Uitingen van hartstocht in de gemeenschapsvergadering, rijkdom van de nieuwe ritus van de Heilige Mis

Geliefde zonen en dochters!

Wij willen jullie harten opnieuw uitnodigen om je te richten op de liturgische vernieuwing van de nieuwe ritus van de Mis, die vanaf aanstaande zondag, de eerste zondag van de advent, 30 november, in onze vieringen van het heilig offer zal worden ingevoerd. Nieuwe ritus van de Mis: het is een verandering die een eeuwenoude traditie betreft en daarom ons religieus erfgoed raakt, dat een onwrikbare vastheid leek te hebben en de gebeden van onze voorouders en onze heiligen op onze lippen moest brengen en ons de troost moest geven van een trouw aan ons geestelijk verleden, dat wij actueel maakten om het vervolgens door te geven aan de komende generaties. In deze omstandigheden begrijpen we beter de waarde van de historische traditie en de gemeenschap van de heiligen. Deze verandering raakt de ceremoniële uitvoering van de mis; en we zullen, misschien met enige ergernis, merken dat de dingen aan het altaar niet meer plaatsvinden met dezelfde woorden en gebaren waaraan we zo gewend waren, dat we er bijna geen aandacht meer aan schonken. Deze verandering raakt ook de gelovigen en zou iedereen die aanwezig is moeten interesseren, waardoor zij worden afgeleid van hun gebruikelijke persoonlijke devotie of van hun gebruikelijke sluimer.

We moeten ons voorbereiden op deze veelvuldige verstoring, die eigen is aan alle nieuwigheden die in onze gebruikelijke gewoonten worden geïntroduceerd. We zullen merken dat vrome mensen het meest gestoord zullen zijn, omdat zij hun eigen respectabele manier van naar de Mis luisteren hebben en zich afgeleid zullen voelen van hun gebruikelijke gedachten en gedwongen zullen worden andere gedachten te volgen. Zelfs de priesters zullen hier misschien enige hinder van ondervinden.

VOORBEREIDING OP DE VERANDERINGEN
Wat moeten we doen bij deze bijzondere en historische gelegenheid?

Allereerst: ons voorbereiden. Deze verandering is niet gering; we mogen ons niet laten verrassen door het uiterlijk, en misschien door het ongemak, van de uiterlijke vormen. Het is aan intelligente mensen, aan bewuste gelovigen, om zich goed te informeren over de verandering in kwestie. Dankzij vele goede initiatieven van de Kerk en van uitgevers is dat niet moeilijk. Zoals we al eerder hebben gezegd, is het goed dat we ons bewust worden van de redenen waarom deze ingrijpende verandering wordt doorgevoerd: gehoorzaamheid aan het Concilie, die nu gehoorzaamheid aan de bisschoppen wordt die de voorschriften ervan interpreteren en uitvoeren; en deze eerste reden is niet louter canoniek, dat wil zeggen betrekking hebbend op een uiterlijk voorschrift; zij houdt verband met het charisma van de liturgische handeling, dat wil zeggen aan de macht en de doeltreffendheid van het kerkelijk gebed, dat in de bisschop zijn meest gezaghebbende stem heeft, en dus in de priesters, die zijn ambt bijstaan en net als hij “in persona Christi” handelen IV[[853|+13]]: het is de wil van Christus, het is de adem van de Heilige Geest, die de Kerk tot deze verandering roept. We moeten hierin het profetische moment herkennen dat zich voltrekt in het mystieke lichaam van Christus, dat juist de Kerk is, en dat haar schudt, wakker schudt en haar dwingt om de mysterieuze kunst van haar gebed te vernieuwen, met een bedoeling die, zoals gezegd, de andere reden voor de hervorming vormt: de vergadering van de gelovigen, die eveneens bekleed zijn met het “koninklijk priesterschap”, dat wil zeggen met het vermogen tot bovennatuurlijke conversatie met God, op een nauwere en doeltreffendere wijze te betrekken bij de officiële ritus van zowel het Woord van God als het eucharistisch offer, waaruit de Mis bestaat.

