Hoop en vertrouwen in de arbeid die de Kerk in de wereld verricht

Heren kardinalen!

Het vieren van onze naamdag heeft u hier, volgens het gebruik, samen gebracht om uw genegenheid op zo vriendelijke wijze uit te drukken; en, hoewel wij deze dag in stilte zouden willen doorbrengen, in de intimiteit van het gebed en van persoonlijke herinneringen, kunnen wij ons niet onttrekken aan de verplichtingen die ons met u verbinden, noch weerstand bieden aan uw plan, waarvan de eerbiedwaardige en geliefde kardinaal Amleto Giovanni Cicognani, als deken van het heilig college, een uitstekende en warme interpretatie heeft gegeven. Wij danken hem van ganser harte en feliciteren hem voor het eerst op deze plaats met zijn functie, terwijl wij met zeer diep en onveranderd respect en met een altijd levendige dankbaarheid denken aan de waardevolle samenwerking die hij ons en onze voorganger in de functie van staatssecretaris heeft gegeven. Met hem danken wij ook alle curiekardinalen die van zo nabij in de apostolische inspanningen, de vreugden en de beproevingen van de nederige plaatsbekleder van Christus delen. Maar hoe zouden we hier op dit ogenblik: niet diegene in herinnering roepen die vele jaren de vertolker was van de stemmen van het heilig college in de hoedanigheid van deken: kardinaal Eugène Tisserant, die, vanaf de eerste jaren van zijn priesterschap in dienst heeft gestaan van de Heilige Stoel? Zijn competentie in de opdrachten die hij ontving van de Romeinse opperherders evenaarde zijn vurige liefde voor de Kerk en zijn onvermoeibare ijver waarvan wij allen getuigen zijn geweest; dat is de herinnering die diegenen die hem aan het werk hebben gezien van hem bewaren.

Het gebruik brengt ons er bij deze gelegenheid toe een blik te werpen op de algemene situatie van de Kerk, van binnen en van buiten, en enkele aspecten te benadrukken die onze aandacht verdienen.

Wij zijn dankbaar voor de synthese die ons is gegeven en die kan worden samengevat in een woord waaraan we allen behoefte hebben: hoop, vertrouwen. Confidete, ego sum, nolite timere (Mc. 6, 50)[b:Mc. 6, 50], to zegt ons steeds weer de verrezen Heer. Non turbetur cor vestrum: creditis in Deum, et in me credite (Joh. 14, 1)[b:Joh. 14, 1]: Christus is aanwezig in zijn kerk; en deze zet de zending die haar door Hem is toevertrouwd voort door de wereld erop te wijzen, dat alleen in Hem vrede is, alleen in Hem gerechtigheid, alleen in Hem vergeving van de zonden; en dat met de kracht, de vasthoudendheid en de heldhaftigheid waarmee, in de dagen van zijn leven, de Voorloper, Johannes de Doper, wiens naam wij als doopnaam dragen, dit heeft gedaan. Deze aanwezigheid van Christus, volgens zijn belofte (Mt. 28, 20)[[b:Mt. 28, 20]], deze continuïteit van het constructieve en waarachtige getuigenis van de Kerk, moet ons hoop geven en vertrouwen inboezemen. Ondanks alles zijn wij op de goede weg, omdat wij Christus volgen en in Hem de kracht vinden om voort te gaan in de toch zo enorme poging zijn boodschap aan de wereld voor te leggen. Soms lijkt het, alsof de krachten ons begeven, alsof de resultaten niet beantwoorden aan het engagement. Maar dat is geen reden tot ontmoediging; door de kracht van het gebed krijgen we de energie die nodig is voor de opdracht die Hij ons op de schouders heeft gelegd, Hem aanroepend met de woorden van de heilige Ambrosius: 'Sequimur te, Domine Iesu; sed ut sequamur accerse, quia sine te nullus ascendet. Tu enim via es, veritas, vita, possibilitas, fides, praemium. Suscipe tuos zuasi via, con firma quasi veritas, vivifica quasi vita.' 12, 55; uitg. C. Schenkl, CSEL, 33, 1896, blz. 150[[5018]]

Dat is de hoop, het vertrouwen dat ons overeind houdt, omdat zij gebaseerd is op het woord van Christus en op het werk dat de Kerk, krachtens haar mandaat, voortgaat in de wereld te verrichten. We moeten het herhalen: want vandaag, op het moment waarop wij leven, is het gebrek aan vertrouwen in de Kerk sterk bij een zeker aantal christenen en ook priesters en religieuzen; een wantrouwen dat soms ook tot een zekere agressiviteit komt, maar dat eveneens, - en vaker, de vorm van ontmoediging en desillusie aanneemt.

