2267[1|2267]

Compendium van de Sociale Leer van de Kerk[769]

• Compendium van de Sociale Leer van de Kerk, 402-405[769|402-405]

Heilige Vader

Paus Franciscus

• 04-10-2020: Encycliek Fratelli Tutti, over de doodstraf nrs. 263-270[7800|+345]
• 17-12-2018: Toespraak Tot de delegatie van de Internationale Commissie tegen de doodstraf[7987]
• 11-10-2017: Toespraak Doodstraf en "ontwikkeling van de geloofsleer"[6664] (in afwijking van wat de geloofsleer leert)
• 19-03-2016: Over de doodstraf in de Apostolische Exhortatie Amoris Laetitia, 83[6271|83]
• 20-03-2015: Brief Het is geen gerechtigheid iemand de doodstraf te geven[5857]
  • Bericht: Paus in Colombia: ‘De Kerk is niet van ons, maar van God. Iedereen heeft er een plaats’[n:3974]
• 23-10-2014: Toespraak Over strafrecht, het bestraffen van ernstige misdaden en de menselijke waardigheid[5738]
  • Bericht: Paus verwerpt de doodstraf en bekritiseert voorhechtenis[n:2811]
• 30-05-2014: Brief Tot de deelnemers aan het 19e Internationale Congres van de Internationale Associatie voor Strafrecht (AIDP) en het 3e Congres van de Latijns-Amerikaanse Associatie voor Strafrecht en Criminologie[5858]

Paus Benedictus XVI

• 19-11-2011: Postsynodale Apostolische Exhortatie Africae munus, (83)[3881|(83)]

H. Paus Johannes Paulus II

• 25-03-1995: Evangelium Vitae, 27,47,55,56[2|27.47.55.56] en Evangelium Vitae, 57[2|57] (DH 4990)

Paus Pius XII

• 05-02-1955: Resta Ora[5544]
• 05-12-1954: Accogliete, illustri Signori[5543]
• 03-10-1953: Nous Croyons[1472]
• 13-09-1952: Ce premier congres - Over onderzoek en nieuwe mogelijkheden in de geneeskunde, 33[1455|33]
• 17-11-1949: Recht en rechtsbescherming[5003]
  • Zie ook de Capita selecta over strafrecht in dit dossier van Paus Pius XII[d:241]

Paus Pius XI

• 31-12-1930: Encycliek Casti Connubii, 75[526|75] (DH 3720)

Paus Leo XIII

• 12-09-1891: Brief Pastoralis Officii, (1)[6478|(1)] (DH 3272)

Paus Innocentius III

• 18-12-1208: Ejus exemplo, (6)[4707|(6)] (DH 795)

Paus Nicolaas I

• 13-11-866: Ad consulta vestra, (6)[1993|(6)] (Niet onder dwang bekentenis verkrijgen, DH 648)

Congregatie voor de Geloofsleer[d:106]

• 01-08-2018: Aan de Bisschoppen betreffende de nieuwe redactie van nr 2267 van de Catechismus van de Katholieke Kerk over de doodstraf[7017]

Capita selecta:

