Familie, huwelijk en gezin

Teksten

Catechismus van de Katholieke Kerk[1]

• CKK, nummers 2196 - 2257 (Het vierde gebod: Eer uw vader en uw moeder)[1|+2576]
• Compendium van de CKK, nrs. 455-465 (Het vierde gebod: Eer uw vader en uw moeder)[663|+568]
• Youcat, 367-377[4005|367-377]
• Compendium voor de Sociale Leer van de Katholieke Kerk: Deel 2, hoofdstuk 5 "Het gezin, vitale cel van de samenleving" (Het gezin, vitale cel van de samenleving)[769|+304]

Concilies, Synodes, Kerkelijk Wetboek

• Concilies
  • 07-12-1965: Tweede Vaticaans Concilie - Dogmatische Constitutie Gaudium et Spes, 47-52[575|47-52]
  • 11-11-1563: Concilie van Trente - Leer over het Sacrament van het Huwelijk Sessio XXIV - Doctrina de sacramento matrimonii[734] resp. Canones over een hervorming van het Huwelijk Sessio XXIV - De clandestinitate matrimonium irritante[735]
  • 04-02-1442: Concilie van Florence - over het vierde Huwelijk Sessio XI - Cantate Domino, 23[899|23]
  • 11-11-1215: Vierde Concilie van Lateranen - Ongeoorloofdheid van clandestiene huwelijken Caput 51. De poena contrahentium clandestina matrimonia.[805]
• Kerkelijk Wetboek
  • Wetboek van Kerkelijk Recht over het Sacrament van Huwelijk, can. 1055-1165 (Huwelijk)[30|+1213]
  • Wetboek van Kerkelijk Recht over huwelijksgeschillen, can. 1671-1707 (Huwelijksprocessen)[30|+1945]
  • Motu Proprio Mitis Iudex Dominus Iesus[6048] (inzake aanpassing van het proces in zaken tot vaststelling van nietigheid van een Huwelijk)
  • 6 jan 1996 - Liturgie en Kerkelijk Wetboek Oosterse Kerken (Het Huwelijk)[6600|+89] over het huwelijk
• Bisschoppensynodes
  • Algemene Bisschoppensynode over het christelijk Gezin (1980)[d:81]
  • Propositiones n.a.v. de 10e Bisschoppensynode over de Leken, 48-50[1481|48-50]
  • Bijzondere Bisschoppensynode over het gezin in het kader van de evangelisatie (2014)[d:251]
  • Algemene Bisschoppensynode over het gezin (2015)[d:294]

Heilige Vader

Paus Leo XIV

• 24-10-2025: Een pastorale bediening die ondersteunend, empathisch, discreet en niet-oordelend is[9700]
  • Bericht: Paus Leo XIV: Jullie opdracht is de waarheid te spreken en na te leven[n:5504]