Voor sommigen komt dit gevoel voort uit het feit, dat het ecclesiale bouwwerk dat in hun ogen een sterk coherent en georganiseerd geheel vertegenwoordigde hen nu als bedreigd in zijn eenheid voorkomt. Ze zijn zeker geschokt door de kritiek die deze jaren naar boven is gekomen, door het riskante karakter van bepaalde initiatieven die de traditie negeren, door het laten vallen van uiterlijke manifestaties of van vroomheidsvormen waaraan zij gehecht waren: ze hebben dan de neiging zich in zichzelf te keren en te weigeren het hun toekomende aandeel te nemen in het leven en de opdrachten van de kerk. Voor anderen, daarentegen, is het gebrek aan vertrouwen in de Kerk voortgekomen uit de overtuiging, dat ze, volgens hen, verward blijft in instituties die hun tijd hebben gehad: zij denken, dat de Kerk in een geseculariseerde maatschappij het grootste deel van de vormen die haar onderscheiden, zou moeten opgeven en zelfs af zou moeten zien van de verworven zekerheden, om uitsluitend te gaan luisteren naar de behoeften van de wereld; en de zichtbare en institutionele Kerk roept een zo koud gevoel bij hen op, dat het sommigen ertoe brengt van haar weg te gaan, daar zij, zo denken zij, zo gevoelig zijn voor de diepgaande veranderingen die onze tijd kenmerken, voor de nieuwigheden van culturele situaties en voor de wetenschappelijke en technische mogelijkheden.

Uit deze tegengestelde spanningen vloeit een gevoel van ongemak voort dat wij voor onszelf niet kunnen en niet moeten verbergen: allereerst een valse en bedrieglijke interpretatie van het concilie die een breuk zou willen maken met de traditie, ook de leerstellige traditie, tot aan het verwerpen van de pre-conciliaire Kerk en het ontwerpen van een 'nieuwe' Kerk, bijna 'opnieuw uitgevonden' van binnen uit, in haar constitutie, in het dogma, in het gewoontegebruik, in het recht.

Sommigen komen voorts zelfs onder de bekoring van het geweld en prediken dit, de nieuwe mythe die zich aan het onrustige geweten van nu voordoet: dit is de apologie van het voldongen feit, van de 'bevrijding' die niet altijd interpretatie van de evangelische vrijheid is, die uit waarheid en naastenliefde wordt geboren (Joh. 8, 32)[b:Joh. 8, 32] (Gal. 4, 31; Rom. 1, 21; Jak. 1, 25)[[b:Gal. 4, 31; Rom. 1, 21; Jak. 1, 25]], een goed dat overigens moeilijk te bewaren is (1 Pt. 2, 16; Gal. 5, 13)[[b:1 Pt. 2, 16; Gal. 5, 13]], maar vaak een eufemisme dat vernietigingsmethoden verbergt; deze betovering onderschrijft daarenboven soms de imitatiezucht van de niet-christelijke sociologieën, die de naam hebben de enige doeltreffende te zijn, met een blind vertrouwen en zonder de conclusies waartoe zij leiden te voorzien; ze kan niet weerstaan aan de verleiding van het socialisme, door sommigen begrepen als sociale vernieuwing en vernieuwende socialiteit, echter met gebruikmaking van ideeën en gevoelens die niet- en soms anti-christelijk zijn: de systematische klassenstrijd, haat en ondermijning, materialistische psychologie die de zogenaamde consumptiemaatschappij besmet.

