Progredientes

1. Terugblik op de werkzaamheden
De dagen, die langzaam voortschrijden en als de eerste morgenuren een helder licht verspreiden, voeren ons allen, die, ieder op zijn eigen plaats, ijverig werken aan de voorbereiding van het oecumenisch Concilie, geleidelijk met Gods hulp naar het einde van dit grootse werk, dat wij in naam van God en onder een ingeving van de hemelse genade begonnen zijn.

Want de werkzaamheden van de afzonderlijke commissies, zoals ze genoemd worden, gaan dynamisch en met goed succes door, gelijk wij tot onze grote vreugde vaak persoonlijk hebben kunnen constateren. Nu is dan de Centrale Commissie, waarbij de nederige opvolger van Petrus aanwezig is en die hij presideert, aan het eind gekomen van haar voorbereidende zittingen, die in de afgelopen dagen op zo voortreffelijke wijze hebben plaats gehad.

Met een klare uiteenzetting van de meningen en met de grootste eenheid zijn de belangrijkste hoofdstukken behandeld, die betrekking hebben op de structuur en de organisatie van de aanstaande zittingen van het Concilie. En alle punten, waarvan de betekenis zal blijken in latere fasen, zijn helder belicht en nauwkeurig overwogen. Uit deze kwesties willen wij noemen de duidelijke en scherpe uiteenzettingen over hen, die tot het Concilie moeten worden uitgenodigd om te beraadslagen over het geheel van leer en discipline, waarvan het slagen van het Concilie zal afhangen; over de keuze van de theologische en juridische deskundigen; over de normen, die de discussies moeten beheersen; over de wijze van stemmen. Wat het Latijn betreft, dit moet de officiële taal zijn, maar daar, waar de noodzakelijkheid dit vereist, zullen de meningen en de gedachten ook in de levende taal kunnen worden uitgedrukt en opgenomen.

2. De betekenis ervan voor heel de Kerk
Dit alles is van belang en een bron van vreugde voor de gehele Kerk en het prikkelt het algemeen interesse.

Het is een prachtig iets en een vreugde om er aan te denken: alles wat hier gedurende zoveel dagen behandeld is, is een zaak van de gehele katholieke Kerk, het gaat allen aan, die wij over heel de wereld als onze beminde zonen beschouwen, het is voor hen allen een reden, tot blijdschap, tot troost en tot ijver.

Niet gij alleen zijt hier aanwezig, maar de gehele Kerk is hier present en is betrokken bij deze verblijdende werkzaamheden; hier klopt haar moederlijk hart, dat het heil en het geluk zoekt van alle individuen en van alle volken, en uit haar midden zijt gij als een uitverkoren geslacht voortgekomen om als het ware de plaats van allen in te nemen.

3. De arbeid van de afgelopen twee jaren
Maar bij gelegenheid van deze meer intense activiteit kunnen wij niet stilzwijgend voorbijgaan aan de langdurige werkzaamheden, die reeds twee jaar lang met succes zijn verricht: het verzamelen van de wensen van de bisschoppen uit bijna de gehele wereld; het vragen van de adviezen van de Romeinse curie en de meningen van de katholieke universiteiten, waardoor de verlangens van de geestelijkheid en van het christenvolk duidelijk tot uiting zijn gekomen. Deze enorme massa belangrijk materiaal vormt het uitgangspunt voor het werk van de afzonderlijke commissies, zodat men werkelijk zeggen mag, dat bij de voorbereiding van het oecumenisch Concilie rekening is gehouden met de wensen van priesters en gelovigen in dit opzicht.

4. De toenemende belangstelling van de leken
Ons hart, dat alle gelovigen bemint met vaderlijke liefde - wat doet het ons goed, u dit als in een vertrouwelijk gesprek te zeggen! -, ons hart wordt ook met troost vervuld, nu wij mogen constateren, dat de leken van iedere rang en vooral zij, die de hiërarchie terzijde staan, met steeds grotere belangstelling de voortschrijdende werkzaamheden van de commissies volgen en, wat nog belangrijker is, er voor bidden. Vanuit deze zaal gaan onze gedachten ook naar hen en wij danken hen uiterst hartelijk voor dit alles, en wij vragen hen, de begonnen werkzaamheden met hun gebed en hun ijver te willen blijven steunen, en er niet aan te twijfelen, dat wij hun wensen en adviezen met de vereiste welwillendheid aanvaarden.

5. Een woord tot de journalisten
Ook willen wij de journalisten niet vergeten, die steeds met grote hoffelijkheid en voorkomendheid, maar dikwijls niet zonder ongeduld, over de werkzaamheden van het Concilie verlangen te worden ingelicht. Terwijl wij hen danken voor hun levendige belangstelling en bezorgdheid, sporen wij hen toch vaderlijk aan, te willen bedenken, dat een oecumenisch concilie geen academische vergadering is of een parlement, maar een plechtige samenkomst van de hiërarchie, die het leven en de activiteit van de Kerk en het algemeen welzijn van de zielen beoogt. Dit vraagt echter, gelijk iedereen duidelijk is, naast het wekken van belangstelling, ook een bescheiden eerbied en een bijzondere reserve. De voorbereiding van het oecumenisch Concilie gaat door, en zodra zijn eerste bloemen verschijnen, zal er gelegenheid zijn om aan de geestelijkheid en de gelovigen en ook aan de mensen uit alle volken, die deze grote gebeurtenis met belangstelling volgen, de berichten door te geven, die aan de verlangens van deze edelmoedige mensen zullen tegemoet komen.

