De apostolische reis naar Bahrein

Paus Franciscus laat de toehoorders weten dat hij, vooraleer zijn geschreven tekst uit te spreken, enkele voorafgaande beschouwingen wil geven o.a. uitgebreide dankwoorden aan de verschillende - vooral technische - instanties die hem deze reis en de vele andere hebben mogelijk gemaakt.

Hij vervolgt dan: "Spontaan komt de vraag op: waarom heeft de paus een bezoek willen brengen aan dit kleine land dat overwegend islamitisch is? Waarom gaat hij niet eerst naar een van de vele christelijke landen? Ik wil hierop antwoorden aan de hand van drie woorden: dialoog, ontmoeting en reisweg.

Dialoog: de gelegenheid voor de reeds lang verbeide reis was de uitnodiging van de Koning om deel te nemen aan het Forum over de dialoog tussen Oost en West. Een dialoog die wil dienen om de rijkdom te ontdekken van hen die tot andere volkeren behoren, tot andere overleveringen, tot andere geloofsbelijdenissen. Bahrein, een archipel bestaande uit talloze eilanden, heeft ons helpen verstaan dat men niet moet leven door zich af te zonderen, maar door naderbij te komen. Bahrein dat uit eilanden bestaat heeft ons rakelings naderbij gebracht. De zaak van de vrede vraagt dat, want de dialoog is "de zuurstof van de vrede". Vergeet dat niet: de dialoog is de zuurstof van de vrede. Ook van de huiselijke vrede. Als er onenigheid ontstaat, tussen man en vrouw dan bouwt men aan vrede door de dialoog. Ook in het gezin dus: dialogeren, want door de dialoog bewaart men de vrede. Bijna zestig jaar geleden stelde het concilie Vaticanum II, toen gesproken werd over de opbouw van het huis van de vrede, dat dergelijk werk van de mensen vraagt "dat zij over de eigen landsgrenzen heen durven kijken, het nationale egoïsme en de pretenties om over andere volkeren te heersen, laten varen en een diep respect koesteren voor het gehele mensdom, dat zo moeizaam op weg is naar een grotere eenheid " Gaudium et Spes [575 |+ 139]. In Bahrein heb ik deze vereiste ervaren en heb ik de wens uitgesproken dat, in heel de wereld, de godsdienstige en burgerlijke verantwoordelijken over de grenzen van de eigen gemeenschappen zouden kijken om zorg te dragen voor het geheel. Alleen op deze wijze kunnen bepaalde universele onderwerpen worden aangesneden, bijvoorbeeld de vergetelheid van God, de tragedie van de honger, het behoeden van het geschapene, de vrede. Samen moet men hieraan denken. In deze zin heeft het forum voor de dialoog met als titel "Oost en West voor het menselijk samenleven" aangespoord te kiezen voor de weg van de ontmoeting en de weg van de confrontatie af te wijzen. Hieraan hebben we grote behoefte! Grote behoefte elkaar te ontmoeten! Ik denk aan de domme oorlogen - domme! - waarvan het gemartelde Oekraïne slachtoffer is en aan zovele andere conflicten die men nooit zal oplossen door de kinderachtige logica van de wapens, maar slechts door de zachte kracht van de dialoog. Maar verder dan aan het gemartelde Oekraïne denken we ook aan de oorlogen die al jaren duren. We denken aan Syrië - meer dan 10 jaar! - we denken aan de kinderen in Jemen, we denken aan Myanmar. Overal! Op dit ogenblik is Oekraïne het dichtstbij. Waarom voert men oorlog? Men vernietigt, men vernietigt de mensheid, men vernietigt alles. Conflicten worden niet door middel van oorlog opgelost.

Maar dialoog is onmogelijke zonder - dat is het tweede woord - ontmoeting. In Bahrein hebben we elkaar ontmoet en herhaaldelijk heb ik het verlangen ervaren dat tussen christenen en moslims de ontmoetingen zouden toenemen, dat men tot hechtere banden zou komen, dat men meer om elkaar bekommerd zou zijn. In Bahrein - zoals gebruikelijk in het Oosten, legt men de hand op de hartstreek wanneer men iemand begroet. Ook ik heb dat gedaan, om in mijzelf ruimte te scheppen voor wie ik ontmoette. Immers, zonder onthaal blijft de dialoog leeg, schijn, blijft het een zaak van gedachten en niet van werkelijkheid. Onder de vele ontmoetingen denk ik terug aan die met de dierbare Broeder, de Grootimam van Al-Azahr - dierbare broeder! ; en aan die met de jongeren van de Heilig Hart school, christenen en moslims. Het komt erop aan dat men elkaar leert kennen als jongeren, als kinderen, als kleuters. Ontmoeting voorkomt zo ideologische verdeeldheid. Daarom wil ik dank zeggen aan de school van het Heilig Hart, zuster Rosalyn danken die deze school goed heeft uitgebouwd. De kinderen hebben deelgenomen door toespraken, gebeden, dans, zang. Ik herinner het mij goed! Veel dank. Maar ook de volwassenen hebben een getuigenis van broederlijke wijsheid geboden. Ik denk hierbij aan de ontmoeting met de Muslim Council of Elders, een internationale organisatie die enkele jaren geleden is ontstaan en die goede relaties bevordert tussen de moslimgemeenschappen, in het teken van eerbied, gematigdheid en vrede door zich te verzetten tegen integrisme en geweld.