De negatieve reacties waarop wij hebben gewezen, schijnen daarenboven de ontbinding van het kerkelijk magisterium op het oog te hebben: ofwel door het pluralisme aan te roepen opgevat als vrije interpretatie van de doctrines en als ongestoord co-existeren van tegengestelde concepties; ofwel met beroep op de subsidiariteit opgevat als autonomie; op de lokale Kerk die men bijna geheel los en vrij zou wensen en zelfstandig; ofwel door de leer bekrachtigd door de pauselijke en conciliaire definities niet in acht te nemen.

Het moet wel duidelijk zijn, dat dergelijke situaties nogal pijnlijke resultaten voortbrengen, zelfs helaas gevaarlijk voor de kerk: verwarring en lijden van de gewetens, religieuze verarming, pijnlijke definities op het gebied van het gewijde leven en van de trouwen onverbreekbaarheid van het huwelijk, verzwakking van het oecumenisme, ontoereikendheid van morele hindernissen tegenover het uitbarstende hedonisme.

In deze context, binnen de Kerk, kunnen we niet de problemen en eisen vergeten die zij tegenkomt in het uitoefenen van haar zending die niet abstract en gedesincarneerd is, maar juist ondergedompeld in de concrete feiten van precies bepaalde situaties.

Vertrouwensprobleem
Op de eerste plaats ontmoet de Kerk, zoals we reeds hebben gezegd, hier en daar een vertrouwensprobleem, wanneer het gaat over het uitoefenen van haar 'profetische' functie, die niet alleen die is van het verkondigen van waarheid en gerechtigheid, maar ook die van de aanslagen op en misdaden tegen de gerechtigheid en tegen de waarheid bedreven te betreuren, openlijk aan te klagen en te veroordelen.

In feite, voor wat meer onmiddellijk deze Apostolische Stoel betreft, is het zo, dat deze als het ware een wacht is die op de berg is geplaatst en die het roepen hoort van de onderdrukten, het onderdrukte zuchten van degenen die niet eens de vrijheid hebben hun leed hardop uit te schreeuwen, de klacht van degene die zich aangevallen weet in zijn rechten of in de steek gelaten in zijn behoeften. Zijn blik laat hij gaan over het schouwspel van de wereld en hij ziet de talrijke situaties die in min of meer ernstige mate, soms zeer ernstig, in tegenspraak zijn met dat respect voor de waardigheid van de mens en voor diens fundamentele rechten - waaronder als eerste het recht op een juiste godsdienstvrijheid - dat het fundament moet zijn of zou moeten zijn van het sociaal samen-leven, in de naties en tussen de naties onderling.

We moeten vooral één aspect opnoemen, onder de verzoeken en klachten die van tijd tot tijd in dit opzicht naar voren komen, dat zeker niet exclusief is voor onze tijd maar dat nu, net als in alle perioden van diepgaande scheidingen, meer wordt gehoord. En dat is, dat men meestal niet de veroordeling eist van alle onrechtvaardigheden maar alleen van die ongerechtigheden - werkelijke of soms vermoede of tenminste verzwaarde - van de tegenstander. De Heilige Stoel is zich wel bewust van zijn plicht het 'morele bewustzijn van de mensheid' te interpreteren, niet alleen voor wat betreft de principes maar ook voor wat betreft de concrete realiteit. Wij kunnen u verzekeren, dat de Heilige Stoel niet doof blijft voor enige kreet of klacht die haar bereikt; ze neemt integendeel ook de moeite te weten, wát er nodig zou zijn en dat men zo vaak kan verbergen. Maar haar verantwoordelijkheid eist natuurlijk ook, dat zij zich niet tevredenstelt met niet grondig gecontroleerde berichten, eist de grootste en meest absolute objectiviteit, beide zaken die niet altijd gemakkelijk te volbrengen zijn. Het doel van haar handelen is allereerst binnen de grenzen van haar mogelijkheden doeltreffend degene die lijdt en roept om begrip en hulp te helpen; hetgeen vaak om de juiste voorzichtigheid en reserve vraagt in openbare manifestaties, om de voorrang te geven aan pogingen tot een serieuze en directe dialoog met degenen die verantwoordelijk zijn voor de aangeklaagde situaties of om niet nog ernstiger reacties op te roepen tegen degene die verwacht, dat men hem verdedigt.

Onze zorg is de mensheid en in het bijzonder de Kerk te dienen; en het is onze hoop, dat het zwaarder wegen van gevoelens van gerechtigheid en de geduldig ondernomen pogingen mogen leiden tot de resultaten waarop wij hopen.