Doodstraf

• 19-03-2022: in Apostolische Constitutie Praedicate Evangelium, 165[6064|165] punt 3 is het de taak van het Dicasterie voor de Bevordering van de Gehele Menselijke Ontwikkeling[d:423] de afschaffing van de doodstraf” te bevorderen
• 04-10-2020: Paus Franciscus, Encycliek Fratelli tutti, 263[7800|263], Fratelli tutti, 264[7800|264], Fratelli tutti, 265[7800|265] Fratelli tutti, 266,267,268,269,270[7800|266.267.268.269.270]
• 17-12-2018: Paus Franciscus, toespraak Tot de delegatie van de Internationale Commissie tegen de doodstraf[7987]
• 03-08-2018:
  • Congregatie van de Geloofsleer: Brief Aan de Bisschoppen betreffende de nieuwe redactie van nr 2267 van de Catechismus van de Katholieke Kerk over de doodstraf[7017]
• 02-08-2018:
  • Paus Franciscus: Rescriptum "ex Audientia SS.mi" - Nova redactio n. 2267 Catechismi Catholicae Ecclesiae de poena mortis.[7016]
  • Bericht Paus Franciscus spreekt zich uit over de doodstraf[n:4286]
  • Catechismus van de Katholieke Kerk, 2267[1|2267]
• 24-09-2015: Tot de gemeenschappelijke vergadering van Huis en Senaat van het Amerikaanse Parlement, 14[6076|14]
• 20-03-2015: Het is geen gerechtigheid iemand de doodstraf te geven[5857]
• 23-10-2014: Over strafrecht, het bestraffen van ernstige misdaden en de menselijke waardigheid[5738]
• 30-05-2014: Tot de deelnemers aan het 19e Internationale Congres van de Internationale Associatie voor Strafrecht (AIDP) en het 3e Congres van de Latijns-Amerikaanse Associatie voor Strafrecht en Criminologie[5858]
• N.a.v. de uitspraak[6271|83] van Paus Franciscus uit 2016:
  • (Gen. 9, 6)[b:Gen. 9, 6] : “Wie het bloed van een mens vergiet, diens bloed wordt door mensen vergoten, want als zijn beeld heeft God de mens gemaakt.”
  • (Lev. 20, 1; Mt. 15, 4; Mc. 7, 10; Joh. 19, 11; Hand. 25, 11; Rom. 13, 1-4; Heb. 10, 28)[b:Lev. 20, 1; Mt. 15, 4; Mc. 7, 10; Joh. 19, 11; Hand. 25, 11; Rom. 13, 1-4; Heb. 10, 28]
  • Innocent I, Letter to Exsuperius[6477], PL 20: 499A-B; (DH 212)
  • Innocent III, Ejus exemplo, (6)[4707|(6)] Profession of Faith prescribed for the Waldensians, DH 795;
  • H. Paus Pius V, Catechismus Romanus Concilii Tridentini[830] , Part III,, 5, nr. 4, commentary on the 5 th commandment The power of life and death...The power of life and death is permitted to certain civil magistrates because theirs is the responsibility under law to punish the guilty and protect the innocent. Far from being guilty of breaking this commandment (Thou shall not kill), such an execution of justice is precisely an act of obedience to it. For the purpose of the law is to protect and foster human life. This purpose is fulfilled when the legitimate authority of the State is exercised by taking the guilty lives of those who have taken innocent lives. In the Psalms we find a vindication of this right: ‘Morning by morning I will destroy all the wicked in the land, cutting off all evildoers from the city of the Lord’ (Ps. 101:8).;
  • H. Paus Pius V: Horrendum Illud Scelus, 3[7021|3], waarbij clerus gestraft worden voor homofiele praktijken en overgeleverd kunnen worden aan de staat, die zeker in die tijd nog wel eens de doodstraf uitspraken voor dergelijke handelingen.
  • Paus Leo X, als dwaling afgewezen: Exsurge Domine, 33[690|33] (DH 1483)
  • Paus Pius XII, Ce premier congres - Over onderzoek en nieuwe mogelijkheden in de geneeskunde, 33[1455|33] AAS 44 (1952): 787;
  • H. Paus Johannes Paulus II,
    • 27-01-1999: 'Op deze wijze is de liefde van God aan ons geopenbaard: God zond Zijn enige Zoon naar de wereld opdat we door Hem leven zouden hebben' (1 Joh. 4, 9), 5[4381|5]
    • 23-01-1999: Tijdens de H. Mis bij gelegenheid van de sluiting van de speciale synode van de Bisschoppen van Amerika, 8[7019|8]
    • 25-12-1998: "Regem venturum Dominum, venite, adoremus” - "Kom laten we aanbidden, de Heer die gaat komen", (5)[7018|(5)]
    • 15-08-1997: Catechismus van de Katholieke Kerk, 2267[1|2267]
  • Kard. Ratzinger: 04-07-2004 Waardigheid om de Heilige Communie te ontvangen - Algemene grondslagen, 3[7022|3] over van mening mogen verschillen met de Heilige Vader over de doodstraf
  • H. Augustinus: De Civitate Dei, Boek 1, hoofdstuk 21[857]
  • H. Thomas van Aquino, Summa Theologiae, II-II, q. 64, art. 2[t:iia-iiae q. 64 a. 2] It is written: ‘Wizards...It is written: ‘Wizards thou shalt not suffer to live’ (Ex. 22:18); and: ‘In the morning I put to death all the wicked of the land’ (Ps. 100:8). ... Every part is directed to the whole, as imperfect to perfect, wherefore every part exists naturally for the sake of the whole. For this reason we see that if the health of the whole human body demands the excision of a member, because it became putrid or infectious to the other members, it would be both praiseworthy and healthful to have it cut away. Now every individual person is related to the entire society as a part to the whole. Therefore if a man be dangerous and infectious to the community, on account of some sin, it is praiseworthy and healthful that he be killed in order to safeguard the common good, since ‘a little leaven corrupteth the whole lump’ (1 Cor. 5:6).
  • H. Thomas van Aquino, Summa Theologiae, II-II, q. 64, art. 7[t:iia-iiae q. 64 a. 7] "Daar het nu voor eenieder..."Daar het nu voor eenieder natuurlijk is zijn bestaan zoveel als mogelijk in stand te houden, daarom is deze handeling niet ongeoorloofd, omdat daarin het behoud van eigen leven bedoeld wordt. Toch kan een handeling die uit een goede bedoeling voortkomt, ongeoorloofd worden, wanneer zij niet in evenredigheid is met het doel. Wanneer bijgevolg iemand ter verdediging van zijn eigen leven meer geweld gebruikt dan nodig is, dan is dat ongeoorloofd. Indien men echter op matige wijze geweld afweert, dan zal dat een wettige verdediging zijn, want volgens het recht mag men ‘geweld met geweld keren, mits men de grenzen van een niet-verwijtbare verdediging niet te buiten gaat"
  • H. Thomas van Aquino: Summa Theologiae, II-II, q. 108, art. 1 Respondeo[t:iia-iiae q. 108 a. 1 co] "Vergelding (vindicatio)..."Vergelding (vindicatio) bestaat uit het toebrengen van een strafbaar kwaad aan iemand die gezondigd heeft. Daarom moeten we in de kwestie van vergelding de geest van de vergelder in ogenschouw nemen. Want als zijn bedoeling hoofdzakelijk gericht is op het kwaad van de persoon op wie hij vergelding neemt en daarin rust, dan is zijn vergelding volkomen onwettig: want genoegen scheppen in het kwaad van een ander behoort tot haat, wat in strijd is met de liefdadigheid waardoor we verplicht zijn alle mensen lief te hebben. Ook is het geen excuus dat hij het kwaad beoogt van iemand die hem onrechtvaardig kwaad heeft aangedaan, zoals ook een mens niet verontschuldigd is voor het haten van iemand die hem haat: want een mens mag niet zondigen tegen een ander alleen omdat deze al tegen hem gezondigd heeft, aangezien dit overwonnen moet worden door het kwaad, wat verboden werd door de apostel, die zegt (Rom. 12:21): Laat u niet overwinnen door het kwade, maar overwin het kwade door het goede.
    
