Laudis Canticum

Het loflied dat in het hemels heiligdom in alle eeuwigheid wordt gezongen en door de hogepriester Christus Jezus is overgebracht naar dit aardse ballingsoord, is door de kerk in de loop van zoveel eeuwen in een wondere verscheidenheid van vormen onafgebroken en trouw voortgezet.

De liturgie van de getijden heeft zich geleidelijk ontwikkeld tot het gebed van de plaatselijke kerk, dat op vastgestelde tijden en plaatsen onder leiding van de priester gevierd wordt als een noodzakelijke aanvulling van het eucharistisch offer. Zo beslaat deze hoogste vorm van eredienst alle uren van het menselijk leven.

Als geschikt middel voor deze viering is een getijdenboek ontstaan, dat in de loop der tijden door allerlei toevoegingen geleidelijk werd uitgebreid. In de verschillende perioden werden tamelijk grote veranderingen aan de wijze van viering ingevoerd, o.m. ook het privébidden van de getijden. Zo is het niet te verwonderen dat dit boek dat ooit de naam van 'brevier' kreeg verschillende aanpassingen heeft gekend die soms de structuur zelf van het geheel raakten.

Daar het Concilie van Trente wegens tijdgebrek de hernieuwing van het brevier niet had kunnen voltooien, droeg het deze taak over aan de Apostolische Stoel. Het Romeins brevier dat door onze voorganger, de heilige Pius V, in het jaar 1568 werd uitgegeven, bracht in het canonieke gebed van de Latijnse kerk vooral de gewenste eenheid die destijds verdwenen was.

In de volgende eeuwen is het op een groot aantal punten door de pausen Sixtus V, Clemens VIII, Urbanus VIII, Clemens XI en anderen herzien.

De heilige Pius X liet een nieuw brevier samenstellen en publiceerde het in het jaar 1911. Daarin werd het oude gebruik om de 150 psalmen iedere week te bidden, hersteld en de indeling van het psalmboek geheel vernieuwd. Alle herhalingen verdwenen, en het werd mogelijk om de psalmen voor de weekdagen en de doorlopende schriftlezing met de eigen getijden van de heiligen te combineren. Bovendien werden de eigen getijden van de zondag dermate in rang en betekenis verhoogd, dat zij meestal de voorrang kregen boven die van de heiligenfeesten.

Het gehele werk van de liturgievernieuwing is weer opgenomen door Pius XII. Hij stond bij het privé en het openbaar gebed het gebruik van een nieuwe psalmvertaling toe die door het pauselijk Bijbelinstituut was gemaakt. Eveneens gaf hij aan een speciale, door hem in het jaar 194 7 ingestelde commissie de opdracht de gehele problematiek van het brevier opnieuw te bestuderen. Hierover werden reeds in 1955 alle bisschoppen over de gehele wereld geraadpleegd. De eerste resultaten van het onderzoek zijn waarneembaar in het decreet van 23 maart 1955 over de vereenvoudiging van de rubrieken en in de normen die Johannes XXIII met betrekking tot het brevier in de Rubriekencodex[4362] van 1960 heeft uitgevaardigd.

Maar toen hij slechts een gedeeltelijke vernieuwing van de liturgie bekrachtigde, kwam paus Johannes XXIII tot de overtuiging dat de grondbeginselen waarop de concrete liturgie steunt een diepgaander onderzoek vereisten; dit werk nu droeg hij op aan het Tweede Vaticaans Oecumenisch Concilie dat hij intussen had bijeengeroepen. Dit heeft tot gevolg gehad dat het concilie de liturgie in het algemeen en het getijdengebed in het bijzonder zo uitvoerig en duidelijk, gewetensvol en deskundig heeft behandeld als eerder in de geschiedenis van de kerk nauwelijks gebeurd is.

Nog tijdens het Vaticaans Concilie hebben wij ervoor gezorgd dat onmiddellijk na de afkondiging van de Constitutie over de liturgie haar bepalingen in praktijk werden gebracht. Daarom werd binnen de door ons opgerichte Postconciliaire Raad voor de Liturgie een aparte commissie ingesteld die, met behulp van geleerden en deskundigen op het gebied van liturgiewetenschap, theologie, spiritualiteit en pastoraal, zeven jaar lang met grote ijver en toeleg heeft gewerkt aan de samenstelling van een nieuw getijdenboek.