Toch kunnen wij niet verzwijgen, dat deze hoop niet zelden zwaar op de proef wordt gesteld, wanneer we zien, hoe deze moeilijke spanningen voortduren, of wanneer de loyale bereidheid van de Heilige Stoel om tot overeenkomsten te komen die de Kerk in staat stellen tenminste de beschikking te hebben over de onmisbare levensruimte in overeenstemming met haar elementaire eisen, indien al niet met de volheid van haar rechten, stuit op een voortdurend gebrek aan werkelijk positieve wil, bijna in de berekening, dat het ernstiger worden van haar omstandigheden de Kerk ertoe zou brengen zaken aan te nemen die zij onaanvaardbaar heeft moeten noemen.

Wij leggen aan het geweten van de mensheid en het oordeel van de geschiedenis de verantwoordelijkheid voor dergelijke situaties voor, terwijl de Heilige Stoel niet op zal houden te arbeiden, ook al is dat klaarblijkelijk 'contra spem', deze te wijzigen in gerechtigheid, in vertrouwen op het handelen en de hulp van de Voorzienigheid.

Voorts volgt de Heilige Stoel met levendige belangstelling de ontwikkelingen van de situatie in de wereld en van speciale problemen.

In de afgelopen maanden heeft de aandacht van de wereld zich gepolariseerd rond enkele nieuwe feiten in de internationale betrekkingen, waarin ze met een door hoop bewogen intuïtie de tekenen van een verandering heeft bespeurd die moet worden benadrukt. Onder de belangrijkste feiten vinden we allereerst de contacten die op het niveau van hun hoogste gezag zijn gemaakt tussen twee grote naties, de Verenigde Staten van Amerika en de Volksrepubliek China, recentelijk opgenomen in de Organisatie van de Verenigde Naties. In de maand mei werd een tweede ontmoeting geregistreerd van grote draagwijdte tussen de hoogste verantwoordelijkheidsdragers van de regeringen van de Verenigde Staten en van de Sowjetunie, voor het stipuleren van belangrijke bilaterale verdragen betreffende verschillende problemen. Tegelijkertijd heeft zich, met een gelijktijdigheid die, als het al niet zo bedoeld was, toch een positief teken schijnt te zijn, in Europa de ondertekening afgespeeld van een overeenstemming over de situatie van Berlijn, samen met het ratificeren van de verdragen tussen Bondsrepubliek Duitsland, de USSR en Polen; een geheel van akten dat de conclusie is van jarenlange moeizame onderhandelingen, in een context van objectieve moeilijkheden die vanaf het einde van de laatste grote oorlog soms zeer ernstige spanningen hadden opgeroepen.

Het is niet gemakkelijk nu de draagwijdte te schatten en de repercussies te voorzien die zulke gebeurtenissen zouden kunnen hebben of in initiatieven met verschillende hoofdrolspelers en in zaken van een zo complexe samenstelling het logische verband te vinden die het mogelijk maakt met zekerheid een duidelijke richting te voorzien van de resultaten en ontwikkelingen.

