De Sacra Liturgia - De schemata globatim sumpto

Het Heilige Concilie dat zich ten doel stelt om het christelijk leven onder de gelovigen van dag tot dag te doen groeien, om die instellingen welke aan veranderingen onderhevig zijn, beter aan te passen aan de noden van onze tijd, om te bevorderen alwat kan bijdragen tot de eenheid van allen die in Christus geloven, en om te versterken alwat ertoe leidt allen te roepen tot de schoot van de Kerk, beschouwt om deze redenen op bijzondere wijze als zijn taak ook te zorgen voor de vernieuwing en de bevordering van de liturgie.

Want de liturgie, waardoor, vooral in het goddelijk offer van Eucharistie, "het werk van onze verlossing wordt voltrokken" Secreta van de 9de zondag na.. Secreta van de 9de zondag na Pinksteren, draagt er ten zeerste toe bij, dat de gelovigen het mysterie van Christus in hun leven tot uitdrukking brengen en aan anderen openbaren, gelijk ook de echte aard van de ware Kerk, die dit als eigen kenmerk heeft, dat zij menselijk is en goddelijk tevens, zichtbaar een met onzichtbare werkelijkheden toegerust, bruisend van activiteit en zich wijdend aan de beschouwing. In de wereld prezen en toch een vreemdelinge: en dit alles zó, dat het menselijke in haar op het goddelijke is gericht en daaraan ondergeordend, het zichtbare op het onzichtbare, de actie op de contemplatie en het tegenwoordige op de toekomstige woonplaats, die wij zoeken. (Hebr. 13, 14) [[b:Hebr. 13, 14]] Vandaar dat de liturgie, die de leden van de Kerk dagelijks opbouwt tot een heilige tempel in de Heer, tot een woonstede van God in de Geest (Ef. 2, 21-22) [[b:Ef. 2, 21-22]], tot aan de gehele omvang van de volheid van de Christus (Ef. 4, 13) [[b:Ef. 4, 13]], tevens op wonderbare wijze kun krachten versterkt om Christus te kunnen prediken, en zo de Kerk aan de buitenstaanders laat zien als een voor de volken opgeheven banier (Jes. 11, 12) [[b:Jes. 11, 12]], waaronder de verstrooide kinderen van God samengebracht moeten worden (Joh.11, 52) [[b:Joh.11, 52]], totdat het zal zijn één kudde en één herder. (Joh. 10, 16) [[b:Joh. 10, 16]]

Daarom meent het heilig Concilie op de hier volgende beginselen aangaande de bevordering en de vernieuwing van de liturgie te moeten wijzen en praktische normen hieromtrent te moeten geven.

Sommige van deze beginselen en normen kunnen en moeten worden toegepast zowel op de Romeinse ritus als op alle andere ritussen, ofschoon de hier volgende praktische normen te beschouwen zijn als bedoeld alleen voor de Romeinse ritus, tenzij het over punten gaat, die uiteraard ook op andere ritussen betrekking hebben.

Tenslotte verklaart het heilig Concilie, getrouw aan de traditie, dat onze heilige Moeder de Kerk aan alle ritussen, die wettig erkend zijn, gelijke rechten en gelijke eer toekent, en dat zij deze in de toekomst bewaard en op alle manieren bewonderd wil zien. En het is zijn wens, dat ze, zo nodig, met wijze voorzichtigheid volledig herzien worden volgens de geest van een gezonde overlevering, en dat ze tot nieuw leven worden gewekt overeenkomstig de huidige omstandigheden en behoeften.

God "die wil, dat alle mensen gered worden en tot de kennis der waarheid komen" (1 Tim. 2, 4) [b:1 Tim. 2, 4], heeft, "nadat Hij eertijds vele malen en op velerlei wijzen tot onze vaderen had gesproken door de profeten" (Hebr. 1, 1) [b:Hebr. 1, 1], toen de volheid van de tijd gekomen was, Zijn Zoon gezonden, het vleesgeworden Woord, gezalfd met de heilige Geest, om aan armen de blije boodschap te brengen, om te genezen wier hart gebroken was (Jes. 61, 1; Lc. 4, 18) [[b:Jes. 61, 1; Lc. 4, 18]], als "geneesheer van lichaam en ziel" VII,2: ed. F.X.Funk, Patres Apostolici, I, Tübingen 1901,218. [[853 |+ 25 ]], als middelaar tussen God en de mensen. (1 Tim. 2, 5) [[b:1 Tim. 2, 5]] Want Zijn mensheid was, in de eenheid van de persoon van het Woord, het instrument van ons heil. Daarom is in Christus "de volmaakte voltooiing van onze verzoening gekomen en de volheid van de goddelijke eredienst ons geschonken". Sacramentarium Veronense.. Sacramentarium Veronense (Leonianum):ed. C. Mohlberg, Rome 1956, n.126, p.162.

Dit werk nu van de verlossing der mensen en van Gods volmaakte verheerlijking, dat zijn voorspel had in Gods wonderbare daden aan het volk van het Oude Testament, heeft Christus de Heer volbracht, vooral door het paasgeheim van Zijn zalig lijden, van Zijn verrijzenis en van Zijn glorievolle Hemelvaart. Hierdoor "heeft Hij door te sterven onze dood vernietigd, en door te verrijzen ons leven hersteld". De prefatie van Pasen in het.. De prefatie van Pasen in het Romeins missaal. Want uit de zijde van de gestorven Christus, hangend aan het kruis, is het wondervolle geheim van de gehele Kerk voortgekomen. vgl: CXXXVIII, 2: Corpus Christianorum, XL, Turnholti 1956, p. 1991 [[[838]]] vgl. Gebed ná de tweede.. vgl. Gebed ná de tweede lezing op Stille Zaterdag, in het Romeins massaal vóór de vernieuwing van de Goede Week. (Nvdr.: "O God, onwrikbare macht en eeuwig licht: zie genadig neer op het wonderbaar geheim van gans uw Kerk, en bewerk ongestoord, in de kracht van uw eeuwige beschikking, het werk van de menselijke zaligheid, opdat de ganse wereld moge ondervinden en zien dat het gevallene opgericht, het verouderde vernieuwd en alles hersteld wordt door Hem, van Wien het zijn oorsprong nam, onzen Heer Jezus Christus, uw Zoon, die met U leeft en heerst.")

Gelijk dus Christus door de Vader is gezonden, zo heeft ook Hij de apostelen, vervuld van de Heilige Geest, gezonden, niet slechts om door de prediking van het Evangelie aan heel de schepping (Mc. 16, 15) [[b:Mc. 16, 15]] te verkondigen, dat de Zoon Gods door Zijn dood en verrijzenis ons bevrijd heeft van de macht van de satan (Hand. 26, 18) [[b:Hand. 26, 18]] en van de dood, en ons heeft overgebracht naar het koninkrijk van de Vader, maar ook om het heilswerk, dat zij verkondigden, door het offer en de sacramenten, waarom zich heel het liturgisch leven beweegt, te voltrekken. Zo worden de mensen door het doopsel ingevoegd in het Paasmysterie van Christus: met Hem gestorven, met Hem begraven, met Hem opgewekt (Rom. 6, 4; Ef. 2, 6; Kol. 3, 1; 2 Tim. 2, 11) [[b:Rom. 6, 4; Ef. 2, 6; Kol. 3, 1; 2 Tim. 2, 11]]; zij ontvangen de geest van kindschap, "die ons doet uitroepen: Abba, Vader" (Rom. 8, 15) [b:Rom. 8, 15] en worden zo de ware aanbidders, die de Vader zoekt. (Joh. 4, 23) [[b:Joh. 4, 23]] Zo ook verkondigen zij, telkens als zij eten van de maaltijd des Heren, Zijn dood, totdat Hij wederkomt. (1 Kor. 11, 26) [[b:1 Kor. 11, 26]] Daarom werden op de dag van het pinksterfeest, waarop de Kerk zich aan de wereld openbaarde vgl: Divinum Illud Munus, 2 [[[622|+42]]] vgl: AAS 35 (1943) p. 204 [[[433|25]]], zij, "die het woord" van Petrus "aannamen, gedoopt" en "zij legden zich ernstig toe op de leer van de apostelen, bleven trouw aan het gemeenschappelijk leven en ijverig in het breken van het brood en het gebed loofden God en stonden bij het hele volk in de gunst". (Hand. 2, 41.42.47) [b:Hand. 2, 41.42.47] Sindsdien is de Kerk altijd blijven samenkomen om het Paasmysterie te vieren, door de lezing van "wat in al de Schriften op Hem betrekking had" (Lc. 24, 27) [b:Lc. 24, 27], door het vieren van de Eucharistie, waarin "de overwinning en de triomf van Zijn dood tegenwoordig wordt gesteld" Sessio XIII - Decretum de SS. Eucharistia [[679|9.10]], en tevens door dank te brengen aan God "voor Zijn onuitsprekelijke gave" (2 Kor. 9, 15) [b:2 Kor. 9, 15] in Christus Jezus, "tot lof van Zijn heerlijkheid" (Ef. 1, 12) [b:Ef. 1, 12], door de kracht van de Heilige Geest.

Voor het voltrekken van dit grote werk is Christus altijd in Zijn Kerk aanwezig, vooral in de liturgische handelingen. Hij is aanwezig in het offer van de Mis, zowel in de persoon van de bedienaar, "dezelfde, die zich nu door de bediening van de priester offert, nadat Hij zich toen op het kruis geofferd heeft" Sessio XXII - Doctrina de sanctissimo Missae sacrificio [[694|6]], als vooral onder de eucharistische gedaanten. Hij is door Zijn kracht aanwezig in de sacramenten, zodat, wanneer iemand doopt, het Christus Zelf is, die doopt. vgl: VI, cap. I, n.7: PL35,1428. [[[859]]] Hij is aanwezig in Zijn woord, omdat Hij het is, die spreekt, wanneer in de Kerk de heilige Schrift wordt gelezen. Tenslotte is Hij aanwezig, wanneer de Kerk smeekt en lofzingt, Hij, die beloofd heeft: "Waar er twee of drie verenigd zijn in Mijn naam, daar ben Ik in hun midden." (Mt. 18, 20) [b:Mt. 18, 20]

Inderdaad, bij dit grote werk, waardoor God op volmaakte wijze wordt verheerlijkt en de mensen worden geheiligd, maakt Christus de Kerk, Zijn beminde bruid, steeds tot Zijn deelgenote, de Kerk, die haar Heer aanroept en door Hem haar eredienst verricht voor de eeuwige Vader.

