Siano Rese Grazie

God zij gedankt, dat Hij ons ook dit jaar heeft vergund, het woord tot u te richten, beminde zonen, pastoors en vastenpredikers van ons bisdom Rome, waarvoor wij zonder ophouden bidden en werken, voor zover onze krachten het toelaten, en waarvoor wij zelfs ons leven zouden willen opofferen.

Onze eerste gedachte is er een van levendige voldoening over hetgeen gij, onder de wijze leiding van onze beminde kardinaal-vicaris en zijn ijverige plaatsvervangers tot stand hebt gebracht en nog steeds tot stand brengt voor het welzijn van de bevolking van Rome, zelfs met grote inspanningen en ontberingen van uw kant. Wij hebben nauwkeurige inlichtingen willen inwinnen en wij willen u zeggen, dat wij ook dit jaar enkele parochies, waar bijzondere initiatieven zijn genomen en met succes bekroond, wensten te prijzen en ten voorbeeld te stellen, maar wij constateerden, dat een keuze ons moeilijk zou zijn gevallen, nu in geheel Rome een nieuwe ijver in het geestelijk leven is ontstaan. Iedereen ziet, dat het aantal kerken is vermeerderd, en insgelijks is het bekend, hoe gij u inspant om het veelvuldig bijwonen van de H. Mis en van andere kerkelijke plechtigheden te vergemakkelijken en vruchtbaar te maken. Zo vinden in iedere wijk godsdienstcursussen plaats voor leken en geeft men zich voortdurend moeite voor de verzorging van de jeugd, vooral van de studerende jeugd.

Maar om bij uw prediking en bij uw toewijding aan anderen niet al uw geestelijke krachten uit te putten, zijt gij eerst bij elkaar gekomen voor de geestelijke oefeningen en hebt gij daarna in een zeer geslaagde bijeenkomst de zielzorgproblemen besproken en hebt gij u tenslotte nog willen verdiepen in gebed en studie door actief deel te nemen aan een cursus „van oefeningen voor een betere wereld", waarover wij van alle kanten troostrijke berichten ontvangen, terwijl bisschoppen en priesters bijzonder doen uitkomen, hoe uitstekend deze oefeningen beantwoorden aan de noden van deze tijd en hoe zij een vruchtbare bijdrage kunnen zijn voor de oplossing van de meest dringende en kwellende problemen van het tegenwoordige uur.

Beminde zonen! Bij andere gelegenheden hebben wij u de pastoor voorgesteld als de goede herder en hebben wij aangetoond, hoe nodig het is, dat hij wordt geholpen door een vurige en bereidwillige groep van strijdbare katholieken, die de leer en het voorbeeld van Jesus kunnen uitdragen daar, waar de priester bijna niet kan doordringen. Wij mogen u daarom thans enkele herderlijke richtlijnen geven voor uw apostolische werkzaamheid.

I.
Wat betreft uw werken aan de vernieuwing van de enkelingen, raden wij aan om tactvol te beginnen, standvastig voort te gaan en moedig te zijn tot het einde toe.

1.
Vóór alles tactvol beginnen.

De apostolische priester kan, gestuwd door een ijver, die hem vaak werkelijk "verteert" (Ps. 68, 10; Joh. 2, 17)[b:Ps. 68, 10; Joh. 2, 17], in een gevaarlijke dwaling vallen door te menen, alles ineens te kunnen en door reeds in het begin het moeilijkste te willen, dat dus veel inspanning en toewijding vraagt. Als hij zo te werk gaat, zal hij zich bijna zeker bloot stellen eerst aan ijdele illusies en later aan bittere teleurstellingen. Want de apostel moet noodzakelijk rekening houden met de morele zwakheid van de ander, met zijn gebrek aan intellectuele kennis, met de personen en de zaken, te midden waarvan hij leeft, en, om het zo uit te drukken, met de oever, vanwaar de gefolterde ziel tot hem moet komen of liever tot God moet terugkeren, als zij zich er toe laat brengen, de overvaart te ondernemen. Maar als men haar bestrijdt met argumenten, die zij niet begrijpt, als men van haar verlangt te geven, waarop zij niet is voorbereid, dan zou dat zeker schadelijk zijn voor het succes van het apostolaat. Misschien moet men verbroken banden herstellen, dan moet men noodzakelijk de afgedwaalde ziel voorzichtig benaderen, de verloren belangstelling doen herleven en trachten weer een taal te spreken, die zij misschien volledig vergeten is. Natuurlijk wil een dergelijk noodzakelijk tactvol optreden niet zeggen, dat men een compromis sluit met het valse en het slechte. Het gaat er hier niet om, "vrede te sluiten" tot iedere prijs, maar om onderhandelingen te kunnen openen voor een rechtvaardige vrede, niet tussen het kwade en het goede - dit ware absurd -, maar tussen de mens, die aan zijn boosheid verzaakt, en God, die hem met oneindige goedheid en eindeloze tederheid ontvangt. Men moet dan alle overhaasting weten te vermijden, het geschikte ogenblik weten af te wachten en juist weten af te wegen, wat men zegt en wat men vraagt. Dit is een eerste onontkoombare eis voor de individuele apostolaatsactie.