Maar er gebeurt iets nieuws in de wereld. Allereerst reeds het feit van ontmoetingen die plaatsvinden en die, tot enige tijd geleden, niet eens denkbaar. waren. Daarom lijkt het ons gerechtvaardigd te verwachten, dat dit proces, indien voortgezet, zoals wij hopen, met loyaliteit en goede wil en in het respect voor de autonomie, voor de rechten en de legitieme belangen van de andere landen, niet alleen het welzijn van de respectieve volkeren ten goede zal komen maar het hele netwerk van betrekkingen tussen de verschillende naties (onze gedachten gaan spontaan ook uit alleen al naar de opluchting die een bewapeningsbeperking kan bewerken voor het leven en de vrede van allen!). Immers, de algemene spanningen kunnen gemakkelijker worden verminderd en initiatieven van langere duur kunnen gemakkelijker worden aangemoedigd en mogelijk gemaakt, zoals het nu niet meer ver verwijderde vooruitzicht van een conferentie voor de veiligheid en samenwerking in Europa. Voorts zal ook het gevaar worden verminderd, dat in bepaalde conflicten onder andere de grotere landen worden betrokken, terwijl men een grotere geloofwaardigheid kan verwachten voor de besluiten en initiatieven die, in het raam van de Verenigde Naties, nog steeds worden geconditioneerd, in hun doeltreffendheid, door meningsverschillen tussen de groten en door verzet van de zijde van landen van iedere macht en afmeting. Het lijkt ons ook even tekenend te zijn, dat, terwijl onderhandelingen op gang zijn tussen de landen met de grootste verantwoordelijkheid voor het evenwicht in de wereld, de andere volkeren niet werkeloos blijven, zoals is gebleken uit verschillende grote internationale conferenties, zoals bijvoorbeeld de derde Conferentie voor Handel en Ontwikkeling in Santiago de Chili, of de conferentie van Stockholm over de mens en zijn milieu: problemen van allerhoogst belang voor het leven en de betrekkingen van de naties. Het is een positief feit, dat aan alle volkeren steeds meer de gelegenheid wordt gegeven de eigen stem te laten horen; dat dergelijke debatten helpen een meer vereende en solidaire blik op de problemen te verkrijgen; en dat deze solidariteit maakt, dat het bewustzijn van een gemeenschappelijk, enig lot van de mensheid steeds sterker naar voren komt.

Is het soms utopisch te hopen, dat in deze nieuwe context van minder wantrouwen, van op gang gebrachte contacten, van komende samenwerking, rechtvaardige en snelle, loyale en moedige oplossingen kunnen worden gevonden voor de conflicten die als chronisch worden beschreven maar van zo bloedige actualiteit zijn, zoals de oorlogen in het Midden-Oosten en in Vietnam? In Vietnam, waar iedere dag dat de vrede later komt, wordt betaald met verschrikkelijke vernietigingen die in één enkel graf mensen en natuur, strijdkrachten en ongewapende bevolking, leven en hoop op leven samenbrengen?

We hopen en bidden, dat dit vooruitzicht zal worden bevestigd in het doen zwijgen van de wapenen, in het stopzetten van het bloedvergieten, in het weer samenbrengen en het elkaar verstaan, in het heropbouwen en saneren. En deze wens gaat evenzeer naar alle andere gebieden van de aarde waar de vrede niet is: zoals in het ons dierbare Ierland, nog steeds gefolterd door smartelijke explosies van geweld, dat wij oproepen voort te gaan in de poging de wederzijdse gewelddaden steeds meer te verminderen en in de dialoog de oplossing voor zijn problemen te zoeken; of waar nog bloedende wonden moeten helen, zoals in een ander land, dat ons niet minder dierbaar is, Burundi.

De internationale gebeurtenissen die wij hebben vermeld, hebben ons, ondanks de donkere schaduwen die nog blijven bestaan, een teken gegeven, al is het voorzichtig, van grote hoop. En van hieruit terugkerend naar het leven van de Kerk, voelen wij ons verplicht vervolgens de nadruk te leggen op de positieve stromingen die vandaag haar optreden en haar presentie in de wereld vleugels geven. Want de Kerk is levend, de kerk is actief, de Kerk is jong! Voor degenen die, zoals wij aan het begin hebben gezegd, haar met kritische ogen bekijken vanuit tegengestelde gezichtspunten is het van nu af aan niet meer voldoende de ontoereikendheid, het gevaar en de steriliteit van hun partijdige visie aan te tonen om hen in gemeenschappelijke trouw aan de Kerk te verzoenen. En daarom willen we - zonder overigens de eerlijkheid van wie dan ook in twijfel te trekken en zonder het nut van serieuze en gematigde kritieken van de zijde van competente en verantwoordelijke mensen te miskennen - eraan herinneren, dat het vertrouwen dat de Kerk nodig heeft van de zijde van al haar kinderen en waarop ze met recht mag rekenen niet alleen steunt op menselijke opinies maar op het plan van God; Dit is het gevoel dat ons heeft gesteund bij het aanvaarden van het zware gewicht van het pausschap, negen jaar geleden; en zoals wij afgelopen woensdag hebben gezegd tijdens de algemene audiëntie[5019], 'zo zouden we ook willen, dat in u, net als in de hele Kerk, soms verstoord door de zwakheden die haar belagen, de evangelische betekenis van geloof-vertrouwen de overhand heeft door Christus van zijn volgelingen gevraagd en dat nooit de angst of de ontmoediging de vurigheid en de vreugde van het christelijk werken doen kwijnen.'