Terecht wordt dus de liturgie beschouwd als de uitoefening van het priesterlijk ambt van Jezus Christus, waarin de heiliging van de mens door uiterlijk waarneembare tekens wordt aangeduid en op de wijze, eigen aan ieder van deze tekens, wordt bewerkt, en waarin door het mystieke Lichaam van Jezus Christus, het Hoofd nl. en Zijn ledematen, de volledige publieke eredienst wordt uitgeoefend.

Daarom is alle liturgie, als zijnde het werk van Christus-Priester en van Zijn Lichaam, dat de Kerk is, bij uitstek heilige handeling; en geen enkele andere handeling van de Kerk evenaart de werkdadigheid ervan op gelijke titel en in gelijke mate.

In de aardse liturgie hebben wij door een voorsmaak deel aan de hemelse, die gevierd wordt in de heilige stad Jeruzalem, waarheen wij als pelgrims op weg zijn, waar Christus zetelt aan de rechterhand van Gods, als bedienaar van het heiligdom en van de ware tabernakel (Openb. 21, 2; Kol. 3, 1; Hebr. 8, 2) [[b:Openb. 21, 2; Kol. 3, 1; Hebr. 8, 2]]; met heel de menigte der hemelse legerscharen zingen wij het loflied van heerlijkheid voor de Heer; terwijl wij de gedachtenis van de heiligen vereren, verhopen wij een aandeel en gemeenschap met hen; wij verwachten als Heiland onze Heer Jezus Christus, totdat Hij, ons leven, Zelf verschijnt en ook wij met hem verschijnen in heerlijkheid. (Fil. 3, 20; Kol. 3, 4) [[b:Fil. 3, 20; Kol. 3, 4]]

De heilige liturgie put niet de gehele activiteit van de Kerk uit; want voordat de mensen kunnen gaan deelnemen aan de liturgie, moeten zij geroepen worden tot geloof en bekering: "Hoe kan men Hem aanroepen zonder eerst in Hem te geloven? Of hoe in Hem geloven zonder van Hem te hebben gehoord? Hoe kan men van Hem horen, als niemand Hem verkondigt? En hoe zullen zij Hem verkondigen, als zij niet zijn gezonden?" (Rom. 10, 14-15) [b:Rom. 10, 14-15]

Daarom verkondigt de Kerk aan hen, die niet geloven, de boodschap van het heil, opdat alle mensen de enige ware God kennen en Hem, die Hij heeft gezonden, Jezus Christus, en opdat zij zich van hun wegen bekeren en boete doen. (Joh. 17, 3; Lc. 24, 47; Hand. 2, 38) [[b:Joh. 17, 3; Lc. 24, 47; Hand. 2, 38]] Aan de gelovigen echter moet zij steeds het geloof en de boetvaardigheid prediken, en hun bovendien de ware gesteltenis bijbrengen voor de sacramenten, hen leren onderhouden al wat Christus bevolen heeft (Mt. 28, 20) [[b:Mt. 28, 20]] en hen opwekken tot alle werken van naastenliefde, vroomheid en apostolaat om door deze werken te bewijzen, dat de gelovigen wel niet van deze wereld zijn, maar toch het licht zijn van de wereld en de Vader voor de mensen verheerlijken.

Niettemin is de liturgie het hoogtepunt, waarop de activiteit van de Kerk zich richt, en tevens de bron, waaruit heel haar kracht voortkomt. Want de apostolische arbeid heeft tot doel, dat allen, door geloof en doopsel kinderen Gods geworden, samenkomen, God prijzen te midden van de kerkgemeenschap, deelnemen aan het offer en eten van de maaltijd des Heren.

Van haar kant spoort de liturgie de gelovigen aan om, gevoed met de "paasgeheimen, eendrachtig in liefde" Postcommunio van de.. Postcommunio van de Paasnachtwake en van Pasen. te zijn; zij bidt, dat "zij in hun levenswandel mogen bewaren, wat zij door het geloof hebben ontvangen". Oratie van dinsdag na Pasen. Oratie van dinsdag na Pasen. En de vernieuwing van het verbond van de Heer met de mensen in de Eucharistie dringt de gelovigen, Christus vurig lief te hebben en ontsteekt die liefde in hen. Uit de liturgie dus, en vooral uit de Eucharistie, stroomt ons de genade toe als uit een bron, en zij voert op de meest doeltreffende wijze tot die heiliging van de mensen en tot die verheerlijking van God in Christus, waarop alle andere werken van de Kerk als op hun doel gericht zijn.

Wil echter de liturgie deze volle werkdadigheid bereiken, dan moeten de gelovigen met de juiste innerlijke gesteltenis opgaan naar de heilige liturgie, hun geest doen overeenstemmen met hun woorden en medewerken met Gods genade om deze niet tevergeefs te ontvangen. (2 Kor. 6, 1) [[b:2 Kor. 6, 1]] Daarom moeten de herders van de Kerk ervoor zorgen, dat bij de liturgische handeling niet alleen de wetten omtrent een geldige en geoorloofde viering worden onderhouden, maar ook dat de gelovigen er bewust, actief en met vrucht aan deelnemen.

Toch beperkt het geestelijk leven zich niet tot de deelname aan de heilige liturgie alleen. Want al is de christen geroepen tot het bidden in gemeenschap, hij moet evengoed in zijn binnenkamer gaan om tot de Vader te bidden in het verborgene (Mt. 6, 6) [[b:Mt. 6, 6]]; hij moet zelfs, volgens de leer van de apostel, bidden zonder ophouden. (1 Tess. 5, 17) [[b:1 Tess. 5, 17]] Dezelfde apostel leert ons, altijd het sterven van Jezus in ons lichaam mee te dragen, opdat ook het leven van Jezus zich in ons sterfelijk bestaan mag openbaren. (2 Kor. 4, 10-11) [[b:2 Kor. 4, 10-11]] Daarom bidden wij de Heer bij het misoffer, dat "Hij door het aanvaarden van de geestelijke offerande, onszelf tot een altijddurend offer" Secreta van maandag na.. Secreta van maandag na Pinksteren. voor Zich mag maken.

De oefeningen van godsvrucht van het christenvolk worden, mits in overeenstemming met de wetten en richtlijnen van de Kerk, ten zeerste aanbevolen, vooral wanneer ze door de heilige Stoel zijn voorgeschreven.

Bijzondere waardigheid moet men ook toekennen aan de godvruchtige oefeningen van particuliere kerken, die gehouden worden krachtens voorschrift van de Bisschoppen, volgens wettig goedgekeurde gebruiken of boeken.

Men moet echter bij deze oefeningen rekening houden met de liturgische tijden, en ze zo regelen, dat ze in overeenstemming zijn met de heilige liturgie, in zekere zin er uit voortvloeien en het volk voeren tot de liturgie, die immers krachtens haar aard deze oefeningen verre overtreft.

Het is de vurige wens van onze moeder de Kerk, dat alle gelovigen worden gevormd tot die volledige, bewuste en actieve deelname aan de liturgische vieringen, die door de aard van de liturgie zelf wordt vereist en waartoe het christenvolk, "een uitverkoren geslacht, een koninklijke priesterschap, een heilige natie, Gods eigen volk", (1 Pt. 2, 9) [b:1 Pt. 2, 9] (1 Pt. 2, 4-5) [[b:1 Pt. 2, 4-5]] krachtens het doopsel het recht en de plicht bezit.

Aan deze volledige en actieve deelname van heel het volk moet bij de vernieuwing en de bevordering van de heilige liturgie de grootste zorg worden besteed. Ze is immers de eerste en noodzakelijke bron, waaruit de gelovigen de echte christelijke geest moeten putten. Daarom moet ze door de zielenherders bij heel hun pastorale activiteit ijverig worden nagestreefd door middel van een aangepaste vorming.

Maar omdat er geen enkele kans bestaat op de verwezenlijking hiervan, als niet eerst de zielenherders zelf diep doordrongen zijn van de geest en de kracht van de liturgie en hier als leraars kunnen optreden, is het absoluut noodzakelijk, dat er op de eerste plaats gezorgd wordt voor de liturgische vorming van de geestelijkheid. Daarom heeft het heilig Concilie besloten het volgende te bepalen.

De docenten, die in de seminaries, de studiehuizen van de religieuzen en aan de theologische faculteiten worden belast met het onderricht in de wetenschap der heilige liturgie, moeten voor hun taak degelijk worden opgeleid in speciaal daarvoor bestemde instituten.

De wetenschap van de heilige liturgie moet in de seminaries en in de studiehuizen van de religieuzen tot de noodzakelijke en meer belangrijke vakken gerekend worden, in de theologische faculteiten echter tot de hoofdvakken, en ze moet onderwezen worden zowel vanuit theologisch en historisch als vanuit geestelijk, pastoraal en juridisch oogpunt. Verder moeten de docenten van de andere vakken, vooral van de dogmatische theologie, de heilige Schrift, de theologie van het geestelijk leven en de pastorale theologie, de betekenis van het mysterie van Christus en van de heilsgeschiedenis, overeenkomstig de innerlijke eisen van ieders onderwerp, zó naar voren brengen, dat daardoor het verband van deze vakken met de liturgie en de eenheid van de priesterlijke vorming duidelijk uitkomen.

De clerici in de seminaries en kloosters moeten een liturgische vorming in het geestelijk leven ontvangen, zowel door een passende inleiding, die hen helpt, de heilige riten beter te begrijpen en er met heel hun hart aan deel te nemen, als door de viering zelf van de heilige geheimen en door andere oefeningen van godsvrucht in liturgische geest; eveneens moeten zij de liturgische voorschriften leren onderhouden, zodat zij het leven in de seminaries en in de religieuze instituten diep doordrongen wordt van liturgische geest.

De priesters, seculieren en religieuzen, die reeds werkzaam zijn in de wijngaard van de Heer, moeten met alle geschikte middelen geholpen worden om, hetgeen zij in de heilige bedieningen verrichten, steeds vollediger te begrijpen, een leven te leiden in de geest van de liturgie en deze geest aan de hun toevertrouwde gelovigen mee te delen.

De zielzorgers moeten de liturgische vorming en de actieve deelname van de gelovigen, inwendig en uitwendig, volgens ieders leeftijd, stand, levenswijze en mate van religieuze ontwikkeling, met ijver en geduld bevorderen om zo een van hun voornaamste plichten als trouwe beheerders van Gods geheimen te vervullen; en zij moeten hun kudde in dit opzicht leiden niet alleen door hun woord, maar ook door hun voorbeeld.