Paus Franciscus

• 27-12-2020: Angelus Het gezin: een Jaar om na te denken over Amoris laetitia, (3)[8022|(3)] - Aankondiging "Jaar van reflectie over Amoris Laetitia[6271]"
• 19-03-2016: Apostolische Postsynodale Exhortatie Amoris Laetitia[6271]
• 27-12-2015: Heilig Jaar ontmoeting van de gezinnen - Homilie: Het gezin is de bevoorrechte plaats van de vergeving[5919]
• 15-08-2015: Motu Proprio Mitis Iudex Dominus Iesus[6048] (over aanpassing Kerkelijk Wetboek aangaande het proces tot nietigverklaren van een Huwelijk)
• 15-08-2015: Motu Proprio Mitis et Misericors Iesus[6049] (idem, maar dan voor de Oosters Orthodoxe Kerken)
• 16-01-2015: Toespraak in Manila: Rusten in de Heer[5785]
• Vanaf 10-12-2014: Catechesecylus over Het gezin[d:413]
• 17-11-2014: Toespraak De complementariteit van man en vrouw[5713]
• 14-09-2014: Homilie Het huwelijk, man en vrouw samen op weg[5612]
• 14-02-2014: Toespraak tot verloofden: Drie vragen over het huwelijk[5339]
• Gebed om de voorspraak van het Heilig Huisgezin[5240] ter voorbereiding op de Bisschoppensynode over het gezin[251]
• 23-12-2013: Bericht Paus Franciscus en het thema "Ja voor altijd"[n:2334]
• 24-11-2013: Apostolische Exhortatie Evangelii Gaudium, 66-67[4984|66-67]
• Wereldgezinsdag
  Sint Pietersbasiliek, Sint Pietersplein
  "Gezin[d:43], beleef de vreugde van het geloof"
  • 27-10-2013: Paus Franciscus - Homilie Leef de vreugde van het geloof[5135]
  • 27-10-2013: Paus: "Gezinnen moeten het geloof niet in de kluis stoppen"[n:2212]
  • 26-10-2013: Paus Franciscus - Toespraak Het is vandaag mogelijk in het gezin de vreugde van het geloof te beleven[5136]
    • Zaterdagavond bijeenkomst[n:2211]
  • 25-10-2013: Paus Franciscus - Toespraak tot Raad voor het Gezin Gezin is een personengemeenschap[5134]
• 08-10-2013: Paus roept bijzondere Bisschoppensynode bijeen[n:2200]
• 02-10-2013: Volgende Bisschoppensynode misschien over gezinspastoraal[n:2147]
• 12-08-2013: Bericht Boodschap voor het gezin[n:2172]
• 29-06-2013: Encycliek Lumen Fidei, 52-53[4200|52-53]

Paus Benedictus XVI

• 11-02-2013: Rescriptum ex audientia Ss.mi - inzake nietigverklaringen van huwelijken[5164]
• 26-01-2013: Toespraak tot de Romeinse Rota: Het huwelijk als Blijde Boodschap voor de wereld[4847]
• 21-12-2012: Kersttoespraak tot de Curie: ‘Prope est iam Dominus venite, adoremus!’ - ‘De Heer is nabij, komt, laten wij Hem aanbidden!’, 5-6[4807|5-6]
• 08-12-2012: Boodschap bij gelegenheid van Wereldvredesdag 1 jan. 2013: Zalig zij die vrede brengen[4659]
• 11-06-2012: Toespraak Herontdekken wij de schoonheid van het Doopsel[4620] o.a. ook over de onderbouwing van de Kinderdoop[4620|16]
• 1 juni - 6 juni 2012:Diverse homilieën, toespraken e.d. in Milaan bij 7e Wereldontmoetingsdag voor Gezinnen[d:28]
• 25-02-2012: Toespraak over Diagnostiek en behandeling van onvruchtbaarheid[4528]
• 08-01-2012: Homilie op het Feest van de Doop van de Heer[4463], over opvoeding en Doopsel
• 01-01-2012: Homilie op Octaafdag van Kerstmis, Hoogfeest van de Moeder Gods en 45e Werelddag voor de Vrede[4449]
• 08-12-2011: Boodschap voor Wereld Vrede Dag (1 jan. 2012): Jongeren opvoeden tot gerechtigheid en vrede[4116]
• 01-12-2011: Toespraak Tot de algemene vergadering van de Pauselijke Raad voor het Gezin[4401]
• 11-09-2011: Toespraak De voorbereiding op het huwelijk, een weg in geloof [4641] tot verloofden
• 05-06-2011: Bij gelegenheid van de Nationale Dag voor het Gezin in Kroatië[4150]
• 15-05-2009: Homilie in Nazareth: Laat de vrede van Christus heersen in uw hart[3348]
• 18-01-2009: Videotoespraak Ter afsluiting van de 6e Wereld Ontmoetingsdag voor Gezinnen in Mexico-Stad[2828]
• 17-01-2009: Videoboodschap Tot de deelnemers aan het bidden van de Rozenkrans bij gelegenheid van de 6e Wereld Ontmoeting van de Gezinnen in Mexico-Stad[2826]
• 28-12-2008: Angelus De heilige Familie is een model voor alle waarden die de familie bewaart en promoot[8025]
• 08-12-2007: Boodschap voor Wereldvredesdag 2008: De mensenfamilie, een vredesgemeenschap[2126]
• 31-12-2006: Angelus Het gezin: de gewone weg waarlangs God de mensheid ontmoet[1619]
• 8/9 juli 2006: Wereldontmoeting van gezinnen in Valencia[d:28]
• 06-06-2005, Antropologische grondslag van het gezin[586]
• 17-05-2005, Tot de deelnemers aan de 5 Wereldontmoeting van Gezinnen in Valencia (2006): Geen alternatieven mogelijk voor huwelijk en gezin[563]