2.
Maar de apostel moet bij zijn omgang met de zielen, die aan zijn herderlijke zorgen zijn toevertrouwd, nog een andere gave bezitten. Vaak bereikt men niet, wat men bereiken wil, en in ieder geval bereikt men het zeer zelden aanstonds. Het is dan ook niet uitgesloten, dat vijandigheid, koudheid of onverschilligheid de priester kunnen verleiden, zijn werk op te geven of minstens zijn activiteit te verzwakken en bijgevolg minder succesvol te maken. Gij zult, beminde zonen, standvastig moeten volhouden zonder aan vermoeidheid of ongeduld toe te geven. Gij zult staande moeten blijven, ook als alles schijnt te wankelen, moedig, ook wanneer men zou neervallen, ten prooi aan angst, die sommige nachten, welke eindeloos lijken, maakt tot een stille doodstrijd. Als dan de lippen van de apostel fluisteren: „Quid lucri: wat baat het" (Ps. 29, 10)[[b:Ps. 29, 10]] of als hij in smart uitroept: „Transeat a me calix iste: laat deze kelk Mij voorbijgaan" (Mt. 26, 39)[[b:Mt. 26, 39]], dan moet hij daaraan onmiddellijk toevoegen, wat Christus sprak in de hof: „Verumtamen non mea voluntas, sed tua fiat: neen niet Mijn wil geschiede, maar de Uwe." (Lc. 22, 42)[b:Lc. 22, 42] En God zal Zijn troostengel (Lc. 22, 43)[[b:Lc. 22, 43]] sturen om hem te bemoedigen en op te richten; en zijn heilswerk zal voortgaan ter bekroning van zijn ijver en van zijn offer.

3.
Maar een derde eigenschap zouden wij willen zien in de apostel, die de zielen wil heiligen.

Gelijk wij bij andere gelegenheden reeds hebben opgemerkt, gaat door de Kerk een ademtocht van de Heilige Geest, die aanspoort tot heldhaftigheid en tot volledige toewijding. Te midden van de doornen van een wereld, die opnieuw heidens geworden is, ontluiken een steeds groter aantal smetteloze bloemen, die ons verkwikken met hun frisheid en ons bekoren door hun geur: uitverkoren zielen van alle leeftijden en alle standen. Het ware te wensen, dat de priesters een heilige durf zouden opbrengen en niet zouden aarzelen, de hoogste heiligheid als doel te stellen. Waarom vallen zovele zielen in de netten van de wereld? Omdat zij daar menen te vinden wat zij wensen en verlangen; maar integendeel, wanneer het reeds te laat is, bemerken zij, dat de vruchten van die samenleving bestaan in onrust, twijfel, droefheid, wantrouwen en haat. Weest moedig, beminde zonen. Weet de zielen bij de hand te nemen en hen met zachtheid en kracht tegelijk te voeren tot Jesus, tot de vriendschap met Hem en de overwinning in Hem. Leert hun, dat zij alleen zo de vrede, het geloof, de vreugde, de hoop, de liefde zullen vinden en dat zij alleen zo het leven zullen vinden.

II.
Voor uw apostolisch werken aan de vernieuwing van de gemeenschap willen wij enkele ogenblikken terugkomen op hetgeen wij aangaven in onze radioboodschap van 10 Februari 1952, waar wij zeiden: "Gij moet duidelijk de noden vaststellen, het beoogde doel scherp aangeven, de beschikbare krachten juist berekenen ... zorgen, dat zij oordeelkundig te werk gaan." Dal Nostro Cuore, 12,13[[5796|12.13]]

1.
Bij het vaststellen van de noden moet gij oppervlakkigheid vermijden.

Uit oppervlakkigheid komt voort, wat men zou kunnen noemen, de maatstaf van de benadering, waarvan de rampzalige gevolgen zich voordoen op alle gebieden, dat van het apostolaat niet uitgezonderd. Om die gevolgen te vermijden is een ernstig statistisch werk nodig met het nodige realisme en kalme onpartijdigheid.

