Les statuts

De statuten van de Latijnse medische unie, die u, mijne heren, hier in Rome te samen brengt en die juist haar vierde internationaal congres heeft beëindigd, hebben ons een inzicht gegeven in haar doel en de middelen, die zij aanwendt om dat te bereiken, en in de uitbreiding, die zij in de loop van de tijd heeft genomen. Verenigt zij niet werkelijk de artsen van een dertigtal naties van Latijnse taal en cultuur, voor wie zij de uitwisseling van onderzoek en studie op het gebied van pathologische problemen wil vergemakkelijken?

Gaarne wilden wij u onze volle belangstelling betuigen in uw streven en de wens uitspreken, dat het werk van uw congres en de blijvende contacten, welke uw statuten beogen, u in staat mogen stellen om volkomen het nagestreefde doel te bereiken. De rijkdom zelf en de verscheidenheid van onderwerpen, welke door uitstekende geleerden, die deel uitmaken van uw unie, zijn behandeld, vormen op zich reeds een waarborg voor het succes van uw actie en zij tonen ook duidelijk het belang en de waarde van de Latijnse medische wereld.

Herhaaldelijk hebben wij in de laatste twee jaren in onze toespraken tot de medische congressen, tot vergaderingen van artsen en groepen specialisten vraagstukken behandeld betreffende geneeskundig onderzoek en praktijk, voor zover godsdienstige en zedelijke belangen daarmee samenhangen. Wij hebben in het algemeen de grondregels en de diepe betekenis van het artsenberoep uiteengezet; de leidende beginselen van de medische moraal; de noodzakelijkheid van een nationaal en internationaal medisch recht; de samenstelling ervan, de controle erop en de enig mogelijke wijze om het door internationale verdragen tussen de souvereine staten verplichtend te stellen. Met voldoening hebben wij kunnen constateren, wat door het initiatief en de onvermoeide activiteit van groepen van artsen reeds was verwezenlijkt, al is dan ook het beoogde doel in verschillende punten nog lang niet bereikt.

Wat de zuiver medische onderwerpen betreft, hebben wij kort geleden onze vroegere uiteenzettingen nog eens samengevat in een toespraak tot het achtste congres van de vereniging van wereldgeneeskunde. Nous sommes - Over de grondslagen van de medische moraal[[1473]] Thans willen wij voor u liever enkele beschouwingen houden, waartoe het eigen karakter van uw groepering in de Latijnse medische unie aanleiding geeft.

Het motief immers voor uw samenwerking is niet een gemeenschappelijk medisch beroep als specialist of een bepaald beroepsprobleem, dat speciaal uw belangstelling vraagt, maar het gebied van een gemeenschappelijke cultuur, nl. die welke over het domein van de Latijnse talen zich uitstrekt. Gij zijt ervan overtuigd en de ervaring bevestigt die gedachte, dat gij daarin bepaalde voordelen ziet, die gij elders niet of minstens niet in die mate vindt.

Wij wilden aantonen, dat de culturele basis, die u verbindt, niet alleen u persoonlijk kan verrijken, maar ook een bron kan zijn van voordelen, zowel voor uw patiënten als voor de medische wetenschap en techniek zelf in de Latijnse landen.

Gewoonlijk onderscheidt men bij de beschaafde volken verschillende cultuurgebieden, die een typische manier van denken, oordelen, voelen en handelen vertonen. Zo kunnen wij vaststellen een Latijns, een Duits, een Slavisch cultuurgebied, zonder nog te spreken over de beschavingen van de grote Aziatische volken. Men mene niet, dat die cultuurgebieden op de eerste plaats ontstaan uit een verlangen om zich tegen andere culturen te verzetten en dat men zich zodoende een gevaarlijk isolement oplegt of zich blootstelt aan een betreurenswaardige verarming. Neen, zij zijn veeleer de uitdrukking van het eigen karakter van een volk of van een groep van volkeren en van de manier, waarop zij hun gemeenschappelijk erfdeel ontwikkelen en aanpassen aan het contact van buiten met andere culturen. Iedere cultuur erkent gaarne zonder kleingeestige na-ijver de voorrang van andere in die punten, waarin zij haar overtreffen, en aarzelt niet, ze na te volgen en het waardevolle ervan over te nemen; maar elke cultuur houdt toch van haar eigen trekken en bevordert die, juist omdat zij haar eigen zijn en omdat zij daarin haar onderscheidend kenmerk ziet.