Paus Johannes Paulus II

• 28-12-2003, Angelus: Wet verduistert werkelijke status huwelijk[167]
• 15-10-2000, Homilie tijdens de afsluiting van de 3e wereldontmoetingsdag voor Gezinnen[207]
• 14-10-2000, Toespraak tijdens 3e wereldontmoetingsdag Gezinnen: "Kinderen, een lente voor het gezin en de maatschappij[206]
• 25-03-1995, Encycliek Evangelium Vitae[2] over de waarde en de onaantastbaarheid van de menselijke persoon
• 13-03-1994, Brief b.g.v. Witte Donderdag 1994[4181] (in het Jaar van het Gezin)
• 13-12-1994: Brief aan de kinderen[1780]
• 20-02-1994: Angelus Over het Jaar van het gezin[3137]
• 02-02-1994, Brief aan de Gezinnen Gratissimam sane[565]
• 04-10-1991, Toespraak Tot de deelnemers aan de 9e Algemene Vergadering van de Pauselijke Raad voor het Gezin[1828]
• 15-08-1989, Apostolische Exhortatie Redemptoris Custos[6]
• 16-09-1987: Toespraak Tot de Bisschoppen van de Verenigde Staten van Amerika, 11[3282|11]
• 08-04-1987: Homilie Tijdens de Heilige Mis, gevierd voor de gezinnen in Córdoba - Argentinië[6374]
• 01-03-1984, Toespraak Tot de deelnemers van een cursus over verantwoord ouderschap[3834]
• 22-10-1983, Gebed voor het Gezin[282]
• 24-09-1983, "Ad limina-toespraak" tot Amerikaanse Bisschoppen Goede herders komen voor huwelijk en gezin[779]
• 17-09-1983, Toespraak over verantwoord ouderschap Tot de priesters die deelnamen aan een studiecongres over 'verantwoorde voortplanting'[756]
• 11-09-1983, Homilie in Wenen Keert terug tot de Vader![754]
• 09-05-1983, Een school in menselijk geloof - Over het gezinsapostolaat en zijn beginselen[684]
• 31-05-1982, Homilie tijdens H. Mis voor de gezinnen[1969], York (Groot-Brittannië)
• 22-11-1981, Apostolische Exhortatie Familiaris Consortio[267]; Over de taken van het christelijk gezin in de wereld van deze tijd.
• 19-03-1981, Homilie tijdens H. Mis voor de gezinnen[1941], Treni (Italië)
• 15-11-1980, Gezin als huiskerk Een sleepnet dat niet scheuren mag![757]
• 03-05-1980, Homilie tijdens Mis voor de gezinnen[1940], Kinshase (Zaïre)
• 04-02-1980, Toespraak tot de Romeinse Rota - Het zoeken van de waarheid als hoogste norm van rechtvaardigheid[5381]
• 31-12-1978: Homilie De echtelijke liefde en het leven zijn fundamentele waarden van het gezin[5562]
• 1979 - 1984, Theologie van het Lichaam[d:122]

Paus Johannes Paulus I

• 21 sep 1978, Het Christelijk gezin ondersteunen en beschermen[506]

Paus Paulus VI

• 31 mrt 1970, Motu Proprio Matrimonia mixta[1961] - Over gemengde huwelijken
• 25 juli 1968, Encycliek Humanae Vitae[34] - Over de geboorteregeling

Paus Johannes XXIII

• 29 juni 1959, Encycliek Ad Petri Cathedram, 50-58[1629|50-58] - Eendracht en overeenstemming in het gezin

