3e Preek bij de verjaardag van zijn bisschopswijding

I.
Ik verheug mij, zeer geliefden, over uw vrome genegenheid en toewijding en breng dank aan God, dat ik in u de liefde erkennen mag voor de christelijke eenheid. Want, zoals uw talrijke opkomst zelf reeds te kennen geeft, begrijpt gij, dat de terugkeer van dezen dag een reden is om ons gezamenlijk te verheugen, en dat de glorie der gehele kudde gevierd wordt door het jaarlijks feest van den herder. Ofschoon immers de gehele Kerk Gods in verschillende rangen is ingedeeld, zodat de volkomenheid van het heilige Lichaam uit verscheidene ledematen bestaat, zijn wij toch allen, zoals de Apostel zegt, één in Christus, (Gal. 4, 28) [b:Gal. 4, 28] en is er niemand, die dermate gescheiden is van de functie der anderen, dat er een enkel deel, hoe gering het ook zij, niet verbonden zou zijn met het Hoofd. In de eenheid van geloof en doopsel bezitten wij een gemeenschap zonder onderscheid, en een waardigheid, die ons allen gemeen is, volgens het heilige woord van den allerzaligsten Apostel Petrus: “Laat U zelf als levende stenen opbouwen tot een geestelijken tempel, een heilig priesterschap, dat geestelijke offers brengt, welgevallig aan God door Jesus Christus,' en verder: ~Gij echter zijt een uitverkoren geslacht, een koninklijk priesterdom, een heilige natie, een nieuw aangeworven volk.” (1 Pt. 2, 5.9) [b:1 Pt. 2, 5.9] Allen immers, die in Christus herboren zijn, maakt het teken des kruises tot koningen en wijdt de zalving van den Heiligen Geest tot priesters, zodat alle christenen, die een geestelijk inzicht hebben, moeten erkennen, dat zij, ofschoon zij geen deel hebben in de bijzondere dienstbaarheid van onze bisschoppelijke functie, toch deelgenoten zijn van een koninklijk geslacht en een priesterlijk ambt. Wat is er immers zo koninklijk als een ziel, die in onderwerping aan God, over haar lichaam heerst. En wat is er wel zo priesterlijk als aan den Heer een rein geweten toe te wijden, en Hem de onbesmette offergaven der vroomheid op het altaar van het hart te offeren. Ofschoon dit nu door Gods genade het deel geworden is van allen, blijft het voor U toch een godsdienstige en prijzenswaardige daad, U over den dag van onze verheffing als over uw eigen glorie te verheugen, opdat er in het gehele lichaam der Kerk één mysterie van het priesterschap gevierd warde, dat bij de uitstorting van den zalfolie der zegening wel overvloediger over de opperste ledematen is neergevloeid, maar ook in niet geringe mate over de ledematen van lageren rang is afgestroomd.

II.
Ofschoon er nu voor ons, zeer geliefden, in dit deelgenootschap aan eenzelfde ambt reeds zeer veel stof gelegen is tot gemeenschappelijke vreugde, zal deze oorzaak van blijdschap voor ons toch nog waarachtiger en uitnemender worden, als gij niet blijft stilstaan bij de beschouwing van onze geringheid. Want het is veel nuttiger en veel passender den blik van onze geest omhoog te heffen om de glorie van den allerzaligsten Apostel Petrus te beschouwen en dezen dag voornamelijk ter ere van hem te vieren, die door de Bron zelf van alle genade-gaven op zo overdadige wijze overstroomd is, dat, hoewel vele gaven uitsluitend aan hem verleend zijn, er niets aan anderen gegeven is, waarin hij geen deel gehad