4e Preek over de Pinkster-vasten

I.
Tegelijk met alle andere beginselen van de apostolische leer, zeer geliefden, welke uit de bron van het goddelijk onderricht zijn voortgevloeid, is bij de nederdaling van den Heiligen Geest over de herders der Kerk, hun ook deze levensregel ongetwijfeld voor het eerst ingegeven, om een heilige vasten als uitgangspunt te nemen voor het gehele deugdenleven, daar namelijk het nakomen van Gods geboden zeer zou worden vergemakkelijkt, als de soldaten van Christus zich tegen alle verlokkingen der ondeugden zouden wapenen met een heiligende zelfbeheersing. Wijl immers door het aantrekkelijke van de spijs de eerste aanleiding tot zondigen is binnengeslopen, van welke gave Gods kan de tot vrijheid verloste mens dan een heilzamer gebruik maken, dan juist van het vermogen om zich te onthouden van het geoorloofde, daar hij zich niet heeft weten te weerhouden van het verbodene. "Ieder schepsel Gods is goed en niets is verwerpelijk als het onder dankzegging genuttigd wordt"; (1 Tim. 4, 4)[b:1 Tim. 4, 4] maar wij zijn niet geschapen om met een schandelijke en onbeschaamde gierigheid álle rijkdommen der wereld na te jagen, alsof men, wat. men nemen mag, niet mag laten ontsnappen.

II.
Men moet God loven, Die de mensen zoveel dingen ten gebruike gegeven heeft; maar tevens moet de met rede begaafde mens erkennen, dat er grotere genoegens aan den geest gegeven zijn dan aan het vlees. En als hij hoort, dat de Heilige Geest tot hem zegt: "Volg niet uw begeerten en keer u af van uw eigen wil", (Eccl. 18, 30)[b:Eccl. 18, 30] dan moet hij begrijpen, dat hij ten opzichte van alles, wat de lichamelijke zinnen streelt, de deugd van matigheid moet beoefenen, waardoor de genotzucht van den uiterlijken mens verminderd maar tegelijkertijd de wijsheid van den innerlijken mens vermeerderd wordt. Men bezit immers niet dezelfde geesteskracht, wanneer men bezwaard is door spijs, als wanneer men verlicht is door het vasten; en verzadiging kan ook niet hetzelfde doorzicht opbrengen als soberheid. Want als het vlees, dat tegen den geest begeert, door de begeerte van den geest overwonnen wordt, (Gal. 5, 17)[[b:Gal. 5, 17]] verkrijgt men een vrije N.v.d.v.: vrij in de zin van...N.v.d.v.: vrij in de zin van onbelemmerd. gezondheid en een gezonde vrijheid, waarbij het vlees door het oordeel van den geest en de geest door Gods bijstand geleid wordt.

III.
Met het oog op dit gewin nu, zeer geliefden, nodigt deze tijd ons uit om bij het beëindigen der vijftig dagen, welke wij tussen de verrijzenis des Heren en de komst van den Heiligen Geest in de hoogste feestvreugde hebben doorgebracht, weer ons heil te zoeken in de geneesmiddelen van het vasten, om zo te voorkomen, dat men misschien naar aanleiding van die aantrekkelijker vrijheid door het gebruik van het aangename vervalt in bepaalde zonden van nalatigheid. De akker immers van ons vlees brengt, als hij geen voortdurende bewerking ondergaat, ten gevolge van het steriele braak liggen spoedig doornen en distels voort, en zal met een ontaarde vruchtbaarheid een oogst opleveren, die niet in schuren kan worden geborgen, maar in het vuur moet worden verbrand volgens het woord des Heren: "Iedere plant, die Mijn hemelse Vader niet geplant heeft, zal worden uitgerukt". (Mt. 15, 13)[b:Mt. 15, 13] Wij moeten derhalve waken over al die edele kiemen en zaden, welke de hemelse Landman in ons heeft neergelegd en met een oplettende zorg moeten wij voorkomen, dat Gods gaven door enig bedrog van den afgunstigen vijand geschonden worden en er in het paradijs der deugden een woud van ondeugden opgroeit.

IV.
Om dit kwaad af te wenden bestaat er geen machtiger middel dan liefdadigheid en vasten, daar zelfbeheersing de vleselijke begeerten doodt en liefdevolle barmhartigheid de vruchten der geestelijke verlangens doet aangroeien. Daarom richten wij tot uwe Liefde de gebruikelijke aansporing om, in overeenstemming met ons verlangen om door de kastijding van ons vlees en door werken van naastenliefde van alle zondevlekken gereinigd te worden, Woensdag en Vrijdag te vasten en Zaterdag bij den allerzaligsten Apostel Petrus de nachtwake te vieren, door wiens verdiensten en gebeden wij vertrouwen in alles zó geholpen te worden, dat Gods barmhartigheid zowel ons vasten als ons bidden te hulp moge komen. Door Christus onzen Heer. Amen.