Paus Pius XII

• 22 jan 1958, Toespraak tot de Italiaanse Bond voor Grote Gezinnen[354]
• 26 nov 1951, Nell'ordine della natura - Tot het congres van de Fronte della Famiglia en tot de bond van grote gezinnen[1433]
• 29 okt 1951, Vegliare con sollecitudine[1882]
  • Toelichting bij de toespraken Vegliare con sollecitudine en Nell'ordine della natura[n:1596]
• 18 sept 1951, Un pèlerinage de pères de famille[4585]
• 2 nov. 1950, Huwelijk en gezin (Huwelijk en gezin)[5828|+26]
• 29 sep 1949, Tot artsen over kunstmatige bevruchting[1024]
• 2 okt 1944, De verplichting de waarheid te zoeken bij de behandeling van huwelijkszaken[5385], Tot de Romeinse Rota
• 23 okt. 1940, Tot echtparen[7006]

Paus Pius XI

• 31 dec 1930, Encycliek Casti Connubii[526] - Over het christelijk huwelijk
• 31 dec 1929, Encycliek Divini illius Magistri[644], over de christelijke opvoeding

Paus Benedictus XIV

• 21 okt 1921, Decreet H. Congregatie voor de Riten Urbis et Orbis (enkele feesten worden uitgebreid tot de gehele Kerk)[3926] - O.a. het feest van de H. Familie voor de gehele wereldkerk toegestaan

Paus Leo XIII

• 14 juni 1892, Apostolische Brief Neminem fugit[2639] over de Heilige Familie en instellen van een speciaal feest voor de wereldkerk
• 10 feb 1880, Encycliek Arcanum Divinae Sapientiae[820], over het christelijk huwelijk
• 21 apr 1878, Encycliek Inscrutabili Dei Consilio[2547]

Curie

Dicasterie voor de Geloofsleer

Congregatie voor de Geloofsleer

• 22 febr. 2021: Responsum ad dubium - omtrent de zegening van verbintenissen van personen van hetzelfde geslacht[8222]
  • 15 mrt. 2021: Commentaar op het Responsum ad dubium - omtrent de zegening van verbintenissen van personen van hetzelfde geslacht[8223]
• 15 juni 2013, Aartsbisschop Gerhard Ludwig Müller: Getuige voor de kracht van de genade[5130], Over de onontbindbaarheid van het huwelijk en de discussie over de burgerlijk hertrouwden en de Sacramenten
• 31 mei 2004, Brief aan de bisschoppen van de katholieke Kerk over de samenwerking van man en vrouw in de Kerk en in de wereld[412]
• 3 juni 2003, Overwegingen over voorstellen om wettelijke erkenning te geven aan verbintenissen tussen homoseksuele personen[96]
• 22 feb 1987, Donum Vitae[72] - Over het beginnend menselijk leven en waardigheid van de voortplanting
• 29 dec 1975, Persona humana[8], over de seksuele ethiek
• 18 mrt 1966, Instructie Matrimonii sacramentum[4355], over gemengde huwelijken

Congregatie voor de Eredienst

• 19 mrt 1990 Ordo celebrandi Matrimoniam, editio typica altera[4204]

Congregatie voor het Concilie

• 2 aug. 1907, Decreet Ne Temere[6551] - O.a. over verloving en huwelijk

Congregatie voor de Riten

• 19 mrt 1969 Ordo celebrandi Matrimonium[1825]

Congregatie voor de Oosterse Kerken

• 22 feb 1967, Decreet Crescens matrimoniorum[2714], over gemengde huwelijken met Oosters Katholieken

Congregatie voor de Katholieke Vorming

• 1 nov. 1983, Educatieve richtlijnen over de menselijke liefde[3652]

Romeinse Rota

• Door de Romeinse Rota[d:207] worden ook veel huwelijksprocessen gevoerd. Bij de opening van het werkjaar spreekt de Paus veelal over aangelegenheden rond het huwelijk en de kerkelijke wetten en de taak van de rechters van de Rota daarin. (Zie overzicht in het betreffende dossier[d:207])

Pauselijke Academie voor het Leven

• 31 okt 2000, Communiqué inzake de morning-after pil[17]