    Als de intentie van de vergelder echter hoofdzakelijk gericht is op enig goed, dat verkregen moet worden door middel van de bestraffing van de persoon die gezondigd heeft (bijvoorbeeld dat de zondaar zich mag verbeteren, of dat hij op zijn minst in toom gehouden mag worden en anderen niet gestoord mogen worden, dat de gerechtigheid gehandhaafd mag worden en God geëerd), dan kan vergelding geoorloofd zijn, mits er aan andere gepaste omstandigheden wordt voldaan."
  • H. Thomas van Aquino: Summa Theologiae, II-II, q. 108, art. 3 respondeo[t:iia-iiae q. 108 a. 3 co] "Vergelding is wettig en..."Vergelding is wettig en deugdzaam voor zover het gericht is op het voorkomen van kwaad. Nu worden sommigen die niet beïnvloed worden door deugd, ervan weerhouden om te zondigen, uit angst om die dingen te verliezen die ze meer liefhebben dan die ze verkrijgen door te zondigen, anders zou angst geen afweer zijn tegen de zonde. Bijgevolg moet vergelding voor zonde worden genomen door een mens te beroven van wat hij het meest liefheeft. Nu zijn de dingen die de mens het meest liefheeft het leven, lichamelijke veiligheid, zijn eigen vrijheid en externe goederen zoals rijkdom, zijn land en zijn goede naam. ..."
  • H. Thomas van Aquino: Summa Theologiae, II-II, q. 108, art. 3 ad 2[t:iia-iiae q. 108 a. 3 ad 2] "Allen die een doodzonde..."Allen die een doodzonde begaan, verdienen de eeuwige dood, wat betreft toekomstige vergelding, die in overeenstemming is met de waarheid van het goddelijk oordeel. Maar de straffen van dit leven hebben meer van een medicinaal karakter; daarom wordt de doodstraf alleen opgelegd aan die zonden die leiden tot de ernstige ondergang van anderen."
  • St. Thomas even proposes that accepting a death sentence has an expiatory nature: “Even death inflicted as a punishment for crimes takes away the whole punishment for those crimes in the next life, or at least part of that punishment, according to the quantities of guilt, resignation, and contrition; but a natural death does not” (Summa Theologiae, Index, under the word mors(Turin, 1926), as cited by Romano Amerio in Iota Unum, p. 435).
  • St. Thomas: in Summa Contra Gentiles, III, c. 146[837] The fact that the evil ones,...The fact that the evil ones, as long as they live, can be corrected from their errors does not prohibit that they may be justly executed, for the danger which threatens from their way of life is greater and more certain than the good which may be expected from their improvement. They also have at that critical point of death the opportunity to be converted to God through repentance. And if they are so obstinate that even at the point of death their heart does not draw back from malice, it is possible to make a quite probable judgment that they would never come away from evil.