De onsterfelijkheid waarnaar wij streven is een relatie van volledige gemeenschap met de levende God

Geëerde broeders, beminde broeders en zusters:

In ons hart is de sfeer van de gemeenschap der heiligen en de gedachtenis aan de overleden gelovigen[d:386] aanwezig en levend, die de liturgie ons tijdens de vieringen van de afgelopen dagen intens heeft laten ervaren. Vooral het bezoeken van begraafplaatsen heeft ons in staat gesteld de band met de dierbaren die ons hebben verlaten te hernieuwen; paradoxaal genoeg bewaart de dood wat het leven niet kan vasthouden. Hoe onze overledenen leefden, waar ze van hielden, wat zij vreesden en hoopten, wat ze afwezen, ontdekken we op een unieke manier juist in de graven, die bijna als een spiegel van hun bestaan zijn gebleven, van hun wereld: ze dagen ons uit en brengen ons ertoe om een dialoog te hervatten die de dood in een crisis bracht. De begraafplaatsen vormen zo een soort bijeenkomst waarin de levenden hun eigen overledenen vinden en daarmee de banden consolideren van een gemeenschap die de dood niet heeft kunnen onderbreken. En hier, in Rome, op die specifieke begraafplaatsen die de catacomben zijn, merken we als nergens anders de diepe banden met het oude christendom, die we zo nabij waarnemen. Wanneer we de gangen van de Romeinse catacomben betreden – en ook die van de kerkhoven van onze steden en dorpen – is het alsof we een immateriële drempel overschrijden en in verbinding treden met degenen die daar hun verleden bewaken, bestaande uit vreugde en smart, van nederlagen en hoop. Dit gebeurt omdat de dood de mens vandaag de dag net zo treft als toen; en hoewel zoveel dingen uit het verleden ons nu vreemd zijn, blijft de dood hetzelfde.

Geconfronteerd met deze realiteit zoeken mensen van alle tijden naar een sprankje licht dat hen in staat stelt te hopen, dat nog steeds van leven spreekt, en ook het bezoeken van de graven brengt dit verlangen tot uitdrukking. Maar hoe reageren wij christenen op de kwestie van de dood? Wij reageren met geloof in God, met een blik van vaste hoop die gebaseerd is op de dood en verrijzenis van Jezus Christus. Dan opent de dood zich voor het leven, voor het eeuwige leven, dat geen oneindig duplicaat is van de huidige tijd, maar iets volkomen nieuw. Het geloof zegt ons dat de ware onsterfelijkheid waarnaar we verlangen geen idee of concept is, maar een relatie van volledige gemeenschap met de levende God: het is in zijn handen zijn, in zijn liefde, en onszelf in Hem omvormen tot één ding met de levende God met alle broeders en zusters die Hij heeft geschapen en verlost, met geheel de schepping. Onze hoop rust dan op de liefde van God die straalt van het Kruis van Christus en die de woorden van Jezus tot de goede rover in het hart laat weerklinken: "Vandaag zult gij met mij zijn in het paradijs" (Lc 23, 43)[b:Lc 23, 43]. Dit is het leven dat zijn volheid bereikt: het leven in God; een leven waar we nu alleen maar een glimp van kunnen opvangen zoals de serene hemel door de mist schemert.

In dit klimaat van geloof en gebed, dierbare broeders, zijn wij rond het altaar bijeengekomen om het Eucharistisch Offer op te dragen voor de zielenrust van de kardinalen, aartsbisschoppen en bisschoppen die in de loop van het jaar hun aardse bestaan hebben beëindigd. In het bijzonder herdenken we de overleden broeders kardinalen John Patrick Foley, Anthony Bevilacqua, José Sánchez, Ignace Moussa Daoud, Luis Aponte Martínez, Rodolfo Quezada Toruño, Eugênio de Araújo Sales, Paul Shan Kuo-hsi, Carlo Maria Martini en Fortunato Baldelli. Wij breiden onze liefdevolle nagedachtenis ook uit aan alle overleden aartsbisschoppen en bisschoppen, en vragen de Heer, goed en rechtvaardig, barmhartig (vgl. Ps 116 (114), 5)[[b:Ps 116,5]] moge Hij de eeuwige beloning schenken die is beloofd aan de trouwe dienaren van het Evangelie.