Het is bijv. zeker, dat velen in Rome voldoen aan het gebod van mishoren op feestdagen. Zo komt het, dat de kerken, ook in bepaalde buitenwijken, gedurende de H. Mis op Zon- en feestdagen werkelijk en telkens opnieuw gevuld zijn. Mag de pastoor zich over zo'n toeloop verheugen? Zonder twijfel en terecht; maar wil hij zich volkomen gerust voelen, dan moet hij met voldoende nauwkeurigheid berekenen, hoevelen er moesten komen en niet komen. Het staat immers vast, dat niet zelden een nauwkeurige telling de priester, die begaan is met het lot van zijn zielen, onaangename verrassingen bezorgt.

Zo kan men ook niet ontkennen, dat in Rome het catechismusonderricht bevredigend wordt bezocht en dat de priesters (evenals de verschillende instituten, verenigingen, Mariacongregaties en dergelijke) ijverig er naar streven om dit alles nog meer te verbeteren. Maar juist om die verbetering gemakkelijker door te voeren moet men zich afvragen: hoeveel kinderen van de parochie moesten komen en komen niet? Een tijd geleden hebben wij persoonlijk ons op de hoogte willen stellen van het parochieel catechismusonderricht in Rome en wij hebben de getallen, die ons werden meegedeeld, nog voor de geest. Zeker, er zijn op dit gebied zeer schone en bloeiende toestanden; maar er zijn andere, die noodzakelijk ieder apostolisch hart moeten bedroeven. Juiste opmerkingen, billijke beschouwingen en opmerkelijke recente verbeteringen milderen de eerste indruk en wettigen ook de hoop, dat sommige van de voornaamste moeilijkheden, die door de ijver van de pastoors alleen niet overwonnen konden worden, zullen worden opgelost.

Een andere vraag, beminde zonen. Hoe staat het met het godsdienstonderricht van de volwassenen? Voor hoeveel van hen blijven de begrippen, die zij in hun jeugd hebben geleerd, het enige fundament voor hun christelijk geloof?

En verder: hoevelen in de parochie houden hun pasen en hoevelen van uw gelovigen leven, denkt gij, in de genade Gods?

Hebt gij deze getallen vastgesteld, dan moet gij de betekenis ervan bestuderen om de oorzaken te vinden van de afval van sommigen en van de terugkeer van anderen. Het vaststellen van het kwaad is nog niet de diagnose, zonder welke men niet kan spreken van een goede prognose en nog minder van een doeltreffende verzorging.

2.
Ook bij het berekenen van de krachten moet men een fout vermijden, die vaak voorkomt. Sommige krachten worden door de pastoor vergeten, andere worden „onderschat" of worden waardeloos, al zouden zij ook niet openlijk met elkaar in strijd komen. Opent uw armen voor allen, beminde zonen, en geeft uw zegen aan alles, wat de Kerk goedkeurt. Iedereen, die van goede wil is, moet een plaats vinden in de wijngaard van de Heer, die iedere dienst aanneemt en werkers zoekt van ieder uur. Omdat er nog zoveel terrein te ontginnen valt en zoveel planten verzorgd moeten worden en vooral omdat een zo grote oogst moet worden gewonnen, moet de priester niet zonder een goede reden blijven stilstaan bij de beschouwing, onder welke vaandels zijn gelovigen verenigd zijn of welke onderscheidingstekenen zij dragen, als deze maar gezegend zijn door de Kerk. Iedereen zij welkom, die zich tot helpen aanbiedt. Het veld van God is uitgestrekt en de eisen, die de bewerking ervan stelt, zijn vele in getal.

3.
Om de krachten verstandig te ordenen, moet men vooral waken tegen het individualisme.

Als men van de ene kant ziet, met hoeveel ijver in tal van ondernemingen wordt gewerkt, waar niemand blijft stilstaan, niemand de pas vertraagt, niemand zich spaart, en men anderzijds moet constateren, dat het resultaat niet beantwoordt aan de verwachting bij zoveel ijver, inspanning en zelfopoffering, daar komt vanzelf de twijfel op, of er wellicht niet te veel alleen gestreden wordt, te veel met versnipperde krachten en te veel naast elkaar.

Wie weet, beminde zonen, of ook in Rome het apostolaatswerk niet moet worden herzien in het licht van de beginselen, die iedere goede samenwerking regelen. Volgens onze mening is dit thans een van de dringendste eisen voor de apostolische activiteit van clerus en leek.

Daarom zal alles, wat gij zult doen om uw werk te coördineren, onze zegen hebben en gezegend worden door God. En moge Maria, onder wier bescherming wij op de reeds ver achter ons liggende 10e Februari 1952 onze „oproep tot réveil" hebben gesteld, steeds uw inspanning en uw edelmoedigheid zegenen. Zo zal het eeuwige Rome met steeds grotere glans schitteren voor alle volkeren als een baken van licht en van waarheid!