Radio- en televisie-uitzendingen van godsdienstige plechtigheden vooral van de heilige Mis, moeten discreet en waardig geschieden, onder leiding en verantwoordelijkheid van een deskundige, door de bisschoppen voor deze taak aangewezen.

Om het christenvolk des te zekerder te laten profiteren van de overvloed van genaden, die in de heilige liturgie te vinden is, wenst onze heilige moeder de Kerk met alle ijver een algemene vernieuwing van de liturgie door te voeren. Want de liturgie bestaat uit een onveranderlijk gedeelte, dat nl. van Godswege is ingesteld, en uit gedeelten, die aan veranderingen onderhevig zijn, en die in de loop van de tijden kunnen of zelfs moeten gewijzigd worden, als er elementen zijn ingeslopen, die minder goed beantwoorden aan de innerlijke aard van de liturgie of minder doelmatig zijn geworden.

Bij deze vernieuwing moeten de teksten en de riten zo worden opgesteld, dat ze de heilige werkelijkheden, die ze betekenen, helderder tot uitdrukking brengen, en dat het christenvolk deze, voor zover mogelijk, beter kan begrijpen en er aan kan deelnemen door een volledige, actieve en communautaire viering.

Daarom heeft het heilig Concilie de volgende algemene normen vastgesteld.

§ 1. De regeling van de heilige liturgie berust uitsluitend bij het kerkelijk gezag, d.i. bij de Apostolische Stoel en, volgens de normen van het recht, bij de Bisschop;

§ 2. Krachtens de door het recht verleende macht komt de leiding op het gebied van de liturgie, binnen vastgestelde grenzen, ook toe aan de bevoegde territoriale bisschoppenconferenties van verschillende aard, die wettig zijn opgericht;

§ 3. Daarom mag volstrekt niemand anders, ook niet een priester, eigenmachtig op liturgisch gebied iets toevoegen, weglaten of veranderen.

Om de gezonde traditie te bewaren en toch de weg te openen voor een gewettigde vooruitgang, moet de herziening van afzonderlijke delen van de liturgie steeds voorafgegaan worden door een nauwkeurig theologisch, historisch en pastoraal onderzoek. Bovendien moet men rekening houden zowel met de algemene wetten van de opbouw en de geest van de liturgie, als met de ervaring uit de recente liturgische vernieuwing en uit de indulten, die hier en daar zijn gegeven. Tenslotte mogen vernieuwingen niet plaats hebben, tenzij deze door een werkelijk en duidelijk nut van de Kerk worden vereist, waarbij men er op dient te letten, dat de nieuwe vormen als het ware organisch voortkomen uit de reeds bestaande vormen.

Ook moet men zoveel mogelijk voorkomen, dat er aanmerkelijke verschillen in riten ontstaan tussen aan elkaar grenzende gebieden.

Bij de viering van de liturgie is de heilige Schrift van zeer groot belang. Want uit de heilige Schrift worden de lezingen genomen die dan in de homilie verklaard worden; daaruit worden de psalmen genomen, die men zingt, en onder haar inspiratie en bezieling zijn de gebeden, oraties en liturgische gezangen ontstaan, en aan haar ontlenen ook de handelingen en tekens hun zin. Wil daarom de vernieuwing N.v.d.r.: 'het.. N.v.d.r.: 'het herstel' naar het Latijn 'instaurationem', vooruitgang en aanpassing van de liturgie een feit worden, dan moet de innige en levende liefde voor de heilige Schrift worden bevorderd, waarvan de eerbiedwaardige traditie van de oosterse en westerse ritussen getuigd.

De liturgische boeken moeten zo spoedig mogelijk worden herzien met de hulp van deskundigen en na overleg met bisschoppen uit de verschillende streken van de wereld.

De liturgische handelingen zijn geen private handelingen, maar vieringen van de Kerk, die het "sacrament van de eenheid" is, nl. het heilig volk, verenigd en geordend onder de leiding van de bisschoppen. 7: ed. G. Hartel, in CSEL, t.III,1, Wenen 1868, p.215-216. [[883]] 66,n.8,3: ed. cit., t.III, Wenen 1871, p.732-733. [[1048]]

Daarom hebben ze betrekking op heel het lichaam van de Kerk, dat erdoor gemanifesteerd wordt en er bij betrokken is, terwijl de afzonderlijke ledematen van dit lichaam er bij betrokken zijn op verschillende wijze naargelang van het verschil in rang, functie en actuele deelname.

Wanneer bepaalde riten, overeenkomstig elks eigen aard, een gemeenschappelijke viering met zich meebrengen met een talrijke en actieve deelname van de gelovigen, moet men er met nadruk op wijzen, dat deze zoveel mogelijk de voorkeur moet hebben boven een individuele en quasi private viering ervan.

Dit geldt vooral voor de viering van de Mis - onverminderd het publiek en sociaal karakter van iedere Mis - en voor de toediening van de Sacramenten.

Bij de liturgische vieringen moet iedereen, bedienaar of gelovige, bij het uitoefenen van zijn functie uitsluitend en volledig datgene verrichten, wat hem uit de aard van de zaak en volgens de liturgische richtlijnen toekomt.

Ook de acolieten, de lezer, commentatoren en de leden van de schola cantorum oefenen een echt liturgische bediening uit. Daarom moeten zij hun functie vervullen met de oprechte vroomheid en de stiptheid, die zulk een belangrijke bediening betaamt en die het volk Gods terecht van hen eist.

Zij moeten daarom, ieder op zijn wijze, ernstig in de geest van de liturgie worden ingewijd en onderricht worden in het juist en ordelijk vervullen van hun taak.

Om de actieve deelname te verhogen dient men de acclamaties van het volk, de antwoorden, het psalmgezang, de antifonen, de liederen en ook de handelingen en gebaren en de juiste lichaamshouding van het volk te bevorderen. Ook moet op zijn tijd een heilig stilzwijgen worden onderhouden.

Bij de herziening van de liturgische boeken met men er goed op letten, dat in de rubrieken ook aangegeven wordt, wat het aandeel is van de gelovigen.

Met uitzondering van de onderscheiding, die uit de liturgische functie en uit de heilige wijding voortvloeit, en van de eerbewijzen, die men, volgens de normen van de liturgische wetten, aan de burgerlijke overheid verschuldigd is, mag men in de liturgie geen enkele voorkeur geven aan private personen of aan bepaalde standen, hetzij bij de ceremonies hetzij bij de uiterlijke plechtigheden.

Hoewel de heilige liturgie op de eerste plaats een eredienst is aan de majesteit Gods, bevat ze toch ook een belangrijk stuk onderricht voor het gelovige volk. vgl: Sessio XXII - Doctrina de sanctissimo Missae sacrificio [[[694|12]]] Want in de liturgie spreek God tot Zijn volk; Christus verkondigt er nog steeds Zijn evangelie. Het volk op zijn beurt antwoordt God met gezangen en gebed.

Meer nog, de gebeden, tot God gericht door de Priester, die de vergadering in de persoon van Christus voorzit, worden gezegd in naam van heel het heilig volk en van alle aanwezigen. En ook de zichtbare tekens, waarvan de heilige liturgie zich bedient om de onzichtbare goddelijke werkelijkheid aan te duiden, zijn door Christus of de Kerk uitgekozen. Daarom wordt niet alleen bij de lezing hetgeen "werd opgetekend tot onze lering" (Rom. 15, 4) [b:Rom. 15, 4], maar ook wanneer de Kerk bidt, zingt of handelt, het geloof van de deelnemers gevoed en hun geest opgeheven tot God om Hem een geestelijke eredienst te brengen en Zijn genaden overvloediger te ontvangen.

Daarom moet men de het doorvoeren van de vernieuwing de volgende algemene normen in acht nemen.

De riten moeten zich kenmerken door een waardige eenvoud, bondig en doorzichtig zijn, nutteloze herhaling vermijden, aangepast zijn aan het begrip van de gelovigen, en in het algemeen zó zijn, dat ze niet veel uitleg nodig hebben.

Om duidelijk te laten uitkomen, dat er in de liturgie een nauw verband bestaat tussen de rite en het woord:

1. moet in de heilige vieringen een ruimere meer gevarieerde en beter aangepaste lezingen van de Heilige Schrift worden ingevoerd.
2. in de rubrieken moet de meest geschikte plaats worden aangeven voor de preek, als zijnde een onderdeel van de liturgische handeling, voor zover de riten deze toelaat, en de bediening van de prediking moet zo getrouw mogelijk en op passende wijze worden uitgeoefend. De stof voor de preek moet vooral worden ontleend aan de Heilige Schrift en de liturgie, zodat ze een verkondiging is van Gods wonderbare daden in de heilgeschiedenis en in het Christusmysterie dat altijd onder ons tegenwoordig en werkzaam is, vooral in de liturgische vieringen.
3. ook op alle manieren aangedrongen worden op een catechese, die een meer rechtstreeks liturgisch karakter; die een meer rechtstreeks liturgisch karakter draagt; en de riten zelf moeten aanwijzingen bevatten voor korte verklaringen, waar deze nodig zijn, te geven door de priester of de bevoegde bedienaar, maar slechts op de momenten, die zich daarvoor het beste lenen, en met de voorgeschreven formules of soortgelijke.
4. ook moet men de heilige viering bevorderen van het woord Gods op de vooravond van de grotere feesten, op sommige weekdagen van de Advent en van de Vastentijd, op zondagen en feestdagen, vooral op plaatsen, waar geen priester is; in dit geval moet een diaken of een ander, die daartoe door de bisschop gemachtigd is, de viering leiden.

§ 1. Het gebruik van de Latijnse taal moet, behoudens het particulier recht, in de Latijnse ritussen gehandhaafd blijven.

§ 2. Omdat echter én in de Mis én bij de toediening van de Sacramenten én in andere gedeelten van de liturgie het gebruik van de volkstaal vaak van groot nut kan zijn voor een volk, mag er een ruimere plaats aan gegeven worden, vooral bij de lezingen en aansporingen, en in sommige gebeden en gezangen overeenkomstig de normen, die hiervoor in de volgende hoofdstukken afzonderlijk worden vastgesteld.

§ 3. Met inachtneming van deze normen, komt het aan het bevoegde territoriaal kerkelijk gezag, waarover in artikel 22 § 2 [al:22] gesproken is, toe om, eventueel ook na overleg met de bisschoppen van naburige gebieden met dezelfde taal, beslissingen te nemen omtrent het gebruik van de volkstaal en de mate van dit gebruik; deze besluiten moeten echter door de Apostolische Stoel worden goedgekeurd of bekrachtigd.