heeft. Het vleesgeworden Woord woonde reeds in ons, N.v.d.v.: Uit de 30e preek en.. N.v.d.v.: Uit de 30e preek en uit zijn brief aan Flavianus (28) blijkt duidelijk, dat S. Leo de tekst “et habitavit in nobis” precies eender verstaat als S. Athanasius. Dit betekent voor hem niet “en Het heeft onder ons gewoond,” maar: “en Het heeft in ons gewoond"' als uitdrukking van Christus' consubstantialiteit met ons geslacht. Wij hebben daarom deze tekst, waar hij voorkomt, aldus vertaald. en Christus had zich al geheel gegeven aan het herstel van het menselijk geslacht. Niets was er ongeordend voor Zijn wijsheid, niets moeilijk voor Zijn macht. De elementen gehoorzaamden, de geesten dienden, de engelen waren Hem onderworpen, en op geen enkele wijze kon het mysterie, dat zowel door de eenheid als door de drieheid van Zijn Godheid bewerkt werd, zijn doel missen. En toch werd er uit de gehele wereld één enkele uitgekozen, Petrus, om het gezag uit te oefenen over de roeping van alle volkeren, over alle Apostelen en over alle Vaders der Kerk, zodat, niettegenstaande er onder Gods volk vele priesters zijn en vele herders, Petrus toch eigenlijk allen weidt, terwijl Christus tegelijkertijd hun opperste Herder blijft. Een groot en wondervol deelgenootschap aan Haar macht, zeer geliefden, heeft de goddelijke Goedgunstigheid aan dezen man gegeven; en als Zij gewild heeft, dat de overige kerkvorsten iets met hem gemeen zouden hebben, dan heeft Zij datgene, wat Zij aan de anderen niet heeft willen onthouden, toch slechts door hem willen geven. Tenslotte ondervraagt de Heer al Zijn Apostelen, wat de mensen van Hem denken, en zij antwoorden hem zolang gezamenlijk, als zij de weifeling der menselijke onwetendheid uiteenzetten. Maar zodra er naar de mening der leerlingen zelf gevraagd wordt, dan is hij de eerste in de belijdenis des Heren, die de eerste is in apostolische waardigheid. Toen hij dan zeide:.”Gij zijt de Christus, de Zoon van den levenden God,” antwoordde Jesus hem: “Zalig zijt gij, Simon Bar Jona, want niet vlees en bloed hebben u dit geopenbaard, maar Mijn Vader, Die in den hemel is." (Mt. 16, 16.17) [b:Mt. 16, 16.17] Dat wil zeggen: Dit is de reden, waarom gij zalig zijt, omdat Mijn Vader u onderricht heeft, een aardse mening u niet misleid heeft, maar een hemelse ingeving u heeft onderwezen; omdat niet vlees en bloed, maar Hij, Wiens eniggeboren Zoon Ik ben, Mij aan u geopenbaard heeft. “En Ik zeg u” sprak Hij; dat wil zeggen: Zoals Mijn Vader u mijn Godheid geopenbaard heeft, zo zal Ik u op Mijn beurt uw eigen voortreffelijkheid bekend maken. “Gij zijt Petrus”: dat wil zeggen: ofschoon Ik de onschendbare rots ben, Ik de hoeksteen, die de beide volkengroepen één maak, (Ef. 2, 14.20) [b:Ef. 2, 14.20] Ik het fundament, buiten hetwelk niemand ander leggen kan, zijt toch ook gij een rots, wijl gij door Mijn kracht bevestigd wordt, omdat hetgeen Mij eigen is door Mijn macht, ook gij door een deelgenootschap daaraan met Mij gemeen hebt. “En op deze steenrots zal lk Mijn Kerk bouwen, en de poorten der hel zullen haar niet overweldigen.” (Mt. 16, 18) [b:Mt. 16, 18] Op deze sterkte, zegt Hij, zal Ik een eeuwigen tempel bouwen en de ten hemel strevende hoogte van Mijn Kerk zal op de hechtheid van dit geloof oprijzen.

III.