Ja, het vertrouwen in de Kerk en het vertrouwen van de Kerk in zichzelf is gebaseerd op de goddelijke beloften en charisma's die haar begeleiden; op het erfgoed van waarheden door de authentieke traditie overgeleverd; op haar constitutionele en mystieke structuur; op haar vermogen de verbroken eenheid te herstellen van de enige, universele christelijke familie; op de waarde en de adel van haar pastoraal handelen, in staat in het weefsel van het christelijk leven de ecclesiale vernieuwing in te voegen die wordt gewenst door het Tweede Vaticaans Concilie en door ons onvermoeibaar nagestreefd met de hulp van God; op haar zending als teken en als instrument voor de hele mensheid, open als zij is voor de wereld van vandaag 'en van morgen.

Hoe zouden we, ondanks de moeilijkheden, niet getroost kunnen zijn door de tekenen van hoop die wij in de Kerk bespeuren? Hoeveel christenen gevoelen een intense behoefte tot gebed en tot een-wording met God! Hoeveel zielen zoeken een meer evangelische levensstijl, geworteld in de contemplatie en beleefd in broederlijke liefde! Hoeveel priesters, mannelijke en vrouwelijke religieuzen en lekenapostelen leggen getuigenis af van de Heer, met een onthechting en een trouw die zeker het werk is van de Heilige Geest! De verkrachting Van de gerechtigheid in de wereld foltert zeer veel zielen vooral onder de jongeren en brengt hen ertoe zich moedig en belangeloos in te zetten voor de verheffing en ontwikkeling van de volkeren, voor de geestelijke en materiële hulp aan hun broeders. Een sterker gevoel voor armoede, naar het beeld van Christus en van de apostolische Kerk, leeft vandaag in het ecclesiale bewustzijn en brengt velen, zoals onze geliefde missionarissen, tot heldenmoed. Een grotere openheid voor de positieve waarden van de wereld, op bewonderenswaardige wijze aangemoedigd door de concilieconstitutie Gaudium et Spes[575], maakt, dat de Kerk vandaag open en ter beschikking staat voor alle sectoren en problemen van het sociale, culturele en spirituele leven van de mensheid die op zoek is naar zichzelf. De Kerk is 'expert in menselijkheid'!

Ze geeft immers een voortdurende inbreng om steeds beter aan de huidige behoeften van de wereld te beantwoorden: het schouwspel dat op dit gebied wordt geboden door het wereld episcopaat, met behulp van samenwerkende organen, reeds beproefd of recentelijk opgericht, waarvan het pastorale werk zich bedient, is vertroostend; het behaagt ons te midden daarvan te herinneren aan de bisschoppenconferenties, de priesterraden en pastorale raden van de verschillende bisdommen, de Katholieke Actie en de vormen van lekenapostolaat. Het sociale gevoel en de daadwerkelijke naastenliefde nemen toe: ja, er is een hele bloei van initiatieven voor de catechese, voor sociale actie, voor de armenzorg, voor geestelijke hulp aan arbeiders, voor christelijke uitstraling in de sociale communicatiemiddelen; een vernieuwd engagement in de zending verenigt verschillende lokale kerken onderling, zonder echter de uitstekende steun te vergeten aan de Pauselijke Missiewerken ; een elan van edelmoedigheid en van toewijding doordringt steeds bredere lagen van clerus en leken. In deze arbeid staan de bisschoppen van de hele wereld op de eerste rij en voelen zich nauw verbonden met de Heilige Stoel die hen steunt. De synode van herfst 1971[d:244] is het sterkste getuigenis geweest van deze wederzijdse samenwerking bij de oplossing van delicate en urgente interne problemen van de Kerk - zoals het ambtelijk priesterschap - en externe problemen van de Kerk - zoals de rechtvaardigheid in de wereld.