Pauselijke Raad voor het Gezin

• 30 mei - 3 juni 2012, Wereld Ontmoetingsdagen voor Gezinnen[d:28]
• 6 juni 2006, Gezin en de menselijke voortplanting[1084]
• 15 okt 2000, Gezin, familie en "De facto verbintenissen"[12]
• 13 okt 2000, Kinderen: Lentebode van het gezin en de samenleving[142]. Conclusies Pastoraal-Theologisch congres tijdens 3e Wereldontmoeting van Gezinnen
• 12 feb 1997, Vademecum voor biechtvaders over de huwelijksmoraal[24]
• 13 mei 1996, Voorbereiding op het Sacrament van het Huwelijk[1826]
• 8 dec. 1995, De ware betekenis van de menselijke seksualiteit[941]
• 22 okt 1983, Handvest van de Rechten van het gezin[281]

Internationale Theologische Commissie

• 1977, De Katholieke leer over het Sacrament van het huwelijk[4845]

Pauselijke Raad voor de Interreligieuze dialoog

• 19 sep 2008, Boodschap bij het einde van de Ramadan Christenen en islamieten: samen voor de waardigheid van het gezin[2781]

Secretariaat voor de eenheid onder de Christenen

• 17 okt 1973, Notitie over toelating gemengd gehuwden tot de Eucharistie[1964]

Bisschoppenconferenties

Bisschoppenconferentie van Nederland

• 29 sep 2003, Persbericht Nederlandse Bisschoppen - Huwelijk alleen tussen man en vrouw[108]
• 31 jan 1989, Decreet over het verlof tot gemengd huwelijk[3451]
• 8 mei 1971, Gemengd huwelijk[383]
• 1 feb 1968, Gemengd huwelijk[382]

Bisschoppenconferentie van België

• 12-07-2012, Mgr. André Jozef Léonard, aartsbisschop van Mechelen-Brussel: De demografische crisis en de centrale rol van het gezin in de samenleving[4686]
• 2011, Mgr. André Jozef Léonard, aartsbisschop van Mechelen-Brussel: Het Sacrament van het Huwelijk[4324]

Bisschoppenconferentie van Duitsland

• 18 jan 1987, Jozef Kardinaal Höffner "Draagt elkanders lasten"[67], Zondag van het Gezin 1987

Berichten

• 08-10-2013: Paus roept bijzondere Bisschoppensynode bijeen[n:2200]
• 26-09-2010: Vaticaan harmoniseert huwelijksvoorbereiding tegen 2012[n:1037]

Enkele onderwerpen

Bejaarden

• Zie het dossier Bejaarden, ouderen[d:446]

Gemengde huwelijken

• 17-10-1973: Notitie over toelating gemengd gehuwden tot de Eucharistie[1964]
• 08-05-1971: Gemengd huwelijk[383], Gemeenschappelijke verklaring Nederlands Hervormde Kerk, Gereformeerde Kerken en Evangelisch Lutherse Kerk Nederland
• 31-03-1970: Paus Paulus VI Matrimonia mixta[1961], over gemengde huwelijken
• 01-02-1968: Nederlandse Bisschoppen Gemengd huwelijk[382]
• 22-02-1967: Crescens matrimoniorum[2714]. Over gemengde huwelijken tussen Katholieken en gedoopte niet-Katholieke Oosterlingen
• 18-03-1966: Matrimonii sacramentum[4355]. Instructie over gemengde huwelijken
• 27-05-1832: Paus Gregorius XVI Summo Iugiter Studio[8290]

Gescheiden hertrouwden toelaten tot de Sacramenten?

• Zie het dossier Onmogelijkheid tot het toelaten tot de Sacramenten van burgerlijk hertrouwde kerkelijk niet-gescheidenen[d:296]
• 30-06-2015: Over het vermeende verschil tussen burgerlijk en sacramenteel huwelijk[n:3230]

Huwelijksprocessen, waaronder nietigverklaringsprocessen

• Zie het dossier Huwelijksprocessen[d:433]

Kinderen

• 28-05-2007: Brief aan de kinderen van Nederland[2056], Kard. Arinze over het bidden van het Getijdenboekje voor kinderen
• 13-12-1994: Brief aan de kinderen[1780]

Vrouw

• Zie dossier Vrouw[d:385]