De princiepen en de structuur van het gehele werk alsmede zijn afzonderlijke delen zijn door genoemde Raad en ook door de bisschoppensynode van 1967 goedgekeurd, nadat de bisschoppen van de gehele kerk en zeer vele zielzorgers, kloosterlingen en leken waren geraadpleegd.

Gaarne willen wij de nieuwe structuur en samenstelling van de getijden afzonderlijk toelichten.

1
Zoals in de Constitutie Sacrosanctum Concilium[570] wordt gevraagd, is er rekening gehouden met de omstandigheden waarin zich de priesters bevinden, die zich in onze tijd aan het apostolaat wijden.

Het geheel van de getijden is zo samengesteld en gestructureerd dat het als gebed van heel het volk Gods niet alleen door leden van de clerus, maar ook door kloosterlingen alsook door leken kan verricht worden. Met personen van verschillende rang en stand en hun bijzondere omstandigheden is rekening gehouden, zodat er verscheidene vormen van viering zijn ingevoerd waardoor het gebed aangepast kan worden aan de verschillende groepen die de getijden verrichten overeenkomstig hun situatie en roeping.

2
Aangezien de getijden dienen tot heiliging van de dag, is de ordening van dit gebed zo herzien dat de canonieke uren gemakkelijker overeenstemmen met het natuurlijke verloop van de dag en dat er tevens rekening wordt gehouden met de huidige levensomstandigheden.

Daarom is de priem als gebedsuur afgeschaft; het morgengebed echter en het avondgebed, als het ware de twee scharnieren van de getijden, zijn van het grootste belang geworden, omdat zij het karakter hebben van een echt gebed in de morgen en de avond; de lezingendienst behoudt zijn nachtelijk karakter voor hen die 's nachts een gebedswake houden, maar kan aan ieder uur van de dag worden aangepast; wat de overige gebedsuren betreft: het gebed overdag is zo samengesteld dat zij die uit de gebedsuren voor de middag, op de middag en na de middag slechts één gebedsuur kiezen, dit aanpassen aan het tijdstip waarop zij het vieren en niets weglaten van het psalmboek dat over vier weken verdeeld is.

3
Om te bereiken dat bij de viering van de getijden het hart gemakkelijk overeenstemt met de mond en de getijden werkelijk 'bron van godsvrucht en voedsel voor het persoonlijk gebed' Sacrosanctum Concilium, 90[[570|90]] worden, is in het nieuwe getijdenboek de omvang van het dagelijks gebed enigermate verminderd, de afwisseling van de teksten echter aanzienlijk vergroot, worden er vele hulpmiddelen geboden voor de overweging van de psalmen zoals opschriften, antifonen, psalmgebeden, en wordt de mogelijkheid geboden voor gebedsstilte naar gelang van de omstandigheden.

4
Volgens de beschikking van het concilie Sacrosanctum Concilium, 91[[570|91]] is het psalmboek niet meer over één week, maar over vier weken verdeeld. Tevens is een nieuwe Latijnse psalmvertaling ingevoerd die het werk is van de door ons ingestelde commissie voor de nieuwe uitgave van de Vulgaat. In deze nieuwe verdeling van de psalmen zijn enkele grof klinkende psalmen en verzen weggelaten, vooral vanwege de moeilijkheden die daar bij de viering in de volkstaal eventueel uit kunnen voortkomen. Bovendien zijn enkele nieuwe lofzangen uit de boeken van het Oude Testament aan het morgengebed toegevoegd om zijn geestelijke rijkdom te vergroten. Ook in het avondgebed zijn lofzangen ingevoerd, en wel uit het Nieuwe Testament; als parels sieren zij dit deel van de getijden.

5
De schat van het woord Gods wordt in de nieuwe orde van Schriftlezingen in ruimere mate aangeboden. Bij de samenstelling is rekening gehouden met het schema van de lezingen voor de Eucharistieviering.
De perikopen bezitten over het algemeen een zekere inhoudelijke eenheid en zijn zo gekozen dat de belangrijkste onderdelen van de heilsgeschiedenis in de loop van het jaar aan de orde komen.

6
Volgens de richtlijnen van het oecumenisch concilie is de dagelijkse lezing uit de werken van de Vaders en kerkelijke schrijvers herzien, zodat de beste gedeelten worden aan geboden uit de geschriften van de christelijke auteurs, met name van de Vaders. Om de geestelijke rijkdom van deze schrijvers in grotere omvang beschikbaar te stellen, zal een tweede lectionarium, voor gebruik naar vrije keuze, worden samengesteld, waarvan men nog meer nut zal hebben.