§ 4. De vertaling van de Latijnse tekst in de volkstaal voor het gebruik in de liturgie moet door het bevoegde territoriaal kerkelijk gezag, waarover boven worden goedgekeurd.

De Kerk heeft niet de bedoeling om in zaken, die niet het geloof of het welzijn van heel de gemeenschap raken, een starre eenvormigheid op te leggen, ook niet in de liturgie; integendeel, zij eerbiedigt de aanleg en de eigenschappen van de verschillende naties en volken, en bevordert deze. En alles, wat in de levenswijze van de volken niet onafscheidelijk verbonden is met bijgeloof en dwaling, beoordeelt zij welwillend en bewaart het zo mogelijk onaangetast; soms laat zij dit zelfs toe in de liturgie, mits het zich laat verenigen met de eisen van de ware en echte liturgische geest.

Met behoud van de eenheid van de Romeinse ritus in zijn wezenlijke bestanddelen, moet er plaats blijven voor gewettigde verschillen en aanpassingen aan verschillende groepen, landstreken en volken, vooral in de missiegebieden, ook bij de herziening van de liturgische boeken; en dit dient men voor ogen te houden bij de structuur van de riten en het opstellen van de rubrieken.

Binnen de grenzen, die in de officiële uitgaven van de liturgische boeken zijn vastgesteld, is het de taak van het bevoegde territoriaal kerkelijk gezag, waarover in artikel 22 § 2 [al:22], de aanpassingen te bepalen, vooral met de betrekking tot de toediening van de sacramenten, de sacramentaliën, de processies, de liturgische taal, de gewijde muziek en de kunst, altijd echter volgens de fundamentele normen, die in deze Constitutie zijn vervat.

Omdat echter op verschillende plaatsen en in verschillende omstandigheden een grondiger aanpassing van de liturgie dringend nodig en dus moeilijker is:

1. moet het bevoegde territoriaal kerkelijk gezag, waarover in art. 22 § 2 [al:22], zorgvuldig en met wijze voorzichtigheid overwegen, wat van de tradities en de geest van de afzonderlijke volken op dit punt geschikt in de goddelijke eredienst kan worden opgenomen. De nuttig of nodig geachte aanpassingen legge men voor aan de Apostolische Stoel, en met zijn toestemming kan men ze invoeren.
2. Om echter de aanpassing met de nodige voorzichtigheid te doen verlopen, zal de Apostolische Stoel eventueel aan dit territoriaal kerkelijk gezag de bevoegdheid verlenen om voor sommige groepen, die hiervoor rijp zijn, en voor een bepaalde tijd, de nodige voorafgaande experimenten toe te staan en hieraan leiding te geven.
3. Omdat de liturgische wetten vooral in de missiegebieden bijzondere moeilijkheden plegen op te leveren met betrekking tot de aanpassing, moeten bij het opstellen hiervan ter zake kundige personen aangetrokken worden.

De bisschop moet beschouwd worden als de hogepriester van zijn kudde van wie het leven in Christus van zijn gelovigen in zekere zin voortkomt en afhangt.

Daarom moeten allen aan het liturgische leven van het diocees rondom de bisschop, vooral in de kathedrale kerk, grote waarde toekennen; zij moeten ervan overtuigd zijn, dat de Kerk zich bij uitstek manifesteert in de volledige en actieve deelname van heel het heilige volk Gods aan dezelfde liturgische vieringen, vooral aan dezelfde Eucharistie, in één gebed, aan het éne altaar, waar de bisschop voorzit, omringd door zijn priesters en dienaren. vgl: 7; ed. F. X. FUNK, Patres Apostolici, I, Tubingae 1901, p. 236 [[[989 |+ 19 ]]] vgl: 4 [[[1782|+15]]] vgl: 8 [[[945]]]

Aangezien de bisschop in zijn kerk niet altijd en overal persoonlijk zijn gehele kudde kan leiden, moet hij noodzakelijk groepen van gelovigen vormen, waaronder de parochies, plaatselijk georganiseerd onder een herder, die de plaats van de bisschop inneemt, de voornaamste zijn, want ze vertegenwoordigen in zekere zin de zichtbare Kerk, die over de gehele wereld is verbreid.

Daarom dient het liturgische leven van de parochie en zijn binding aan de bisschop in de opvattingen en in de praktijk van de gelovigen en de geestelijkheid bevorderd te worden, en men moet streven naar een bloeiende gemeenschapsgeest in de parochie, vooral bij de gemeenschappelijke viering van de zondagsmis.

De geestdrift voor de bevordering en de vernieuwing van de heilige liturgie wordt terecht gezien als een teken van Gods providentiële plannen voor onze tijd, als een doortocht van de Heilige Geest in Zijn Kerk, en deze geestdrift drukt op het kerkelijk leven, ja zelfs op heel het godsdienstig denken en handelen van onze tijd een heel eigen stempel.

Om dus deze pastorale liturgische activiteit in de Kerk nog meer te stimuleren, besluit het heilig Concilie het volgende:

Het bevoegde territoriaal kerkelijk gezag, waarover in artikel 22 nr. 2 [al:22], stelle een liturgische commissie in, die wordt bijgestaan door vakmensen in de liturgische wetenschap, de muziek, de gewijde kunst en de pastoraal. Deze commissie zal zo mogelijk ter zijde worden gestaan door een instituut voor pastorale liturgie, bestaande uit leden, ook leken als dit kan, die in deze materie deskundig zijn. De commissie zelf zal tot taak hebben om, onder leiding van het bovengenoemde territoriaal kerkelijk gezag, zowel de pastorale liturgische activiteit in haar gebied te leiden, als de studies en de noodzakelijke experimenten te bevorderen met betrekking tot de aanpassingen, die aan de Apostolische Stoel moeten worden voorgelegd.

Eveneens moet er in ieder bisdom een commissie zijn voor de heilige liturgie om, onder leiding van de bisschop, de liturgische activiteit te bevorderen.

Soms kan het wenselijk zijn dat meerdere bisdommen tezamen één commissie instellen, om in gemeenschappelijk overleg het liturgisch leven te bevorderen.

Naast de commissie voor de heilige liturgie moeten, zo mogelijk, in elk bisdom ook commissies worden opgericht voor de gewijde muziek en de gewijde kunst.

Deze drie commissies moeten nauw met elkaar samenwerken; dikwijls zal het zelfs nuttig zijn, ze tot één commissie samen te smelten.

Onze Verlosser heeft bij het laatste avondmaal, in de nacht, waarin Hij werd verraden, het eucharistisch Offer van Zijn Lichaam en Bloed ingesteld, om hierdoor het kruisoffer door de eeuwen heen voort te zetten tot aan Zijn komst en zo aan Zijn geliefde bruid, de Kerk, het gedachtenisteken van Zijn dood en verrijzenis toe te vertrouwen: het sacrament van goedheid, teken van eenheid, band van liefde vgl: XXVI, cap.VI,n.13: PL35,613. [[[859]]], het paasmaal, "waarin Christus wordt genuttigd, de ziel met genade wordt vervuld en ons een onderpand wordt geschonken van de toekomstige heerlijkheid." Romeins Brevier, in de tweede.. Romeins Brevier, in de tweede vespers van Sacramentsdag, antifoon bij het Magnificat.

Daarom geeft de Kerk zich alle zorg en moeite, dat de christengelovigen dit geheim van het geloof niet als buitenstaanders of als zwijgende toeschouwers bijwonen, maar dat zij het door de riten en gebeden goed leren begrijpen en daardoor bewust, godvruchtig en actief deelnemen aan de heilige handeling, dat zij door Gods woord onderwezen worden, zich voeden aan de tafel van 's Heren Lichaam en God dank brengen, dat zij het onbevlekt Offer opdragen niet alleen door de handen van de priester, maar ook tezamen met hem, en zo zich zelf leren offeren, dat zij eindelijk steeds meer door Christus de Middelaar vgl: lib. XI, cap. XI-XII: PG 74, 557-564, vooral 564-565 [[[1175]]] uitgroeien tot een volmaakte eenheid met God en met elkaar, opdat tenslotte God alles in allen moge zijn.

Om nu het Misoffer, ook door de vorm der riten, zijn volle pastorale uitwerking te doen krijgen, bepaalt het heilig Concilie met het oog op de Missen, die in aanwezigheid van het volk worden gevierd, vooral op zondagen en geboden feestdagen, het volgende:

De ritus van de Mis moet zó worden herzien, dat de eigen zin van de afzonderlijke delen ook hun onderling verband duidelijker uitkomen, en een godvruchtige en actieve deelname van de gelovigen gemakkelijker wordt.

Daarom moeten de riten, met zorgvuldig behoud van het wezenlijke, eenvoudiger worden; duplicaten of minder nuttige toevoegingen, in de loop van de tijd ontstaan, moeten worden weggelaten; daarentegen moeten sommige elementen, die door ongunstige omstandigheden verloren zijn gegaan, overeenkomstig de oude traditie van de heilige Vaders worden hersteld, voorzover zulks wenselijk of noodzakelijk wordt geacht.

Om het voedsel van Gods woord voor de gelovigen overvloediger te maken, moeten de schatten van de Bijbel in ruimere mate worden geopend, en wel zó, dat binnen een bepaald aantal jaren de voornaamste delen (praestantior pars) van de heilige Schrift aan het volk worden voorgelezen.

De homilie, die aan de hand van de gewijde tekst in de loop van het liturgische jaar de mysteries van het geloof en de normen van het christelijk leven uiteenzet, wordt, als zijnde een deel van de liturgie, ten zeerste aanbevolen; ze mag zelfs in de Missen, die op zondagen en feestdagen in aanwezigheid van het volk worden gevierd, niet uitvallen, tenzij om een ernstige reden.

Na het evangelie en de homilie moet, vooral op zondagen en geboden feestdagen, "het gemeenschappelijk gebed" of "of het gebed van de gelovigen" weer worden ingevoerd om, samen met het volk, smeekbeden te verrichten voor de heilige Kerk, voor hen, die ons besturen, voor hem, die onder allerlei noden gedrukt gaan, voor alle mensen en voor het heil van heel de wereld. (1 Tim. 2, 1-2) [[b:1 Tim. 2, 1-2]]

In de Missen die gevierd worden met het volk, kan men de volkstaal een passende plaats inruimen, vooral bij de lezingen en "het gemeenschappelijk gebed" en, naargelang van de plaatselijke omstandigheden, ook in de delen, die betrekking hebben op het volk, overeenkomstig met artikel 36 [al:36] van deze Constitutie.