Over deze belijdenis zullen de poorten der hel geen macht hebben, de kluisters van den dood zullen haar niet binden, want dit woord is een woord van leven. En zoals het zijn belijders naar den hemel omhoog voert, zo doet het zijn loochenaars in de hel verzinken. Daarom wordt tot den allerzaligsten Petrus gezegd:.”U zal Ik de sleutels geven van het rijk der hemelen. En al wat gij gebonden zult hebben op aarde, zal ook gebonden zijn in den hemel ; en al wat gij ontbonden zult hebben op aarde, zal ook ontbonden zijn in den hemel." (Mt.16, 19) [b:Mt.16, 19] Zeker, ook op de andere Apostelen ging deze rechtsmacht over, en tot alle herders der Kerk richtte zich de verordening van dit raadsbesluit, maar niet zonder reden wordt aan een enkel toevertrouwt, wat allen wordt ingestort. Aan Petrus immers wordt dit hierom afzonderlijk toevertrouwd, wijl Petrus tot oerbeeld gesteld wordt voor alle herders der Kerk. Het voorrecht van Petrus duurt dus voort, waar ook ter wereld door zijn onpartijdigheid een oordeel geveld wordt. En noch de gestrengheid, noch de vergiffenis is overmatig, waar niets gebonden, niets ontbonden zal zijn, tenzij wat de zalige Petrus ontbonden of gebonden heeft. Toen de Heer dan Zijn lijden beginnen ging, dat de standvastigheid van Zijn leerlingen zou doen wankelen, sprak Hij: “Simon, Simon, Satan heeft u allen opgeëist om u te ziften als tarwe. Maar Ik heb voor u gebeden, dat uw geloof niet zal bezwijken. En gij, wanneer gij u eens bekeerd hebt, bevestig dan uw broeders, opdat gij niet in bekoring komt." (Lc. 22, 31.32) [b:Lc. 22, 31.32] N.v.d.v.: Het laatste zinslid.. N.v.d.v.: Het laatste zinslid ut non intretis in tentationem staat op deze plaats noch in de Vulgaat noch in de Griekse grondtekst. Het is een bijzondere lezing van de oude Latijnse Bijbelvertalingen, die hier de tekst Lc. 22, 40 inlassen. Een gemeenschappelijk gevaar bedreigde alle Apostelen zonder uitzondering in de bekoring tot vreesachtigheid, en in gelijke mate hadden zij behoefte aan de hulp van Gods bescherming, aangezien de duivel allen in verwarring wilde brengen en allen wilde verpletteren. En toch draagt de Heer bijzonder zorg voor Petrus en bidt Hij speciaal voor het geloof van Petrus, alsof de toestand der anderen veiliger zal zijn, als men op den geest van het Opperhoofd geen overwinning behaald zal hebben. In Petrus wordt dus de kracht van allen versterkt en wordt de bijstand der goddelijke genade zó geordend, dat de standvastigheid, die door Christus aan Petrus verleend wordt, door Petrus aan de Apostelen wordt medegedeeld.

IV.
Daar wij derhalve zien, zeer geliefden, dat door Gods beschikking zo'n machtige beschermer over ons gesteld is, is het redelijk en passend ons in de verdiensten en de waardigheid van onzen herder ter verheugen en dank te brengen aan den eeuwigen Koning en Verlosser, onzen Heer Jesus Christus, dat Hij zo'n grote macht gegeven heeft aan hem, dien Hij tot vorst heeft aangesteld over geheel Zijn Kerk. Want als wij zelf in onze tijden iets goeds volbrengen of goede regelingen treffen, dan moet dit nog worden toegeschreven aan de werken en het bestuur van hem, tot wien gezegd is: “En gij. wanneer gij u bekeerd hebt, bevestig dan uw broeders,’ en tot wien de Heer na Zijn verrijzenis, als antwoord op zijn drievoudige verklaring van eeuwige liefde, met een geheimvolle zinspeling driemaal gezegd heeft: “Weid mijn schapen !" (Joh. 21, 17) [b:Joh. 21, 17] Dit laatste doet hij ook nu ongetwijfeld en hij volgt het bevel van zijn Heer op als een goede herder, door ons te bevestigen met zijn vermaningen, en door zonder ophouden voor ons te bidden, opdat wij door geen enkele bekoring overwonnen mogen worden. Als hij echter deze liefdevolle zorg overal, zoals men wel moet aannemen, voor het gehele volk Gods aanwendt, hoeveel te meer zal hij zich dan gewaardigen zijn bijstand voor ons, zijn leerlingen, te doen gelden, bij wie hij in hetzelfde vlees, waarin hij eens de Kerk bestuurde, nu rust in de heilige legerstede van den zaligen slaap? Laten wij dan dezen verjaardag van onze dienstbaarheid, deze feestviering, aan hem wijden, door wiens voorspraak wij verdiend hebben deelgenoten te worden van dezen zetel, in alles bijgestaan door de genade van onzen Heer Je sus Christus, Die leeft en heerst met God den Vader en den Heiligen Geest in de eeuwen der eeuwen. Amen.