Van haar kant houdt de Apostolische Stoel niet op met haar, nieuwe of traditionele, initiatieven de eisen van de wereld tegemoet te treden: moge het ons vergund zijn te herinneren aan de betrekkingen die wij onderhouden met de verschillende landen in de wereld, haar bemoediging van talrijke manifestaties van katholiek leven, haar aanwezigheid bij internationale congressen, haar stilzwijgende en discrete actie binnen de organisaties die de verschillende volkeren verenigen in een eerlijk pogen de vrede, samenwerking en ontwikkeling te bereiken, vooral op het gebied van sociale en economische ontwikkeling en op dat van de cultuur.

De activiteit van de Heilige Stoel heeft zoals gewoonlijk plaatsgevonden via de kostbare medewerking van de verschillende departementen van de Romeinse curie die zich toeleggen op alle toegenomen noden van de Kerk en van de wereld, met een fijngevoelig pastoraal engagement dat ons tot grote troost is en een groots voorbeeld is voor de ecclesiale gemeenschap door de toewijding, de competentie en de zelfopoffering waarmee dit werk wordt gedaan. Het behaagt ons, in deze samenhang, hier ook te herinneren - zoals wij dat enige dagen geleden hebben gedaan op de juiste plaats, namelijk tijdens een vergadering van de kardinalen die aan het hoofd van een dicasterie staan - aan de hervorming van de curie door ons via de apostolische constitutie 'Regimini Ecclesiae Universae[1311]', die op 15 augustus haar vijfde verjaardag viert, uitgevoerd: ze heeft de pastorale dimensie van de dienst die de Heilige Stoel geroepen is te verlenen aan de lokale kerken en aan de hele wereld met zijn onmetelijke problemen opnieuw benadrukt en opnieuw voortgestuwd met een stijl die duidelijker is, soepeler en tegelijkertijd meer gecoördineerd, die het mogelijk maakt op tijd en op het juiste moment de talrijke vragen van bijzonder en algemeen belang te benaderen.

Eerbiedwaardige broeders en zonen!

Al deze elementen, hoewel gekozen tussen vele en maar nauwelijks aangeraakt, zijn een onbetwistbaar teken van de vitaliteit van de Kerk; en het is geen ijdel welbehagen, geloven wij, daarop te insisteren, maar we moeten gewoon het mysterie van het geloof voor ogen houden zonder hetwelk de Christen zijn identiteit zou verliezen en het vertrouwen in de Kerk.

De traagheden, het schaakmat staan, de beproevingen zijn inherent aan het mysterie van het kruis en van de opstanding van Christus. Alleen de zekerheid, dat wij het werk van God verrichten, moet ons steunen. Dat alleen zal ons de onmisbare kalmte geven om onze zending voort te zetten. Iedere dag opnieuw moeten we opnieuw beginnen. Na het oecumenisch concilie gaat het er niet om te vernietigen, te contesteren, maar, integendeel, om allen aan het werk te gaan om te verbeteren, om te saneren, om te planten, om te vernieuwen, om op te bouwen, langs de authentieke weg van de eenheid, van het geloof, van de eredienst, van de naastenliefde, van de gehoorzaamheid, van de samenwerking. Heel het arbeiden van de Kerk komt van God en tot Hem moet het leiden. Zonder zijn genade kan het niet worden verwerkelijkt. De structuren kunnen best worden veranderd, maar het is de geest die in u moet worden binnengeleid: en die Geest is Gods gave. Zelfs al zijn spanningen onvermijdelijk, de gemeenschap in het geloof, het geworteld zijn in de levende traditie, de trouw aan de leer van het magisterium zullen altijd de onontbeerlijke garanties blijven voor de eenheid en zijn tegelijkertijd de enige weg om het vertrouwen in de Kerk te kunnen bewaren en versterken.

Laat ons allen de Heer bidden, dat Hij de Kerk bij deze immense arbeid van het heil voor de mensen voor wie zij bestemd is, helpt; en van u vragen wij de steun van de naastenliefde en van het dagelijks gebed, opdat de Heer die ons geroepen heeft tot de kolossale opdracht zijn vertegenwoordiger te zijn op aarde ons de kracht geeft die nodig is om deze opdracht getrouw te volbrengen.

Laat ons dus allen voortgaan, samen, met vertrouwen, in Nomine Domini! En dat de Heer ons allen zegene.