Men zorge er echter voor, dat de gelovigen de vaste delen van de Mis, die op hen betrekking hebben, ook in het Latijn samen kunnen bidden of zingen.

Waar echter een ruimer gebruik van de volkstaal in de Mis gewenst lijkt, onderhoude men het voorschrift van artikel 40 [al:40] van deze Constitutie.

Ten zeerste wordt aanbevolen die meer volmaakte deelname aan de Mis, waarbij de gelovigen na de communie van de priester het Lichaam des Heren nuttigen uit hetzelfde Offer.

De communie onder beide gedaanten kan, met handhaving van de dogmatische beginselen, door het Concilie van Trente Sessio XXI - Doctrina de communione sub utraque specie et parvulorum [[693|2-5]] vastgesteld, in gevallen, door de Heilige Stoel te bepalen, worden toegestaan zowel aan geestelijken en religieuzen als aan leken volgens het oordeel van de Bisschoppen, zoals bijv. aan de pasgewijden in de Mis van hun heilige wijding, aan de geprofesten in de Mis van hun religieuze professie, aan de pasgedoopten in de Mis, die volgt op het Doopsel.

De twee delen, waaruit de Mis in zekere zin bestaat, nl. de liturgie van het woord en de eucharistische liturgie, zijn zo nauw met elkaar verbonden, dat zij één enkele akt van eredienst vormen. Daarom spoort het heilig Concilie de zielzorgers dringend aan om bij de catechese de gelovigen met zorg te leren dat zij aan heel de Mis moeten deelnemen, vooral op zondagen en geboden feestdagen.

1. De concelebratie, die de eenheid van het priesterschap zo goed laat uitkomen, is tot nu toe in de Kerk in gebruik gebleven zowel in het Oosten als in het Westen. Daarom heeft het Concilie de faculteit om te concelebreren tot de volgende gevallen willen uitbreiden:
   1. 1. op Witte Donderdag, tot de Mis van het chrisma zowel als tot de Avondmis;
      2. tot de Missen bij Concilies, bisschoppen- bijeenkomsten en synoden;
      3. tot de Mis bij de ambtswijding
   2. Bovendien met verlof van de ordinarius, die moet oordelen over de wenselijkheid van concelebratie:
      1. tot de conventuele Mis en tot de voornaamste Mis in de kerken waar het belang van de gelovigen niet vereist, dat alle aanwezige priesters afzonderlijk celebreren;
      2. tot de Missen bij alle soort bijeenkomsten van priesters, seculieren zowel als religieuzen.
2. 1. Het komt aan de bisschop toe, de praktijk van de concelebratie in zijn diocees te regelen.
   2. Iedere priester behoudt echter altijd de vrijheid, de Mis afzonderlijk te vieren, maar niet op dezelfde tijd in dezelfde kerk en ook niet op Witte Donderdag.

Er moet een nieuwe ritus worden opgesteld voor de concelebratie, die moet worden opgenomen in het Pontificale Romanum en in het Romeins missaal.

De sacramenten zijn bestemd voor de heiliging van de mensen, voor de opbouw van het Lichaam van Christus en voor het brengen van eredienst aan God; als tekens echter dienen ze ook ter onderrichting. Niet alleen veronderstellen ze het geloof, maar ze voeden ook het geloof, versterken het en drukken het uit door woorden en zaken; daarom worden ze de sacramenten van het geloof genoemd. Ze schenken genade, maar de viering ervan disponeert ook de gelovigen op uitstekende wijze om deze genade vruchtbaar te ontvangen, om God de verschuldigde eer te brengen en om de liefde te beoefenen.

Het is daarom van groot belang, dat de gelovigen de tekens van de sacramenten gemakkelijk begrijpen en dat zij met de grootste zorg die sacramenten ontvangen, die zijn ingesteld om het christelijk leven te voeden.

Bovendien heeft onze heilige moeder de Kerk de sacramentaliën ingesteld. Dit zijn heilige tekens, waardoor, in een zekere navolging van de sacramenten, bepaalde uitwerkingen, vooral geestelijke, worden aangeduid en door het gebed van de Kerk worden verkregen. De sacramentaliën disponeren de mensen om de voornaamste uitwerking van de sacramenten te ontvangen en ze heiligen de verschillende levensomstandigheden.

De vrucht van de liturgie der sacramenten en sacramentaliën is dus, dat voor de gelovigen, die goed gedisponeerd zijn, bijna elke gebeurtenis van het leven wordt geheiligd door de goddelijke genade, die voortvloeit uit het paasgeheim van Christus' lijden, dood en verrijzenis, waaraan alle sacramenten en sacramentaliën hun kracht ontlenen zo is er nagenoeg geen enkel eerzaam gebruik van stoffelijke dingen, dat niet gericht kan worden op de heiliging van de mens en op de lof van God.

Omdat echter in de loop van de tijden sommige elementen in de riten van de sacramenten en sacramentaliën zijn binnengeslopen, waardoor hun aard en doel in onze tijd minder duidelijk uitkomen, en daarom sommige punten van de riten noodzakelijk moeten worden aangepast aan de behoeften van onze tijd, besluit het Concilie, met betrekking tot de herziening ervan, het volgende.

Omdat bij de toediening van de Sacramenten en sacramentaliën het gebruik van de volkstaal vaak van groot nut kan zijn voor het volk, moet er een grotere plaats voor de volkstaal worden ingeruimd overeenkomstig de volgende richtlijnen:

1. Bij de toediening van de sacramenten en de sacramentaliën kan men zich in de volkstaal bedienen overeenkomstig artikel 36 [al:36]
2. In aansluiting op de nieuwe uitgave van het Rituale Romanum moet het bevoegd territoriaal kerkelijk gezag, waarover in artikel 22 nr. 2 [al:22] van deze Constitutie, zo spoedig mogelijk bijzondere ritualia voorbereiden, aangepast aan de behoeften van de afzonderlijke gebieden, ook wat de taal betreft; en deze moeten, nadat de akten voorgelegd zijn aan de Apostolische Stoel, in de betreffende gebieden worden ingevoerd. Bij het samenstellen van deze ritualia of speciale verzamelingen van riten mogen de instructies, die in het Rituale Romanum aan de afzonderlijke riten voorafgaan, niet worden weggelaten, of het nu gaat over punten van pastoraal en rubrieken, of over punten van bijzonder sociaal belang.

Het catechumenaat van de volwassenen, met zijn verschillende graden, moet hersteld worden, en volgens het oordeel van de plaatselijke ordinarius worden ingevoerd. Zodoende kan de tijd van het catechumenaat, bestemd voor een passend onderricht, geheiligd worden door de viering van gewijde riten in opeenvolgende fasen.

In de missiegebieden mogen, naast de elementen uit de christelijke traditie, ook bepaalde elementen van initiatie worden toegelaten, die bij ieder volk in gebruik zijn, voor zover ze aan de christelijke ritus kunnen worden aangepast, overeenkomstig de artikel 37-40 [al:37-40] van de Constitutie.

Beide ritussen voor het doopsel van volwassenen, zowel de meer eenvoudige als - met het oog op het herstel van het catechumenaat - de plechtige, moeten worden herzien; en in het Romeins missaal moet een eigen Mis ingelast worden: "Bij de toediening van het doopsel."

De ritus van de kinderdoop moet worden herzien en aangepast aan de werkelijke situatie van de kinderen; ook de rol en de taak van de ouders en de peters moeten in de ritus zelf beter uitkomen.

De ritus van het doopsel moet ook aanpassingen bevatten voor het geval van een groot getal dopelingen, en men kan zich hiervan bedienen volgens het oordeel van de plaatselijke ordinarius. Ook moet er een kortere doopritus worden opgesteld, die gebruikt kan worden door de catechisten, vooral in de missiegebieden, en in het algemeen, bij stervensgevaar, door de gelovigen, als er geen priester of diaken aanwezig is.

In plaats van de "Ritus om aan te vullen wat bij de doop van een kind is weggelaten", moet een nieuwe worden opgesteld, die duidelijker en beter aangeeft dat het kind, gedoopt met de korte doopritus, reeds in de Kerk is opgenomen.

Eveneens moet een nieuwe ritus worden opgesteld voor reeds geldig gedoopten, die tot de katholieke godsdienst overgaan, waarin wordt uitgelegd dat zij tot de gemeenschap van de Kerk worden toegelaten.

Het doopwater kan buiten de paastijd bij de doopplechtigheid zelf met een goedgekeurde kortere formule worden gewijd.

De ritus van het vormsel moet herzien worden, ook om de nauwe band van dit sacrament met de gehele christelijke initiatie duidelijker in het licht te stellen. Daarom is het passend, het ontvangen van dit sacrament door de hernieuwing van de doopbeloften te laten voorafgaan.

Het vormsel kan, als zulks goed uitkomt, tijdens de Mis worden toegediend; voor de ritus buiten de Mis make men een formule, die als inleiding moet dienen.

De ritus en de formules van de biecht moeten zó worden herzien, dat ze de aard en het effect van dit sacrament duidelijker tot uitdrukking brengen.

Het "laatste oliesel", dat ook en beter "de zalving van de zieken" kan worden genoemd, is niet enkel het sacrament voor hen, die in het uiterste stervensgevaar verkeren. De geschikte tijd derhalve om het te ontvangen is reeds zeker aanwezig, wanneer de gelovige vanwege ziekte of ouderdom in stervensgevaar begint te geraken.

Naast de aparte ritussen van de zalving van de zieken en van het viaticum moet een doorlopende ritus worden opgesteld, waarin de zalving aan de zieke wordt toegediend na de biecht en vóór het ontvangen van het viaticum.

Het aantal van de zalvingen moet worden aangepast aan de omstandigheden; en de gebeden, die tot de ritus van de zalving van de zieken behoren, moeten zó worden herzien, dat ze beantwoorden aan de verschillende situaties van de zieken, die het sacrament ontvangen.

De riten van de wijdingen moeten herzien worden zowel wat betreft de ceremonies als wat de teksten aangaat. De toespraken van de bisschop, bij het begin van iedere wijding of consecratie, kunnen in de volkstaal worden gehouden.

Bij de bisschopsconsecratie mag de handoplegging geschieden door alle aanwezige bisschoppen.

De ritus van de huwelijksviering, die in het Rituale Romanum is vervat, moet worden herzien en moet rijker worden zodat de genade van het sacrament sprekender wordt uitgedrukt en aan de echtgenoten hun taak duidelijker wordt voorgehouden.