Zo komen we bij het derde woord: reisweg. De reis naar Bahrein mag niet gezien worden als een afzonderlijk gebeuren, ze maakt deel uit van een traject dat werd ingehuldigd door de Heilige Johannes Paulus II toen hij naar Marokko reisde. Zo heeft het bezoek van een Paus aan Bahrein het karakter van een stap op de weg tussen gelovigen, christenen en moslims: niet om ons in verwarring te brengen of het geloof te verwateren. Neen, dialoog verwatert niet, maar gebeurt in de naam van vader Abraham die, onder de barmhartige blik van de enige God van de hemel, de God van de vrede, pelgrim was op aarde. Daarom was het motto van de reis: "Vrede op aarde aan de mensen van goede wil". Waarom zeg ik dat dialoog niet doet verwateren? Omdat men, om te dialogeren, een eigen identiteit moet hebben. Men moet uitgaan van de eigen identiteit. Als je geen identiteit hebt, kun je niet dialogeren want dan versta je niet eens wat jij bent. Opdat een dialoog goed zou verlopen, moet men steeds uitgaan van de eigen identiteit, bewust zijn van de eigen identiteit. Pas dan kun je dialogeren.

Dialoog, ontmoeting, reisweg: zijn in Bahrein werkelijkheid geworden ook tussen christenen. Bijvoorbeeld, de eerste ontmoeting was feitelijk oecumenisch, gebed voor de vrede, met de geliefde Patriarch en Broeder Bartolomeus en met de broeders en zusters van verschillende belijdenissen en ritussen. Het gebeurde in de kathedraal, toegewijd aan Onze Lieve Vrouw van Arabië en die de vorm heeft van een tent, zoals die waarin volgens de Bijbel, God Mozes ontmoette in de woestijn, tijdens de uittocht. De broeders en zusters in het geloof die ik in Bahrein heb ontmoet, leven werkelijk "onderweg": het zijn voor het merendeel ingeweken arbeiders, ver van huis, die zo hun wortels in het volk van God beleven en hun gezin in het grote gezin van de Kerk. Het is werkelijk heel mooi te zien hoe deze migranten, Filipini, Indiërs en uit andere streken zich als christenen verenigen en elkaar in het geloof ondersteunen. Zij volharden daarin met vreugde, in de zekerheid dat de hoop op God nooit beschaamd wordt (Rom. 5, 5) [[b:Rom. 5, 5]]. Door de pastors, de godgewijden en de pastoraal werkenden te ontmoeten, heb Ik, tijdens de feestelijke en ontroerende Mis, gevierd in het stadion, de genegenheid van heel de Kerk gebracht aan de vele gelovigen afkomstig uit andere Golfstaten. Dat was de reis.

En vandaag zou ik aan jullie hun echte, eenvoudige en mooie vreugde willen overbrengen. Door elkaar te ontmoeten en samen te bidden, hebben we ervaren dat wij één van hart zijn en één van geest. Denkend aan hun reisweg, aan hun dagelijks ervaring van dialoog, voelen wij ons allen geroepen om de horizon te verbreden. Asjeblieft, verruim de harten, geen gesloten, harde harten. Opent de harten, want we zijn allen broeders en opdat deze menselijk broederschap moge verder gaan. De horizonten verruimen, openen, de belangstelling verruimen en zich wijden aan de kennis van de anderen. Als jij je wijdt aan de kennis van de anderen, zul je nooit bedreigd worden. Maar, als jij bang bent voor de anderen, dan zul zelf voor hen een bedreiging worden. De weg van de broederlijkheid en van de vrede heeft, om verder te gaan, nood aan allen en aan elkeen. Ik reik de hand maar als aan de andere zijde geen andere hand is, dan helpt het niet. Moge Onze Lieve Vrouw ons op deze weg bijstaan! Dankjewel!"