Als we nadenken over het getuigenis van deze vereerde broeders van ons, kunnen we in hen de "geduldigen", "barmhartigen", "zuiveren van hart" herkennen, die "werken aan de vrede", over wie de evangeliepassage ons heeft gesproken (Mt 5, 1-12)[b:Mt 5, 1-12]: vrienden van de Heer die, vertrouwend op zijn belofte, in moeilijkheden en ook in vervolgingen de vreugde van het geloof behielden en nu voor altijd in het Vaderhuis leven en genieten van een hemelse beloning, vervuld van geluk en genade. De herders die we vandaag gedenken, dienden de Kerk met trouw en liefde, soms met zware beproevingen, om ervoor te zorgen dat de kudde die aan hen was toevertrouwd aandacht en zorg ontving. In de verscheidenheid van hun respectieve capaciteiten en functies gaven zij een voorbeeld van zorgvuldige waakzaamheid, wijze en ijverige toewijding aan het Koninkrijk van God, waarmee zij een waardevolle bijdrage leverden aan het post-conciliaire tijdperk, een tijd van vernieuwing in de hele Kerk.

De Eucharistische Tafel, waartoe zij eerst als gelovigen en daarna dagelijks als bedienaren naderden, anticipeert op de meest welsprekende wijze op wat de Heer beloofde in de "Bergrede": het bezit van het Koninkrijk der hemelen, het deelnemen aan de tafel van het hemelse Jeruzalem. Laten we bidden dat dit voor allen in vervulling gaat. Ons gebed wordt gevoed door deze vaste hoop die “niet teleurstelt” (Rm 5, 5)[b:Rm 5, 5], omdat ze gegarandeerd wordt door Christus, die in het vlees de ervaring van de dood wilde beleven om erover te zegevieren met de wonderbaarlijke gebeurtenis van de verrijzenis. "Wat zoekt ge de Levende bij de doden? Hij is niet hier, Hij is verrezen." (Lc 24, 5-6)[b:Lc 24, 5-6]. Deze aankondiging van de engelen, verkondigd op Paasmorgen in het lege graf, heeft ons door de eeuwen heen bereikt en stelt ons, ook in deze liturgische bijeenkomst, de essentiële reden voor onze hoop voor. In feite, "indien wij dan met Christus gestorven zijn", herinnert heilige Paulus zich, verwijzend naar wat er bij het doopsel plaatsvond, "geloven we dat we ook met Hem zullen leven" (Rom 6, 8)[b:Rom 6, 8]. Het is de Heilige Geest zelf, door wie de liefde van God in onze harten is uitgestort, die ervoor zorgt dat onze hoop niet tevergeefs is (Rom 5, 5)[[b:Rom 5, 5]]. God de Vader, rijk aan barmhartigheid, die zijn eniggeboren Zoon uitleverde aan de dood toen wij nog zondaars waren, hoe zal Hij ons geen verlossing schenken nu we gerechtvaardigd zijn door Zijn bloed? (Rom 5, 6-11)[[b:Rom 5, 6-11]]. Onze gerechtigheid is gebaseerd op het geloof in Christus. Hij is de "Rechtvaardige", vooraf aangekondigd in alle Schriften; het is dankzij zijn Paasmysterie dat onze ogen God zullen kunnen zien wanneer we de drempel van de dood overschrijden, en zijn aangezicht kunnen aanschouwen (Job 19, 27a)[[b:Job 19, 27a]].

Naast het unieke menselijke bestaan van de Zoon van God is dat van zijn allerheiligste Moeder, uniek onder alle schepselen, die wij vereren, Onbevlekt en vol van genade. Onze broeders, kardinalen en bisschoppen, die we vandaag gedenken, werden met voorliefde bemind door de Maagd Maria en beantwoordden haar liefde met kinderlijke toewijding. Aan haar moederlijke voorspraak willen wij vandaag hun zielen toevertrouwen, zodat Zij hen kan binnenleiden in het eeuwige Koninkrijk van de Vader, omringd door zovele van haar gelovigen voor wie zij hun leven hebben gegeven. Moge Maria met haar aandachtige blik over hen waken, die nu rusten in de rust van vrede in afwachting van de gelukkige verrijzenis. En wij bidden voor hen tot God, geschraagd door de hoop elkaar op een dag weer voor altijd verenigd in het Paradijs te ontmoeten. Amen.