6. De doelstelling van het Concilie
Eerbiedwaardige broeders en beminde zonen.

De woorden, die de engel eens tot Elias sprak, schijnen vandaag ook hier te klinken: Sta op, eet, want er ligt nog een lange weg voor u. (1 Kon. 19, 7) [b:1 Kon. 19, 7] Want nieuwe werkzaamheden wachten ons, nieuwe zaken moeten geregeld worden. Terwijl de zogenaamde commissies en secretariaten de hun opgedragen arbeid hervatten, zullen wij, alleen op Gods hulp vertrouwend, verder werken en wel met het doel, reeds bij het begin door ons aangegeven, dat het aangekondigde Concilie alle krachten van de katholieken edelmoedig mag opwekken om daardoor met een nog intensere energie tegemoet te komen aan het christenvolk en aan zijn noden.

Kort samengevat is het doel van het concilie: een nieuwe opbloei van heiligheid in alle rangen van de geestelijkheid; het onderricht van het volk Gods in de leer en de voorschriften van de christelijke godsdienst op de meest aangepaste wijze; de juiste vorming van de jeugd, die als een nieuwe kiem de hoop vormt van een betere toekomst, tot een goed christelijk leven; de bevordering van het sociaal apostolaat; de versterking van de missiegeest, van die geest nl., waardoor allen zich elkaars broeders en vrienden tonen.

7. Oproep tot gebed
Nu onze bijeenkomst van deze dagen ten einde loopt, willen wij enkele aansporingen geven, die wij passend en heilzaam achten.

Wij roepen de seculiere en reguliere geestelijkheid en het gehele christenvolk op om in verbondenheid met de paus vurig te bidden, dat de H. Kerk altijd moge schitteren door deze zelfde wonderbare eenheid en onderlinge eendracht, die ze thans bezit. Omdat dit een werk van het hoogste belang is, schieten menselijke inspanningen en krachten te kort voor het volbrengen ervan. Daarom moge de kracht van de hemel onze zwakheid te hulp komen. Het is allernoodzakelijkst om met smekingen en voortdurend gebed het licht en de kracht van de Heilige Geest af te roepen. Dan zullen wij, door de stuwing en de hulp van de goddelijke genade, voor onze komende zorgen en werkzaamheden heilzame adviezen en wijze suggesties ontvangen en zullen de beraadslagingen bekroond worden met een succesvolle voltooiing van het werk.

8. Richtlijnen voor besprekingen op het Concilie
Alle volken der wereld volgen met gespannen aandacht de voorbereiding van het oecumenisch Concilie, en vooral, wanneer dit aan de gang is, zal alles, wat daar beslist wordt, door de moderne communicatiemiddelen verbreid worden. Wij mogen niets verzwijgen van wat tot voordeel van de zielen strekt. Daar het echter over belangrijke zaken gaat, moeten bij de behandeling voorzichtigheid en eenvoud van spreken in acht genomen worden; nutteloze nieuwsgierigheid dient verbannen, scherpe polemiek vermeden te worden.

Het betoog moet kalm, rustig en verhelderend zijn, misverstanden opruimen, dwalingen door de kracht van de waarheid verdrijven. De algemene verlangens en wensen moeten gericht zijn op het grotere welzijn van de Kerk, zodat zij, in zover dit mogelijk is, in heilige toewijding rustig kan leven.

9. De zorg voor de afgescheiden broeders en voor de niet-christenen
Wat te zeggen over onze steeds beminde broeders, die van de Kerk zijn afgescheiden? En wat over de grote menigte van mensen die het teken van Christus niet op hun voorhoofd dragen, maar die toch schepselen van God genoemd moeten worden? Weest er zeker van, dat wij hun woorden en eerbewijzen oprecht waarderen. Ook om deze reden is het Concilie geen academische vergadering, maar veeleer een levend en bezielend lichaam, dat met zijn ogen heel de wereld omvat en met zijn armen haar omhelst; het is een huis, dat feestelijk wordt versierd en met lenteschittering wordt bekleed; het is de Kerk, die alle mensen uitnodigt tot haar moederhart.

10. Lof en aansporing
Na deze woorden mogen wij niet nalaten om opnieuw uw ijver te prijzen, waardoor uw werk reeds met aanzienlijke resultaten is bekroond. En u allen willen wij aanmoedigen om dit begonnen grootse werk met uw buitengewone energie voort te zetten, een energie, die zelfs niet door de zomerhitte wordt getemperd. Moge God, „die in u zowel het willen als het werken teweegbrengt om Zijn heilsplan te verwezenlijken" (Fil. 2, 13) [b:Fil. 2, 13], met u allen zijn.

Na deze oprecht gemeende wensen smeken wij over u allen, over uw lofwaardige en verdienstelijke initiatieven, die gij voor ogen hebt, en over de verwachtingen, die gij koestert, de hemelse genade af, en als onderpand hiervan schenken wij u vol liefde onze apostolische zegen.