Geen verstandig mens nu zal ontkennen, dat men op overvloedige en zelfs verkwistende wijze in de landen van de Latijnse talen en cultuur die bijzondere gaven van geest en hart vindt. Maar in plaats van dit aspect te ontwikkelen, wilden wij liever onderzoeken, hoe deze cultuur voor u als arts een verrijking kan zijn en daardoor ook voor uw patiënten, en voor de geneeskunde als wetenschap, kunst en techniek.

Sommigen zouden de indruk kunnen krijgen, dat uw streven een onwerkelijk doel beoogt. Welk verband bestaat er feitelijk tussen de cultuur en het specifiek onderwerp van uw medisch beroep? Zijn de zieken, die men moet genezen, niet overal gelijk? Een longontsteking is een longontsteking in de Latijnse landen evengoed als in die van de Anglo-Amerikaanse cultuur. De voornaamste geneesmiddelen en de wijze van toepassing zijn toch in wezen dezelfde in alle beschaafde landen; penicilline is overal penicilline en anti-tuberculaire injecties werken blijkbaar overal op gelijke manier. Ten slotte zijn de voornaamste chirurgische ingrepen en de gevallen waarin ze worden toegepast, en hun techniek in fundamentele punten gemeengoed van alle beschaafde volken. Die uniformiteit berust op een gemakkelijk te verklaren oorzaak. De mens immers is overal en voor alle culturen dezelfde in de wezenlijke structuur van zijn organisme en van zijn aanleg voor besmetting door ziektekiemen en in zijn reactie op geneesmiddelen en chirurgische ingrepen. Toch is die uniformiteit niet absoluut. In het rapport, dat gij ons hebt aangeboden, geeft gij te kennen, dat de vereniging van artsen uit de Latijnse volken zich bezighoudt met de ziekteproblemen uit die landen door het initiatief te bevorderen van studiereizen en door de uitwisseling van wetenschappelijke kennis in het kader van de Latijnse cultuur te stimuleren. Gij veronderstelt dus, dat er in dit punt werkelijk verschillen bestaan en bijzondere trekken, die heel normaal zijn, want ondanks hun gemeenschappelijke cultuur bezitten de dertig naties, die deel uitmaken van uw unie, toch onderscheiden biologische kenmerken, welke men kan verklaren door de bijzondere omstandigheden en de geschiedenis van ieder land. Een soortgelijke gedachte komt ook naar voren in het eerste artikel van de statuten omtrent de doelstellingen van uw unie: zij wil de artsen helpen, die naar dit of dat aangesloten land gaan om daar hun opleiding te krijgen of te voltooien. Haar permanent bureau heeft als taak om “alle samenwerking en alle mogelijke hulpbronnen voor onderwijs en opleiding in alle landen van de Latijnse medische unie te centraliseren". Uw unie heeft dus volstrekt geen onwerkelijk doel, integendeel, zij wil juist rekening houden met de werkelijkheid, omdat de arts er een verrijking zal vinden van de kennis en de techniek, die beantwoordt aan het verschillend specifiek karakter van de naties van het uitgestrekte gebied van de Latijnse cultuur.

Maar het gemeenschappelijk cultureel terrein stelt de arts niet alleen in staat om zich wetenschappelijk en technisch te vervolmaken. De arts is immers niet alleen iemand, die iets “kent" en die iets “kan"; in de uitoefening van zijn beroep en ook in zijn particuliere leven toont hij zich als een persoonlijkheid met grote begaafdheden, waardoor hij op zijn werk het stempel drukt van zijn geest en hart en waardoor hij zonder te verarmen aan anderen van zijn eigen innerlijke rijkdom kan meedelen.

De grondregels van de medische moraal erkennen, die van nature bij uw beroep gelden; zonder compromis alles verwerpen, wat met de waardigheid van het beroep in strijd is; de ware eer van de arts hoog houden en hen uit de kring van uw beroepsvereniging weren, die met deze normen openlijk in tegenspraak komen, ziedaar enkele van de vele elementen, die de persoonlijke en innerlijke rijkdom van de geneesheer uitmaken en die ver uitgaan boven de loutere techniek. De Latijnse cultuur bezorgt hier door haar levende traditie aan de arts de meest kostbare geestelijke goederen; zij ontwikkelt in hem een edel hart, de grootmoedigheid bij zijn beslissingen, zijn begrip en openstaan voor het gevoel en het lijden van anderen. Men kan niet met mensen, die van deze hoge waarden doordrongen zijn, in contact komen of hen geestelijk benaderen, zonder daaruit voordeel te trekken, zonder de gebreken, die iedereen aankleven, te doen verdwijnen en de goede neigingen te versterken, zodat zij vrij verworven karaktertrekken worden. Ziedaar iets van groot belang en dat deze wederzijdse uitwisseling doet waarderen, ook al zou er geen nieuwe aanwinst voor wetenschap of techniek uit voortkomen.