7
Uit de tekst van het getijdenboek is alles verwijderd wat niet met de historische waarheid overeenkomt en met opzet zijn vooral de lezingen over het leven van de heiligen herzien, zodat voornamelijk het geestelijk beeld van de afzonderlijke heiligen en hun betekenis voor het leven van de kerk tot uitdrukking komen en worden belicht.

8
Aan het morgengebed zijn slotgebeden toegevoegd waarin de toewijding of opdracht van de dag en smeekgebeden bij het begin van de dagtaak zijn geformuleerd. Aan het avondgebed is een kort smeekgebed toegevoegd dat de vorm heeft van een voorbede.
Deze gebeden worden besloten met het gebed des Heren; aangezien dit eveneens in de Eucharistieviering wordt gezegd, herleeft dus in onze tijd het oudchristelijk gebruik om dit gebed driemaal per dag te verrichten.

Nu het gebed van de heilige Kerk op grond van haar oudste traditie en met inachtneming van de eisen van de tijd vernieuwd en geheel herzien is, lijkt het wenselijk dat het de gebedspraktijk van de christen diep doordringt, verlevendigt, oriënteert en uitdrukt en dat het geestelijk leven van het volk Gods er daadwerkelijk door gevoed wordt.

Wij vertrouwen er derhalve op dat de zin voor het onophoudelijk gebed (Lc. 18, 1; Lc. 21, 36; 1 Tess. 5, 17; Ef. 6, 18)[[b:Lc. 18, 1; Lc. 21, 36; 1 Tess. 5, 17; Ef. 6, 18]], dat onze Heer Jezus Christus aan zijn Kerk als opdracht heeft geschonken, zal herleven. Dit gebed wordt ook voortdurend ondersteund door de gebedsuren van het getijdenboek. Bovendien drukt het bidden zelf, vooral wanneer de gemeenschap ervoor bijeenkomt, de ware aard uit van de kerk en manifesteert het zich als een wonderlijk teken van de kerk in gebed.

Het christelijk gebed is in de eerste plaats het bidden van de gehele mensengemeenschap die Christus rond zich verzamelt. vgl: Sacrosanctum Concilium, 83[[[570|83]]] Aan dit gebed neemt ieder afzonderlijk deel; het is tevens het eigen gebed van het ene lichaam, wanneer de gebeden aldus de stem van de geliefde bruid van Christus, de wensen en verlangens van heel het christenvolk, de smeekbeden en aanroepingen voor de noden van alle mensen vertolken.

Dit gebed ontvangt zijn eenheid uit het hart van Christus. Want onze Verlosser heeft gewild dat 'het leven dat Hij in zijn sterfelijk lichaam door zijn gebed en offer begonnen was, door de eeuwen heen ononderbroken zou worden voortgezet in zijn mystiek lichaam, de Kerk. Mediator Dei et hominum, 2[[419|2]] Zodoende is het gebed van de kerk tegelijk 'het gebed van Christus samen met zijn lichaam tot de Vader'. Sacrosanctum Concilium, 84[[570|84]] Wanneer wij de getijden bidden, moeten wij ons dus bewust zijn dat onze woorden hun weerklank vinden in Christus, en de zijne in ons'. vgl: 85, 1: CCL 39, 1176[[[838]]]

Opdat deze aard van ons gebed duidelijker aan het licht kan treden, moet 'die weldadige en levende liefde voor de heilige Schrift die uitgaat van de getijden, bij allen weer opleven; dan zal de heilige Schrift inderdaad de voornaamste bron van heel het christelijk bidden worden. Vooral het bidden van de psalmen, dat Gods handelen in de heilsgeschiedenis voortdurend op de voet volgt en verkondigt, moet het volk van God opnieuw leren liefhebben. Dit zal gemakkelijker gebeuren als een dieper inzicht in de psalmen, overeenkomstig de zin waarin zij in de liturgie worden gebruikt, met meer ijver bij de clerus wordt bevorderd en door een geschikte catechese gemeengoed wordt van de gelovigen. Deze rijkere lezing van de heilige Schrift, niet alleen in de Eucharistieviering, maar ook in het vernieuwde gebed van de getijden, zal tot gevolg hebben dat de heilsgeschiedenis voortdurend in herinnering wordt gebracht en dat haar voortzetting in het leven van de mensen met vrucht wordt verkondigd.