"Als bij de viering van het Sacrament van het Huwelijk in bepaalde gebieden andere lofwaardige gewoonten en ceremonies in gebruik zijn, wenst de heilige synode uitdrukkelijk, dat deze onverminderd gehandhaafd blijven." Sessio XXIV - Doctrina de sacramento matrimonii [[734|(5)]] Zie Rituale Romanum, tit... Zie Rituale Romanum, tit. VIII, c. II, n.6.

Bovendien wordt aan het bevoegde territoriaal kerkelijk gezag, waarover in artikel 22 nr. 2 [al:22] van deze Constitutie, de bevoegdheid gelaten om, overeenkomstig artikel 63 [al:63], een eigen ritus te vervaardigen, passend bij de gebruiken van plaatsen en volken, maar met handhaving van de wet, dat de assisterende priester de toestemming van de huwenden vraagt en ontvangt.

Het huwelijk moet in de regel tijdens de Mis gevierd worden, na de lezing van het evangelie en de homilie, vóór het "gebed van de gelovigen". De bruidszegen moet zo worden omgewerkt, dat hij aan beide echtgenoten hun gelijke plichten van wederzijdse trouw inscherpt; en zo kan hij dan in de volkstaal worden uitgesproken.

Wordt echter het huwelijkssacrament gevierd zonder Misoffer, dan worden bij het begin van de plechtigheid het epistel en het evangelie uit de Huwelijksmis gelezen; en altijd wordt aan het bruispaar de zegen gegeven.

De sacramentaliën moeten worden herzien, waarbij men rekening moet houden met de fundamentele regel van de bewuste, actieve en gemakkelijke deelname van de gelovigen en ook met de behoeften van onze tijd. Bij de herziening van de ritualia volgens artikel 63 [al:63] kunnen, zo nodig, ook nieuwe sacramentaliën worden toegevoegd.

Er mogen slechts zeer weinig voorbehouden zegeningen zijn, en enkel ten gunste van de bisschoppen of de ordinarii.

Er moet in voorzien worden, dat bepaalde sacramentaliën, tenminste in bijzondere omstandigheden en volgens het oordeel van de ordinarius, kunnen worden toegediend door leken, die de passende kwaliteiten hiervoor bezitten.

De ritus van de maagdenwijding, zoals die in het Pontificale Romanum te vinden is, moet aan een herziening worden onderworpen.

Verder moet er een ritus opgesteld worden voor de kloosterlijke professie en voor de vernieuwing van de geloften.

Deze ritus moet bijdragen tot een grotere eenheid, soberheid en waardigheid, en moet, behoudens het particulier recht, gebruikt worden door hen, die de professie of de vernieuwing van de geloften verrichten tijdens de Mis.

Het verdient aanbeveling, de religieuze professie tijdens de Mis te doen plaatshebben.

De uitvaartritus moet het paaskarakter van de christelijke dood klaarder tot uitdrukking brengen en beter beantwoorden aan de omstandigheden en tradities van de afzonderlijke gebieden, ook wat betreft de liturgische kleur.

De ritus voor de begrafenis van kinderen moet herzien worden en moet een eigen Mis krijgen.

De Hogepriester van het nieuw en eeuwig verbond, Christus Jezus, heeft door Zijn menswording in dit aardse ballingsoord de lofzang ingeleid, die in de hemel door alle eeuwen heen gezongen wordt. Hij maakt heel de mensengemeenschap één met Zich zelf, en Hij verenigt haar met Zich in het zingen van dit goddelijk loflied.

Deze priesterlijke taak immers zet Hij voort door middel van Zijn Kerk, die niet alleen door de viering van de Eucharistie, maar ook op andere wijzen, vooral door het goddelijk officie, de Heer voortdurend prijst en voor het heil van de gehele wereld ten beste spreekt.

Het goddelijk officie is volgens de oude christelijke overlevering zó samengesteld, dat de gehele loop van dag en nacht geheiligd wordt door de lof van God. Wanneer dit wonderbaar loflied op de juiste wijze wordt verricht door de priesters en door anderen, die krachtens de instelling van de Kerk hiertoe zijn aangewezen, of door de gelovigen, die samen met de priester bidden volgens goedgekeurde vormen, dan is dit waarlijk de stem van de Bruid zelf, die haar Bruidegom toespreekt, ja, dan is dit ook het gebed van Christus, met Zijn Lichaam, tot de Vader.

Daarom voldoen allen, die dit gebed verrichten, aan een plicht van de Kerk en delen zij tevens in de hoogste eer van Christus' Bruid, omdat zij, bij het zingen van Gods lof, in naam van de Moeder-Kerk voor Gods kroon staan.

De priesters, die zich aan het heilig ministerie van de zielzorg wijden, zullen met des te meer ijver de lofzang van het brevier bidden, naarmate zij zich levendiger bewust zijn van hun plicht om Paulus' aansporing op te volgen: "Bidt zonder ophouden" (1 Tess. 5, 17) [b:1 Tess. 5, 17], want alleen de Heer, die gezegd heeft: "Zonder Mij kunt gij niets" (Joh. 15, 5) [b:Joh. 15, 5], kan aan hun werk vruchtbaarheid en wasdom geven; daarom zeiden de apostelen, toen zij de diakens aanstelden: "Wij zelf zullen ons blijven wijden aan het gebed en de bediening van het woord". (Hand. 6, 4) [b:Hand. 6, 4]

Om nu de priesters en de andere leden van de Kerk in staat te stellen, het goddelijk officie in de huidige omstandigheden beter en volmaakter te bidden, heeft het heilig Concilie, in aansluiting op de vernieuwing, die de Apostolische Stoel zo gelukkig heeft ingezet, het volgende willen bepalen omtrent het officie van de Romeinse ritus.

Omdat het officie tot doel heeft, de dag te heiligen, moet het traditionele schema van de getijden zó herzien worden, dat de Uren, zo mogelijk, hun plaats weer krijgen op de juiste tijd, en dat tevens rekening wordt gehouden met de huidige levensomstandigheden vooral van hen, die zich wijden aan werken van apostolaat.

Daarom moeten bij de vernieuwing van het officie volgende normen in acht genomen worden:

1. De lauden, als zijnde het morgengebed, en de vespers, als zijnde het avondgebed, zijn volgens de eerbiedwaardige overlevering van de gehele Kerk de twee kernpunten van het dagelijks officie en moeten daarom als de voornaamste Uren beschouwd en ook als zodanig gevierd worden.
2. De completen moeten zó worden opgesteld, dat ze goed passen bij het einde van de dag.
3. Ofschoon de metten in het koor het karakter van een nachtelijke lofzang behouden, moeten ze zó worden aangepast, dat ze op ieder uur van de dag gebeden kunnen worden en dat ze worden opgebouwd uit minder psalmen en langere lezingen.
4. De prime komt te vervallen.
5. In het koor moeten de Kleine Uren van terts, sext en noon behouden blijven. Buiten het koor kan men er van de drie één uitkiezen, die het beste aansluit bij de tijd van de dag.

Omdat verder het goddelijk officie, als het publiek gebed van de Kerk, een bron is van godsvrucht en een voedsel voor het persoonlijk gebed, worden de priesters en alle anderen, die aan het goddelijk officie deelnemen, dringend aangespoord, er voor te zorgen, dat bij het bidden van het officie hun geest in harmonie is met hun stem. Tot dit doel moeten zij zich een rijkere kennis eigen maken van de liturgie en de bijbel, vooral van de psalmen.

Bij de vernieuwing moet er een passend gebruik worden gemaakt van de eerbiedwaardige en eeuwenoude schat van het Romeins officie, zodat allen, aan wie hij gegeven wordt, er ruimer en gemakkelijker van kunnen profiteren.

Wil het in artikel 89 [al:89] voorgestelde schema der getijden daadwerkelijk doorgevoerd kunnen worden, dan moeten de psalmen niet meer over één week, maar over een langere tijdsruimte worden verdeeld.

Het zo goed begonnen werk van de herziening van het psalterium moet zo spoedig mogelijk worden voltooid, en hierbij moet rekening gehouden worden met het christelijk Latijn, met het liturgisch gebruik, ook in de zang, en met de gehele traditie van de Latijnse Kerk.

Met betrekking tot de lezingen moet het volgende in acht genomen worden:

1. De lezing van de heilige Schrift moet zó worden geregeld, dat de schatten van het woord Gods in ruimere mate en gemakkelijker toegankelijk worden.
2. De lezingen uit de werken van de Vaders, de kerkleraars en de kerkelijke schrijvers moeten juister worden gekozen.
3. De geschiedenissen van de martelaren en de levens der heiligen moeten uit historisch-kritisch oogpunt worden herzien.

De hymnen moeten, voor zover dit gewenst lijkt, in hun oorspronkelijke vorm worden hersteld, met weglating of verandering van datgene, wat een mythologische tint heeft of niet goed past bij de christelijke vroomheid. Ook moeten, zo mogelijk, andere hymnen uit de bestaande collecties worden opgenomen.

Om de dag daadwerkelijk te heiligen en zijn geestelijk voordeel te doen met het goddelijk officie verdient het de voorkeur, de Uren te bidden op de tijd, die het dichtst komt bij de eigenlijke tijd van het betreffende canonieke Uur.

De gemeenschappen, die gehouden zijn tot het koorgebed, zijn verplicht om, naast de conventuele Mis, dagelijks in koor het goddelijk officie te vieren, en wel als volgt:

1. De orden van kanunniken, monniken en monialen, en van andere regulieren, die krachtens het recht of de constituties tot het koorgebed zijn gehouden, het gehele officie.
2. De kathedrale en collegiale kapittels, die gedeelten van het officie, die hun door het algemeen of particulier recht worden opgelegd.
3. Alle leden van de genoemde gemeenschappen, die de hogere wijdingen hebben ontvangen of plechtige geloften hebben afgelegd, met uitzondering van de conversen, moeten de canonieke Uren, die zij niet in koor verrichten, voor zich zelf bidden.

De clerici, die niet tot het koorgebed gehouden zijn, hebben, als zij de hogere wijdingen hebben ontvangen, de plicht om dagelijks, hetzij gemeenschappelijk hetzij afzonderlijk, het gehele officie te bidden, overeenkomstig artikel 89 [al:89].

De gevallen, waarin het goddelijk officie kan worden vervangen door een liturgische handeling, moeten door de rubrieken worden aangegeven.

In afzonderlijke gevallen en om een rechtmatige reden kunnen de ordinarii hun onderhorigen geheel of gedeeltelijk vrijstellen van de verplichting om het officie te bidden, of dit commuteren.