DE OVERGANG NAAR DE GESPROKEN TAAL
Hier zal natuurlijk de grootste verandering merkbaar zijn: die van de taal. Niet langer zal het Latijn de belangrijkste taal van de Mis zijn, maar de gesproken taal. Voor wie de schoonheid, de kracht en de sacrale expressiviteit van het Latijn kent, is de vervanging door de volkstaal zeker een groot offer: we verliezen de taal van de christelijke eeuwen, we worden bijna indringers en profanen in het literaire domein van de sacrale expressie, en zo zullen we een groot deel van dat prachtige en onvergelijkbare artistieke en spirituele fenomeen dat de gregoriaanse zang is, verliezen. We hebben inderdaad reden om te treuren en ons bijna te verliezen: wat zullen we in de plaats stellen van deze engelachtige taal? Het is een offer van onschatbare waarde. En om welke reden? Wat is er meer waard dan deze allerhoogste waarden van onze Kerk? Het antwoord lijkt banaal en prozaïsch, maar het is geldig, omdat het menselijk is, omdat het apostolisch is. De intelligentie van het gebed is meer waard dan de zijden en verouderde gewaden waarmee het zich koninklijk heeft gekleed; de deelname van het volk, van dit moderne volk dat verzadigd is van duidelijke, begrijpelijke woorden die in zijn profane conversatie kunnen worden vertaald, is meer waard. Als de Latijnse godheid de kindertijd, de jeugd, de wereld van het werk en de zaken bij ons gescheiden zou houden, als hij een ondoorzichtig scherm zou zijn in plaats van een transparant kristal, zouden wij, vissers van zielen, er dan goed aan doen hem het exclusieve domein van het gebeds- en godsdienstige gesprek voor te behouden? Wat zei de heilige Paulus? Lees hoofdstuk XIV van de eerste brief aan de Korintiërs: “In de vergadering spreek ik liever vijf woorden naar mijn begrip, om ook anderen te onderwijzen, dan tienduizend woorden door de gave van talen” (19 enz.)[b:1 Kor. 14, 19]. En Sint-Augustinus lijkt hierop te reageren: “Zolang iedereen onderwezen wordt, hoeft men niet bang te zijn voor leraren” P.L. 38, 228, Serm. 37[[880]] vgl: zie ook Serm. 299, P.L. 38, 1371[[[880]]] Maar de nieuwe ritus van de Mis bepaalt trouwens dat de gelovigen “samen in het Latijn ten minste de delen van de gewone Mis moeten kunnen zingen, en in het bijzonder het geloofssymbool en het gebed van de Heer, het Onze Vader”. Missale Romanum, (19)[[1209|(19)]] Maar laten we dit goed onthouden, als waarschuwing en als troost: dit betekent niet dat het Latijn in onze Kerk zal verdwijnen; het blijft de edele taal van de officiële handelingen van de Apostolische Stoel; het blijft een schoolinstrument voor kerkelijke studies en een sleutel tot het erfgoed van onze religieuze, historische en humanistische cultuur; en, indien mogelijk, in hernieuwde glorie.

DEELNAME EN EENVOUD
En ten slotte zal men, als men goed kijkt, zien dat de fundamentele opzet van de Mis de traditionele blijft, niet alleen in zijn theologische betekenis, maar ook in zijn spirituele betekenis; deze zal zelfs, als de ritus naar behoren wordt uitgevoerd, een grotere rijkdom aan de dag leggen, die duidelijk wordt door de grotere eenvoud van de ceremonies, door de verscheidenheid en de overvloed van de Schriftteksten, door het samenspel van de verschillende bedienaren, door de stiltes die de ritus in verschillende diepe momenten indelen, en vooral door de noodzaak van twee onmisbare vereisten: de innige deelname van elke afzonderlijke aanwezige en de uitstorting van de harten in gemeenschappelijke naastenliefde; vereisten die de mis meer dan ooit tot een school van spirituele diepgang en een rustige maar veeleisende oefening in christelijke sociologie moeten maken. De relatie van de ziel met Christus en met de broeders bereikt een nieuwe en vitale intensiteit. Christus, slachtoffer en priester, vernieuwt en biedt door middel van het ambt van de Kerk Zijn verlossend offer aan in de symbolische ritus van Zijn laatste avondmaal, waarbij Hij ons onder de gedaante van brood en wijn Zijn Lichaam en Bloed nalaat als onze persoonlijke en geestelijke voeding en voor onze versmelting in de eenheid van Zijn verlossende liefde en Zijn onsterfelijke leven.

NORMATIEVE AANWIJZINGEN
Er blijft echter nog een praktische moeilijkheid bestaan, die door de verhevenheid van het heilige ritueel niet onbelangrijk is. Hoe zullen wij dit nieuwe ritueel vieren, nu wij nog geen volledig missaal hebben en er nog zoveel onzekerheid bestaat over de toepassing ervan? Tot slot is het nuttig enkele aanwijzingen voor te lezen die wij hebben ontvangen van de bevoegde instantie, namelijk de Heilige Congregatie voor de Eredienst. Deze luiden als volgt:

In ieder geval, en altijd, herinneren wij eraan dat “de Mis een Mysterie is dat moet worden beleefd in een dood van Liefde. Haar goddelijke Werkelijkheid overstijgt elk woord... Het is de Handeling bij uitstek, de daad zelf van onze Verlossing in het Gedenkteken, die haar aanwezig maakt” (ZUNDEL). Met onze apostolische zegen.