Reeds voor jaren vonden wij in de medische publicaties als beginselen uitgesproken welke uw richtlijnen zijn: “Naar best vermogen van zijn kennen en zijn kunnen de zieken verzorgen en genezen; niet schaden en niet doden; altijd in de zieke de mens zien en eerbiedigen; de grenzen kennen en eerbiedigen van het medisch kunnen; altijd tot hulp bereid zijn, waar zijn tussenkomst wordt gevraagd (en daar des te meer klaar staan, waar de nood het dringendst is) ; niet vastzitten aan sympathie of antipathie voor stand of ras, voor sociale rang of nationaliteit; niet vragen, of het gaat over vriend of vijand; zo nodig persoonlijk hulp bieden zelfs met het offer van zijn leven."

Brengt de verwezenlijking van zulk een ideaal voor de arts niet werkelijk een aanzienlijke verrijking mee van zijn persoonlijkheid? Om dit ideaal nog beter te beseffen, er zich met nog groter overtuiging aan te geven en het nog spontaner krachtig na te streven, zult gij een zeer te waarderen hulp vinden in een steeds veelvuldiger en inniger contact met de bronnen van de Latijnse cultuur en vooral in de omgang met collega's, die ook leven volgens deze beginselen met de rustige en vredige zekerheid als mens en als serieus en plichtbewust arts.

Als dat zo werkelijk is, dan zijt gij door de wereld 14 van de Latijnse cultuur, waarin gij gegroepeerd zijt, ook in het kader zelf van uw beroep verrijkt.

Arts en patiënt zijn in zekere zin met elkaar in betrekking. Men kan gemakkelijk gissen, dat de intellectuele, technische en zedelijke verrijking, die de arts in zijn cultuurgroep put, van zelf ten goede komt aan de patiënt en hem tot voordeel strekt. Als er inderdaad bij de naties van de Latijnse cultuur ziekten voorkomen van eigen aard; als men daar met een zekere regelmaat complicaties vindt, welke elders zeldzamer zijn; als de reacties op bepaalde vrij algemeen gebruikelijke geneesmiddelen constant min of meer verschillen van de normale reacties, dan is het duidelijk, dat de kennis, die men heeft verworven door het contact met artsen en patiënten van een volk van eenzelfde cultuurgebied, en de afwijkingen in het ziekteproces, die men daar heeft geconstateerd, van beslissend belang kunnen zijn voor een reeks van patiënten en dat aldus de ervaring, door de geneesheer opgedaan, aan de zieke ten goede komt.

De persoonlijke invloed, die de arts op een zieke kan uitoefenen, is van niet minder belang en nut. De zieke wil door zijn arts worden begrepen; hij heeft behoefte aan een groot vertrouwen in hem om uit zijn behandeling werkelijk physiek en psychisch voordeel te trekken. Als de arts, die tot een gelijk cultureel milieu behoort, het ideaal, dat wij zo juist hebben geschetst, verwezenlijkt door uit dezelfde geestelijke rijkdommen te putten en dank zij het contact met uitmuntende geneesheren met dezelfde aspiraties, zal de zieke in hem alles vinden, wat hij spontaan of bewust zoekt: begrip, steun, een gevoel van veiligheid, en zal hij hem gaarne zijn vertrouwen schenken.

Uw contacten op het gebied van de Latijnse cultuur brengen ten slotte nog voordeel mee voor de geneeskunde zelf en zonder twijfel hebt gij die ook bedoeld.