De leden van alle instituten van volmaaktheid, die krachtens hun constituties bepaalde gedeelten van het goddelijke officie bidden, verrichten het publieke gebed van de Kerk.

Eveneens verrichten zij het publieke gebed van de Kerk, als zij krachtens de constituties een of ander klein officie bidden, mits dit is samengesteld op dezelfde wijze als het goddelijk officie en officieel is goedgekeurd.

Omdat het goddelijk officie de stem is van de Kerk ofwel van heel het mystieke Lichaam, dat publiek lof brengt aan God, verdient het aanbeveling, dat clerici, die niet tot het koor gehouden zijn, en vooral priesters, die in gemeenschap leven of bij elkaar komen, minstens een of ander gedeelte van het goddelijk officie gezamenlijk bidden. Allen, die in koor of gemeenschappelijk het officie bidden, moeten de hun opgelegde taak zo volmaakt mogelijk volbrengen, zowel met innerlijke godsvrucht als met een eerbiedige uiterlijke houding.

De zielenherders moeten ervoor zorgen, dat de voornaamste Uren, vooral de vespers, op zondagen en grotere feesten gemeenschappelijk in de Kerk worden gevierd. Ook de leken wordt aanbevolen, het goddelijk officie te bidden, ofwel samen met de priesters ofwel met elkaar of ook alleen.

Onze heilige moeder de Kerk acht het haar plicht, het heilswerk van haar goddelijke Bruidegom in een heilige gedachtenis te vieren op bepaalde dagen in de loop van het jaar. In iedere week gedenkt zij op de dag, die zij de dag des Heren heeft genoemd, de verrijzenis des Heren, die zij bovendien, samen met Zijn heilig lijden, eenmaal in het jaar viert op Pasen, het hoogste van alle feesten. Verder ontvouwt zij in de loop van het jaar heel het Christusmysterie, vanaf de menswording en de geboorte tot aan de hemelvaart, de pinksterdag en de verwachting van de zalige hoop en de komst van de Heer. Door deze herdenking van de geheimen der Verlossing ontsluit zij voor de gelovigen de rijkdom van de deugden en verdiensten van haar Heer, zó, dat deze in iedere tijd als het ware tegenwoordig worden gesteld, om op deze wijze de gelovigen ermee in contact te brengen en met de heilsgenade te vervullen.

Bij de viering van deze jaarcyclus van de Christusgeheimen vereert de heilige Kerk met bijzondere liefde de heilige Moeder Gods Maria, die onafscheidelijk is verbonden met het heilswerk van haar Zoon. In haar bewondert en prijst zij de heerlijkste vrucht van de verlossing, en in haar beschouwt zij met vreugde, als in een allerzuiverst beeld, datgene, wat zij zelf geheel verlangt en hoopt te zijn.

De Kerk heeft in de jaarcyclus ook de gedachtenisviering ingelast van de martelaren en de andere heiligen, die, door Gods veelsoortige genade tot de volmaaktheid gekomen en reeds in het bezit van het eeuwig heil, God op volmaakte wijze lofprijzen in de hemel en voor ons ten beste spreken. Op de feesten van de heiligen immers verkondigt zij het paasgeheim in de heiligen, die met Christus hebben geleden en met Hem verheerlijkt zijn, houdt zij de gelovigen hun voorbeelden voor, die hen allen door Christus tot de Vader trekken, en smeekt zij om hun verdiensten Gods weldaden af.

Tenslotte bekroont de Kerk in verschillende tijden van het jaar, volgens overgeleverde praktijken, de vorming van de gelovigen door geestelijke en lichamelijke oefeningen van vroomheid, door onderricht, gebed, door werken van boetvaardigheid en barmhartigheid. Daarom heeft het heilig Concilie het volgende willen bepalen:

De Kerk viert, krachtens de apostolische traditie, die haar oorsprong heeft in de dag zelf van Christus' verrijzenis, het paasmysterie op iedere achtste dag, die terecht de dag des Heren wordt genoemd. Op deze dag immers moeten de gelovigen samen komen om, door te luisteren naar Gods woord en deel te nemen aan de Eucharistie, het lijden, de verrijzenis en de heerlijkheid van de Heer Jezus te gedenken en dank te brengen aan God, die hen "door de opstanding van Jezus Christus uit de doden heeft verwekt tot een nieuw leven van hoop" (1 Pt. 1, 3) [b:1 Pt. 1, 3]. Daarom is de dag des Heren de meest oorspronkelijke feestdag, die de gelovigen moet worden voorgehouden en ingeprent, zodat hij ook een dag van vreugde wordt en van vrij-zijn van arbeid. Geen enkele andere viering, tenzij werkelijk van zeer grote betekenis, mag de voorrang hebben boven deze dag, want hij vormt de grondslag en de kern van heel het liturgisch jaar.

Het liturgisch jaar moet zo worden herzien, dat, met behoud of herstel van de traditionele gewoonten en praktijken met betrekking tot de heilige tijden, aangepast aan de situatie van de tegenwoordige tijd, het oorspronkelijk karakter van deze tijden bewaard blijft, om de godsvrucht van de gelovigen op behoorlijke wijze te voeden bij het vieren van de mysteries van de christelijke verlossing, vooral van het paasmysterie.

Eventueel vereiste aanpassingen volgens de plaatselijke omstandigheden moeten geschieden overeenkomstig de artikel 39 [al:39] en artikel 40 [al:40].

De aandacht van de gelovigen moet op de eerste plaats gericht worden op de feesten van de Heer, waardoor in de loop van het jaar de heilsmysteries gevierd worden. Daarom moet het "Tijdeigen" zijn juiste plaats krijgen boven de feesten van de heiligen, zodat de volledige cyclus van de heilsmysteries op de vereiste manier wordt gevierd.

Het tweevoudige karakter van de vastentijd, die, vooral door de herdenking van of de voorbereiding op het doopsel en door de boetedoening de gelovigen, in een ijveriger aanhoren van Gods woord en in een intensere toeleg op het gebed, voorbereidt op de viering van het paasmysterie, met zowel in de liturgie als in de liturgische catechese duidelijker belicht worden. Daarom:

1. moeten de doopelementen, die eigen zijn aan de vastenliturgie, in ruimere mate benut worden; sommige elementen uit de vroegere traditie moeten, voor zover dit kan, worden hersteld;
2. ditzelfde geldt ook voor de elementen, die betrekking hebben op de boete.

In de catechese echter moet men de gelovigen met nadruk wijzen niet alleen op de sociale gevolgen van de zonde, maar ook op het eigen karakter van de boete, die de zonde verfoeit als een belediging van God; ook mag men niet nalaten, te wijzen op het aandeel van de Kerk in de boetedoening, en men moet aandringen op het gebed voor de zondaars.

De boete van de vastentijd moet niet alleen innerlijk en individueel zijn, maar moet ook een uitwendig en sociaal karakter dragen. De beoefening van de boetvaardigheid moet worden gestimuleerd volgens de mogelijkheden van onze tijd en van de verschillende streken en volgens de levensomstandigheden van de gelovigen, en door de gezagsdragers, over wie in artikel 22 [al:22], worden aanbevolen.

Bijzonder heilig moet zijn de paasvasten, die op Goede Vrijdag, de dag van het lijden en de dood van de Heer, overal gevierd moet worden en die, zo mogelijk, op Stille Zaterdag moet worden voortgezet, zodat men met een blij en oprecht hart tot de vreugde van het paasfeest kan komen.

De heiligen worden overeenkomstig de traditie in de Kerk vereerd, en hun authentieke relieken en hun beelden staan in ere. De feesten immers van de heiligen verkondigen de wonderbare werken van Christus in Zijn dienaren, en ze houden aan de gelovigen goede voorbeelden ter navolging voor.

Om de feesten van de heiligen niet een overwicht te geven boven de feesten, die de heilsmysteries zelf herdenken, moet de viering van veel heiligenfeesten worden overgelaten aan de afzonderlijke kerken, naties of kloostergemeenschappen; en slechts die feesten moeten tot de gehele Kerk worden uitgebreid, waarop de gedachtenis wordt gevierd van heiligen met een werkelijk universele betekenis.

De muzikale traditie van de universele Kerk vormt een schat van onvergelijkelijke waarde, die uitmunt boven de andere uitingen van kunst, vooral omdat ze als gewijde zang, nauw verbonden met de woorden, een noodzakelijk of integrerend N.v.d.r.: tekstueel zou een.. N.v.d.r.: tekstueel zou een betere vertaling, dan degene die hier weergegeven is (in lijn met de officiële vertaling), zijn "noodzakelijk oftewel integraal", waar op de Vaticaanse website o.a. staat in de Italiaanse versie "necessario ed integrante", de Duitse "einen notwendigen und integrierenden", en de Engelse "necessary and integral" deel uitmaakt van de plechtige liturgie.

Inderdaad, de gewijde zang is hoog geprezen zowel door de heilige Schrift (Ef. 5, 19; Kol. 3, 16) [[b:Ef. 5, 19; Kol. 3, 16]] als door de heilige Vaders en door de pausen, die in de laatste tijd, op het voorbeeld van de heilige Pius X, de dienende taak van de gewijde muziek in de goddelijke eredienst nauwkeuriger in het licht hebben gesteld.

Daarom zal de gewijde muziek des te heiliger zijn naarmate ze nauwer met de liturgische handeling is verbonden hetzij door aan het gebed een aangenamer uitdrukking te geven of de eensgezindheid in het bidden te bevorderen, hetzij door de heilige riten met grotere plechtigheid te omgeven. De Kerk keurt alle vormen van echte kunst, die aan de vereiste voorwaarden voldoen, goed en aanvaardt ze voor de goddelijke eredienst.

Derhalve heeft het heilig Concilie, trouw aan de normen en voorschriften van de kerkelijke traditie en praktijk en lettend op het doel van de gewijde muziek, nl. de verheerlijking van God en de heiliging van de gelovigen, het volgende bepaald.

De liturgische handeling krijgt een edeler vorm, wanneer de goddelijke officies plechtig gezongen worden met assistentie van de gewijde bedienaars en actieve deelname van het volk.

Met betrekking tot de te gebruiken taal onderhoude men de voorschriften van artikel 36 [al:36]; voor de Mis die van artikel 54 [al:54]; voor de Sacramenten die van artikel 63 [al:63];voor het goddelijk officie die van artikel 101 [al:101].

