4. De arrestatie. "Wie zoekt gij?" (Joh. 18, 4)

Dierbare broeders en zusters,

Vandaag richten we ons op een scène die het begin van Jezus' lijdensweg markeert: het moment van zijn arrestatie in de Hof van Olijven. De evangelist Johannes, met zijn gebruikelijke diepgang, presenteert geen bange Jezus die vlucht of zich verstopt. Integendeel, hij toont ons een vrije man, die naar voren komt en spreekt, met een open gezicht het uur tegemoet waarin het licht van de grootste liefde onthuld kan worden.

Jezus, die wist wat er allemaal met hem ging gebeuren, kwam naar voren en zei tegen hen: "Wie zoekt gij?" (Joh. 18, 4)[b:Joh. 18, 4]. Jezus weet het. Toch besluit Hij niet terug te deinzen. Hij geeft zich over. Niet uit zwakheid, maar uit liefde. Een liefde zo vol, zo volwassen, dat hij niet bang is voor afwijzing. Jezus wordt niet gevangen genomen: Hij laat zich gevangen nemen. Hij is niet het slachtoffer van een arrestatie, maar de auteur van een geschenk. Dit gebaar belichaamt een hoop op verlossing voor onze mensheid: weten dat we, zelfs in de donkerste uren, vrij kunnen blijven om lief te hebben tot het uiterste.

Wanneer Jezus antwoordt: "Ik ben het. Ik ben", vallen de soldaten op de grond. Deze passage is mysterieus, omdat deze uitdrukking in de Bijbelse openbaring herinnert aan de naam van God zelf: "Ik ben". Jezus onthult dat Gods aanwezigheid zich precies daar manifesteert waar de mensheid onrecht, angst en eenzaamheid ervaart. Juist daar is het ware licht klaar om te schijnen, zonder bang te hoeven zijn dat het ondergedompeld wordt door de oprukkende duisternis.

Midden in de nacht, wanneer alles in lijkt te storten, laat Jezus zien dat christelijke hoop geen vlucht is, maar een besluit. Deze houding is de vrucht van een diep gebed waarin we God niet vragen om ons het lijden te besparen, maar om ons de kracht te geven om in liefde te volharden, in het besef dat het leven dat uit liefde vrijwillig wordt aangeboden door niemand van ons kan worden afgenomen.

"Als gij Mij zoekt, laat deze mensen dan gaan" (Joh. 18, 8)[b:Joh. 18, 8]. Op het moment van zijn arrestatie was Jezus niet bezorgd over zijn eigen redding: Hij wilde alleen dat zijn vrienden konden gaan. Dit laat zien dat zijn offer een ware daad van liefde is. Jezus liet zich gevangen nemen door de bewakers, alleen maar zodat zij zijn leerlingen zouden bevrijden.

Jezus beleefde elke dag van zijn leven in afwachting van dit dramatische en sublieme uur. Daarom heeft Hij, als het zover is, de kracht om niet te proberen te ontsnappen. Zijn hart weet dat het verliezen van zijn leven voor de liefde geen mislukking is, maar een mysterieuze vruchtbaarheid bezit. Zoals de graankorrel die, nadat Hij in de aarde gevallen is, niet alleen blijft, maar sterft en vruchtbaar wordt.

Ook Jezus is verontrust door een weg die alleen maar naar de dood en het einde lijkt te leiden. Maar Hij is er net zo van overtuigd dat alleen een leven dat uit liefde verloren is, uiteindelijk weer gevonden kan worden. Hier ligt de ware hoop: niet in de poging om pijn te vermijden, maar in de overtuiging dat zelfs in het hart van het meest onrechtvaardige lijden het zaad van nieuw leven ligt.

Maar hoe zit het met ons? Hoe vaak verdedigen wij ons leven, onze projecten, onze zekerheden, zonder te beseffen dat we daarmee alleen blijven. De logica van het evangelie is anders: alleen dat wat gegeven wordt, kan tot bloei komen; alleen liefde die onbaatzuchtig wordt, kan het vertrouwen herstellen, zelfs waar alles verloren lijkt.

Het evangelie van Marcus vertelt ons ook over een jongeman die, wanneer Jezus gearresteerd wordt, naakt wegvlucht (Mc. 14, 51)[b:Mc. 14, 51]. Het is een raadselachtig maar zeer suggestief beeld. Als wij Jezus proberen te volgen, ervaren ook wij momenten waarop we overrompeld en van onze zekerheden ontdaan worden. Dit zijn de moeilijkste momenten, wanneer we geneigd zijn om de weg van het evangelie op te geven, omdat liefde een onmogelijke weg lijkt. Toch is het de jongeman zelf die aan het einde van het evangelie de opstanding aan de vrouwen aankondigt, niet langer naakt, maar in het wit gekleed.

Dit is de hoop van ons geloof: onze zonden en aarzelingen weerhouden God er niet van om ons te vergeven en ons het verlangen te geven om Hem weer te volgen, zodat we in staat zijn om ons leven voor anderen te geven.

Beste broeders en zusters, laten we ook leren ons toe te vertrouwen aan de goede wil van de Vader, en ons leven een antwoord laten zijn op het goede dat we ontvangen. Het heeft geen zin om alles in het leven te controleren. We hoeven er alleen maar voor te kiezen om elke dag in vrijheid lief te hebben. Dit is de ware hoop: weten dat, zelfs in de duisternis van beproeving, Gods liefde ons ondersteunt en de vrucht van het eeuwige leven in ons laat rijpen.

Aan het einde van de Algemene Audiëntie deed de Paus de volgende oproepen:
Afgelopen vrijdag begeleidden we onze broeders en zusters die lijden door oorlogen met gebed en vasten. Vandaag doe ik opnieuw een dringend beroep op de betrokken partijen en op de internationale gemeenschap om een einde te maken aan het conflict in het Heilige Land, dat zoveel terreur, verwoesting en dood heeft veroorzaakt.

Ik smeek dat alle gijzelaars worden vrijgelaten, dat er een permanent staakt-het-vuren wordt overeengekomen, dat de veilige binnenkomst van humanitaire hulp wordt vergemakkelijkt en dat het humanitair recht volledig wordt nageleefd, in het bijzonder de verplichting om burgers te beschermen en het verbod op collectieve straffen, het willekeurig gebruik van geweld en de gedwongen verplaatsing van de bevolking. Ik sluit me aan bij de gezamenlijke verklaring van de Grieks-orthodoxe en Latijnse patriarchen van Jeruzalem, die gisteren opriepen tot "een einde aan deze spiraal van geweld, een einde aan de oorlog en een prioritering van het algemeen welzijn van alle mensen".

Laten we Maria, Koningin van de Vrede, bron van troost en hoop afsmeken: moge haar voorspraak verzoening en vrede brengen in dit land dat ons allen zo dierbaar is!