De vooruitgang gebeurt hier op dezelfde wijze als bij alle overige experimentele wetenschappen. Vooreerst is nodig een aandachtige en voortdurend gecontroleerde observatie van de feiten. Zonder de symptomatologie zou de geneeskunde feitelijk niets vermogen. Daarbij komt de etiologie met al de problemen, die zij stelt, maar ook vlet de talrijke volledig bevestigde resultaten, die men tot heden heeft kunnen boeken. De leek staat verbaasd bij het zien, zij het dan ook in het algemeen, van de enorme vooruitgang, die de geneeskunde reeds heeft gemaakt en altijd nog blijft maken. Noemen wij vooral de steeds nauwkeuriger studie van het menselijk organisme zelf, van zijn zogenaamde annexe organen met zo gevoelige structuur en waarvan men slechts langzamerhand de beslissende invloed op de levensfuncties leert kennen; de uitbreiding van de endocrinologie, welke de gebrekkige werking van de klieren met inwendige secretie zoekt te vervangen en het noodzakelijk evenwicht in hun functie te herstellen; de mogelijkheid en het belang van de cellentransplantatie en de cellulaire therapie; de ontdekking, het fabriceren en de dosering van de geneesmiddelen, die worden verkregen door navolging van de natuur of door kunstmatige samenstelling in het laboratorium; de aanzienlijke ontwikkeling van chirurgie en van de inrichting van de ziekenhuizen. De chirurgie durft tegenwoordig datgene te ondernemen en wel met goed resultaat, wat een of twee eeuwen geleden onmogelijk scheen. Haar durf baart slechts een zorg, nl. dat zij de grenzen van het zedelijk geoorloofde zou overschrijden.

Het werk van observatie, onderzoek en experimentele controle gebeurt vooral in de klinieken en laboratoria. De resultaten echter worden gemeengoed van allen, dank zij de publicaties, boeken en tijdschriften, uitgebreide verslagen op congressen, vak- of aanvullingscursussen aan de universiteiten en in de klinieken. Zo gaat de geneeskunde geleidelijk vooruit in elk van de culturele groepen, die wij in het. begin hebben genoemd, en dus ook in de landen van Latijnse taal en cultuur, waar zij zich aan de bijzondere omstandigheden van die landen aanpast.

Niemand zal zich in dit punt tevreden stellen met het overnemen van de resultaten van het werk van anderen, maar ieder zal zich ook beijveren om te geven, om de gemeenschap en de wetenschap zelf met de vrucht van zijn werk te verrijken. Om de omvang van die wederzijdse steun te gissen, behoeft men slechts een blik te slaan in de ledenlijst van uw unie of Parijs te noemen, waar gij zetelt. Het is voldoende bekend, welk een hoogte de ontwikkeling van het medisch onderzoek daar heeft bereikt en wat men er aantreft aan instituten, klinieken en laboratoria, hoeveel publicaties er verschijnen tot nut van de gemeenschap. En men zou haast hetzelfde kunnen zeggen van alle grote steden van de Latijnse wereld.

Als besluit van onze toespraak moeten wij noodzakelijk opmerken, dat de volkeren van de Latijnse medische unie behoren tot die naties, die reeds lang zijn doordrenkt en gevormd door het katholiek geloof. Dit katholiek geloof inspireert dan ook over het algemeen voortdurend hun houding tegenover de problemen van het leven en bijzonder van het lijden. Welnu, de arts moet in deze kwesties een standpunt kiezen zowel voor de patiënt als voor zichzelf. Volgens de christelijke traditie verdient een zieke de grootste zorg, omdat hij het evenbeeld is van God, van een mensgeworden en lijdende God. De minste dienst, welke men hem bewijst, betreft in werkelijkheid niet alleen de zwakke en hulpeloze mens, maar de Heer van alle dingen, die met een eeuwige beloning zal vergelden alle goed, wat men in Zijn naam voor de minste der Zijnen doet.

Daarom gaan de zedelijke beginselen, die de arts volgt ver uit boven de voorschriften van een erecode van het beroep; zij verheffen zich tot de hoogte van een persoonlijke houding tegenover de levende God. Daaraan ontleent ook het werk van de arts zijn hoogste waardigheid en adeldom; en ook het als het ware sacraal karakter, waarmee zijn persoon en zijn optreden omgeven is.

Deze traditie, tegenwoordig bedreigd door een opdringend materialisme, dient gij veilig te stellen. Tegenover de afdwalingen van een geneeskunde, die geheel opgaat in louter techniek, tegenover een „kunst van genezen", die de menselijke en transcendente factor verwaarloost, moet gij van uw kant het primaat van het geestelijke verdedigen, dat door de Latijnse cultuur voortdurend is hooggehouden en dat zijn meest volmaakte uitdrukking heeft gekregen in de christelijke opvatting van het menselijk leven.

Moge uw streven naar vooruitgang nooit terugschrikken voor moeilijkheden en evenmin zich laten ontmoedigen door gedeeltelijke mislukking. Mogen de tijdelijke resultaten van uw arbeid ook doorwerken op het terrein van het geloof en daar een blijvende vruchtbaarheid vinden.

Als onderpand van de goddelijke bescherming, die wij afsmeken over u, uw medewerkers, uw gezinnen en over allen, die u dierbaar zijn, schenken wij u van ganser harte onze apostolische zegen.