De schat van de gewijde muziek moet met de grootste zorg worden bewaard en gecultiveerd. Men moet ijverig de scholae cantorum bevorderen, vooral in de kathedrale kerken; maar de bisschoppen en de andere zielenherders moeten er alle moeite voor doen, dat bij iedere gezongen liturgische plechtigheid alle aanwezige gelovigen hun eigen actieve deelname kunnen verwezenlijken volgens de artikel 28 [al:28] en artikel 30 [al:30].

Grote waarde moet worden gehecht aan het muzikaal onderricht en de muzikale praktijk op de seminaries, in noviciaten en studiehuizen van mannelijke en vrouwelijke religieuzen, en aan andere katholieke instituten en scholen; om dit onderricht mogelijk te maken moeten de docenten, die belast worden met het onderwijs in de gewijde muziek, een degelijke vorming ontvangen. Ook wordt, waar het mogelijk is, de oprichting aanbevolen van hogere instituten voor gewijde muziek. De musici en de zangers, vooral de jongens, moeten ook een echt liturgische vorming krijgen.

De Kerk erkent de Gregoriaanse zang als de eigen zang van de Romeinse liturgie; deze moet daarom, waar geen bijzondere factoren anders vereisen, in de liturgische handelingen de voornaamste plaats innemen.

Andere soorten van gewijde muziek, vooral de polyfonie, worden bij de viering van de heilige diensten volstrekt niet uitgesloten, mits ze beantwoorden aan de geest van de liturgische handeling, overeenkomstig artikel 30 [al:30].

De officiële uitgave van de boeken van de Gregoriaanse zang moet worden voltooid; men moet zelfs een meer kritische uitgave voorbereiden van de boeken, die na de vernieuwing van de heilige Pius X reeds zijn uitgegeven. Ook verdient het aanbeveling om een uitgave te maken van meer eenvoudige melodieën ten behoeve van kleinere kerken.

De religieuze volkszang moet ijverig worden gestimuleerd, zodat bij godvruchtige en godsdienstige oefeningen en bij de liturgische handelingen zelf de gelovigen kunnen meezingen, overeenkomstig de regels en voorschriften van de rubrieken.

Omdat men in sommige gebieden, vooral in de missies, volken aantreft met een eigen muzikale traditie, die een belangrijke rol speelt in hun godsdienstig en maatschappelijk leven, moet men de verschuldigde waardering hebben voor deze muziek en haar een passende plaats geven zowel bij de vorming van hun godsdienstzin als bij de aanpassing van de eredienst aan hun eigen aard, overeenkomstig de artikel 39 [al:39] en artikel 40 [al:40].

Daarom moet men bij het muzikaal onderricht aan de missionarissen er alle zorg aan besteden, dat zij de nodige bekwaamheid opdoen om, voor zover mogelijk, de traditionele muziek van die volken zowel op de scholen als bij de heilige handelingen tot ontwikkeling te brengen.

Het pijporgel moet in de Latijnse Kerk hoog in ere worden gehouden als het traditionele muziekinstrument, Dat met zijn klanken aan de kerkelijke plechtigheden een heerlijke luister kan bijzetten en de geest zo intens kan verheffen tot God en het hemelse.

Andere muziekinstrumenten mag men overeenkomstig het oordeel en met toestemming van het bevoegd territoriaal gezag, volgens de artikelen 22 nr. 2 [al:22], 37 [al:37] en 40 [al:40], bij de goddelijke eredienst toestaan, voor zover ze geschikt zijn voor liturgische gebruik of daarvoor geschikt kunnen worden gemaakt, voor zover zij passen bij de waardigheid van de kerk en werkelijk bijdragen tot stichting van de gelovigen.

De musici moeten bezield zijn met een christelijke geest en beseffen, dat zij geroepen zijn om de gewijde muziek te cultiveren en het erfgoed ervan te vermeerderen. Zij moeten melodieën componeren, die de geest ademen van echte gewijde muziek, en die niet alleen door grotere koren kunnen worden gezongen, maar ook berekend zijn voor kleinere koren, en de actieve deelname van heel de gemeenschap van de gelovigen verhogen. De teksten die voor de kerkzang bestemd zijn, moeten overeenstemmen met de katholieke leer; bij voorkeur dienen ze aan de Heilige Schrift en de liturgische bronnen te worden ontleend.

Tot de edelste uitingen van het menselijk vernuft rekent men met het volste recht de vrije kunsten, vooral de religieuze kunst met als hoogtepunt de gewijde kunst. Krachtens haar aard zijn ze gericht op Gods oneindige schoonheid, die door de werken van de mens enigszins tot uitdrukking moet worden gebracht, en ze staan des te meer in dienst van God en van de bevordering van diens lof en heerlijkheid, naarmate ze als enig doel hebben, er krachtig toe bij te dragen om door haar werken de geest van de mensen tot God te verheffen. Onze heilige moeder de Kerk heeft daarom altijd de vrije kunsten een grote liefde toegedragen, en zij heeft steeds het edele dienstbetoon van de kunst gezocht, vooral om aan de voorwerpen, die tot de heilige eredienst behoren, echte waardigheid, luister en schoonheid te geven en ze te maken tot tekenen en symbolen van het hemelse; en zij zelf heeft de kunstenaars gevormd. Ja, zij heeft zich altijd terecht beschouwd als bevoegd om te oordelen over de kunsten, door uit te maken, of bepaalde kunstwerken overeenstemden met het geloof, de vroomheid en de wetten uit de religieuze traditie, en of ze geschikt waren voor het gebruik in de eredienst. Met bijzondere ijver heeft de Kerk er voor gezorgd, dat de gewijde benodigdheden op waardige en schone wijze zouden bijdragen tot de luister van de eredienst, door de veranderingen in stof, vorm of versiering te aanvaarden, die het gevolg waren van de vooruitgang van de techniek in de loop van de tijd. Daarom hebben de Vaders hieromtrent het volgende willen bepalen.

De Kerk heeft nooit een bepaalde kunststijl als haar eigen stijl beschouwd, maar naargelang van de aard en de levensomstandigheden van de volken en de behoeften van de verschillende ritussen heeft zij de vormen van iedere tijd aanvaard, en zo heeft zij in de loop van de eeuwen een kunstschat geschapen, die met alle zorg bewaard moet blijven. Ook de kunst van onze tijd en van alle volken en streken moet in de Kerk vrije kunnen worden beoefend, mits ze met gepaste eerbied en eer voldoet aan de eisen van de kerkgebouwen en van de gewijde riten. Zodoende kan ze haar stem verenigen met die wonderbare lofzang, die uitstekende mannen in vroegere eeuwen voor het katholieke geloof aangeheven.

De ordinarii moeten er voor zorgen, bij het bevorderen en begunstigen van de waarlijk gewijde kunst meer te letten op edele schoonheid dan op louter praal. Dit geldt ook voor de heilige gewaden en sieraden. De bisschoppen moeten erop letten, dat kunstwerken, die in strijd zijn met geloof en zeden en met de christelijke vroomheid, die de ware godsdienstzin kwetsen door wanstaltige vormen of door onbeduidend, middelmatig of schijnbaar kunstgehalte, zorgvuldig uit de kerken en andere heilige plaatsen worden geweerd. Bij de bouw van kerken moet er met alle ijver naar worden gestreefd, dat ze geschikt zijn voor de uitvoering van de liturgische handelingen en voor het verwezenlijken van de actieve deelname van de gelovigen.

Het gebruik om in de kerken gewijde afbeeldingen te plaatsen ter verering door de gelovigen moet bewaard blijven, maar ze moeten worden geplaatst in een beperkt aantal en in de juiste orde, om bij het christenvolk geen verwondering te wekken en geen aanleiding te geven tot een minder juiste devotie.

Bij de beoordeling van kunstwerken moeten de plaatselijke ordinarii het advies inwinnen van de diocesane commissie voor de gewijde kunst, en, zo nodig, van andere deskundigen en ook van de commissie, waarover in de artikelen 44 [al:44], 45 [al:45] en 46 [al:46].

Met ijver moeten de ordinarii er over waken, dat gewijde benodigdheden of kostbare stukken, als zijnde sieraden van Gods huis, niet worden vervreemd of verloren gaan.

De bisschoppen moeten persoonlijk of door bekwame priesters, die thuis zijn in de kunst en er liefde voor hebben, zorg dragen voor de kunstenaars, om hen met de geest van de gewijde kunst en van de heilige liturgie te bezielen. Ook verdient het aanbeveling, scholen of academies voor gewijde kunst op te richten om kunstenaars te vormen in die gebieden, waar dit gewenst lijkt. Alle kunstenaars, die, door hun talent geïnspireerd, de glorie van God in de heilige Kerk willen dienen, moeten steeds voor ogen houden, dat het hier gaat over een heilige navolging van God de Schepper en over werken die bestemd zijn voor de katholieke eredienst en voor de stichting en godsvrucht van de gelovigen en hun godsdienstige vorming.

De canones en kerkelijke bepalingen met betrekking tot het geheel van de uitwendige zaken, bestemd voor de eredienst, vooral met betrekking tot een waardige en passende kerkenbouw, de vorm en de opbouw van het altaar, de waardigheid, opstelling en veiligheid van het tabernakel, de juiste inrichting en versiering van de doopkapel, het juiste aanbrengen van afbeeldingen, decoratie en versiering, moeten samen met de liturgische boeken, overeenkomstig artikel 25 [al:25], zo spoedig mogelijk worden herzien. De bepalingen, die minder goed beantwoorden aan de vernieuwing van de liturgie, moeten worden verbeterd of afgeschaft; de bepalingen, die bevorderlijk zijn voor deze vernieuwing, moeten worden gehandhaafd of ingevoerd.

Op dit punt, vooral wat betreft stof en vorm van de liturgische benodigdheden en de gewaden, wordt aan de territoriale bisschoppenconferenties de bevoegdheid gegeven voor het maken van de nodige aanpassingen, vereist door de plaatselijke behoeften en gewoonten, overeenkomstig artikel 22 [al:22] van deze Constitutie.

Tijdens de cursus van filosofie en theologie moeten de clerici ook onderricht krijgen in de geschiedenis en ontwikkeling van de gewijde kunst en in de gezonde beginselen, waarop de werken van de gewijde kunst moeten steunen, om zó de eerbiedwaardige monumenten van de Kerk te kunnen waarderen en in stand te houden, en geschikte raad te kunnen geven aan de kunstenaars bij het vervaardigen van hun kunstwerken.

Het is passend, dat het gebruik van de pontificalia gereserveerd blijft voor kerkelijke persoonlijkheden, die de bisschoppelijke waardigheid bezitten of een bijzondere jurisdictie hebben.