Aangezien echter het leven van Christus in zijn mystiek lichaam ook het eigen of persoonlijk leven van elke gelovige vervolmaakt en verheft, moet iedere tegenstelling tussen het gebed van de kerk en het persoonlijk gebed volstrekt worden verworpen, en moet hun onderlinge verhouding versterkt en uitgebreid worden. De overweging moet in de lezingen, psalmen en andere onderdelen van de getijden voortdurend nieuw voedsel vinden. Het bidden van de getijden moet zoveel mogelijk aan de eisen van het levende en persoonlijke gebed beantwoorden; men zal, in overeenstemming met de Algemene inleiding, het tijdsritme en de omvang in acht nemen en de vormen van viering uitkiezen die het best passen bij de geestelijke ontwikkeling van hen die bidden. Indien dit bidden van de getijden een echt persoonlijk gebed wordt, zal ook de band tussen liturgie en christelijk leven duidelijker worden. Het hele leven van de gelovigen is immers op alle uren van de dag en de nacht als het ware een leitourgia, waardoor zij zich aan een dienstwerk van liefde tot God en de mensen wijden in aansluiting bij het werk van Christus, die door zijn levenswijze en zijn offer het leven van alle mensen heeft geheiligd. Deze diepe waarheid die aan het christelijk leven ten grondslag ligt, wordt door het getijdengebed duidelijk tot uitdrukking gebracht en concreet bevestigd. Om deze reden worden de getijden aan alle gelovigen aangereikt, ook aan hen die niet wettelijk verplicht zijn tot dit gebed.

Zij echter die van de Kerk de opdracht hebben gekregen de getijden te bidden, moeten dit gebed in zijn geheel dagelijks met eerbied verrichten, en daarbij de verschillende uren zoveel mogelijk op het juiste tijdstip bidden; vooral moeten zij de eigen waarde erkennen van het morgen en het avondgebed. Zij die. op grond van hun wijding op bijzondere wijze een teken zijn van Christus als priester of die zich krachtens religieuze geloften heel bij zonder aan de dienst van God en de kerk hebben toegewijd, moeten dit gebed niet alleen verrichten omwille van het wettelijk voorschrift. Zij moeten zich ertoe bewogen voelen omwille van de innerlijke waarde en het pastoraal en ascetisch belang van dit gebed. Het is immers zeer wenselijk dat het openbare gebed van de Kerk door allen gedragen wordt vanuit een nieuwe geest en vanuit het bewustzijn hoe noodzakelijk het is voor heel het lichaam van de Kerk, naar het voorbeeld van haar Hoofd, een biddende Kerk te zijn.

Moge derhalve, door middel van dit nieuwe getijdenboek dat wij thans met ons apostolisch gezag bekrachtigen, goedkeuren en uitgeven, de lof van God heerlijker en schoner in de Kerk van onze tijd weerklinken; moge deze lof zich verenigen met die van de heiligen en de engelen in de hemel en door een steeds waardiger uitvoering tijdens de aardse ballingschap de volkomen lof naderbij komen die in alle eeuwigheid gebracht wordt aan 'Hem die zit op de troon en aan het Lam' (Openb. 5, 13)[[b:Openb. 5, 13]].

Wij bepalen dat dit nieuwe getijdenboek onmiddellijk na zijn verschijnen gebruikt kan worden. Intussen moeten de bisschoppenconferenties de vertaling ervan voorbereiden en, na verkregen goedkeuring of bevestiging van de heilige Stoel, de dag vaststellen waarop deze in haar geheel of gedeeltelijk ingevoerd kan of moet worden. Vanaf de dag dat deze vertaling bij liturgische vieringen in de volkstaal moet worden gebruikt, zullen zij die in het Latijn blijven bidden, alleen het herziene getijdenboek gebruiken. Wie vanwege ouderdom of om andere bijzondere redenen ernstige moeilijkheden ondervinden bij het volgen van de nieuwe regeling, mogen met toestemming van hun ordinaris en alleen bij het privébidden het vroegere Romeins brevier geheel of gedeeltelijk blijven gebruiken.

Het is onze uitdrukkelijke wil dat deze onze bepalingen en voorschriften nu en in de toekomst van kracht zijn en onderhouden worden, zonder dat Apostolische Constituties en Verordeningen van onze voorgangers en andere voorschriften die een bijzondere vermelding of opheffing verdienen, eventueel daar afbreuk aan kunnen doen.