Tien jaar Laudato si’: Samen zorg dragen voor ons gemeenschappelijk huis

(vaticannews.va) - Op 1 oktober 2025 sprak paus Leo XIV de deelnemers toe van de conferentie Raising Hope in Castel Gandolfo, naar aanleiding van het tienjarig bestaan van de encycliek Laudato Si'[5000]. In zijn toespraak benadrukte hij de blijvende actualiteit van de boodschap van paus Franciscus en riep hij op tot een echte ecologische bekering die vertrekt vanuit het hart. Hij wees op de noodzaak van eenheid, politieke verantwoordelijkheid en geestelijke vernieuwing om samen zorg te dragen voor ons gemeenschappelijk huis.

Tijdens de conferentie Raising Hope, die plaatsvond in het Mariapoliscentrum van Castel Gandolfo, richtte paus Leo XIV zich op 1 oktober 2025 tot de aanwezige deelnemers. Na een warme begroeting zei hij dat er die namiddag maar één echte held aanwezig was in de zaal, namelijk alle aanwezigen samen, die zich inzetten om een verschil te maken in de zorg voor de wereld.

Het betrof een bijzondere gelegenheid: de herdenking van het tienjarig bestaan van de encycliek Laudato Si'[5000] over de zorg voor ons gemeenschappelijk huis. Paus Leo sprak zijn hartelijke dank uit aan de organisatoren, de sprekers, de deelnemers en allen die deze conferentie mogelijk hadden gemaakt. In het bijzonder noemde hij de Laudato Si’-beweging, die vanaf het begin het werk van paus Franciscus had ondersteund in het verspreiden en toepassen van zijn boodschap.

De paus beschreef hoe de encycliek in de voorbije tien jaar een diepe inspiratiebron is geworden, niet alleen binnen de katholieke Kerk, maar ook daarbuiten. Ze heeft veel dialoog in gang gezet en geleid tot gespreksgroepen, academische programma’s, initiatieven in scholen en universiteiten, partnerschappen en projecten op alle continenten. Ook bisdommen en religieuze instituten hebben concrete stappen gezet voor de zorg voor de schepping, met bijzondere aandacht voor armen en gemarginaliseerden. De invloed van Laudato Si'[5000] reikte tot internationale conferenties, tot de oecumenische en interreligieuze dialoog, tot economische en politieke kringen, en tot studies in theologie en bio-ethiek. Zelfs de uitdrukking “zorg voor ons gemeenschappelijk huis” vond intussen ingang in academische, wetenschappelijke en politieke toespraken.

Paus Leo legde uit dat de boodschap van paus Franciscus verder reikt dan de grenzen van de Kerk. Ook velen buiten het katholieke geloof herkenden zich erin, voelden zich begrepen en gesteund. Hij herinnerde aan de kracht van de analyse die de encycliek bood, het concept van integrale ecologie, de nadruk op dialoog en het appèl om samen de diepste oorzaken van de huidige crises aan te pakken, met het oog op een duurzame en integrale ontwikkeling. Hij spoorde iedereen aan om dankbaar te zijn voor dit geschenk dat paus Franciscus aan de wereld heeft nagelaten. Tegelijk onderstreepte hij dat de uitdagingen die in de encycliek werden benoemd vandaag nog prangender zijn dan tien jaar geleden. Zij zijn sociaal en politiek van aard, maar vooral geestelijk: zij vragen om bekering.

Daarbij keek de paus vooruit. Jubilea zijn immers momenten van dankbaarheid, maar ook van vragen naar de toekomst. In de afgelopen jaren is er een overgang gemaakt van kennis en studie naar concrete toepassing. De vraag die zich nu aandient, zei hij, is hoe we ervoor zorgen dat de zorg voor ons gemeenschappelijk huis en het luisteren naar de roep van de aarde en de armen niet als modegrillen worden gezien, en evenmin als iets dat verdeeldheid zaait. Hij verwees daarbij naar de apostolische exhortatie Laudate Deum[8999], waarin paus Franciscus had aangekaart dat sommigen de steeds duidelijker tekenen van klimaatverandering bespotten, de opwarming van de aarde belachelijk maken of zelfs de armen de schuld geven van de rampen die hen het hardst treffen.

Volgens paus Leo is het op dit moment van de geschiedenis noodzakelijk om terug te keren naar het hart. In de Bijbel is het hart niet alleen de zetel van gevoelens, maar de plaats van vrijheid. Het omvat het verstand, maar overstijgt het ook, en verbindt en beïnvloedt alle dimensies van de mens en zijn relaties. Het is de plaats waar de werkelijkheid het meest indringend doordringt, waar de diepste verlangens opkomen, waar identiteit wordt gevonden en waar beslissingen worden gevormd. Enkel door terug te keren naar het hart kan een echte ecologische bekering plaatsvinden. Hij wees op de noodzaak om de stap te zetten van louter kennis vergaren naar zorg, en van milieudiscours naar een bekering die zowel persoonlijk als gemeenschappelijk leven verandert. Voor de gelovige is dit dezelfde bekering die ons richt op de levende God. Paus Leo benadrukte dat wij God, die wij niet zien, niet kunnen liefhebben terwijl wij zijn schepselen verachten. Evenmin kunnen wij leerlingen van Christus zijn zonder zijn blik op de schepping te delen en zijn zorg voor alles wat kwetsbaar is.

Hij moedigde de deelnemers aan om hun geloof te laten uitgroeien tot dragers van hoop, een hoop die gevoed wordt door de aanwezigheid van God in de geschiedenis. Daarbij herinnerde hij aan de beschrijving die paus Franciscus gaf van de heilige Franciscus van Assisi: iemand die in eenvoud en in wonderbare harmonie leefde met God, met de ander, met de natuur en met zichzelf. Deze heilige toont ons hoe onafscheidelijk de band is tussen zorg voor de natuur, gerechtigheid voor de armen, inzet voor de samenleving en innerlijke vrede. Paus Leo wenste dat iedereen zou groeien in deze vier relaties, door een voortdurende houding van bekering. Daarin ligt de kern van integrale ecologie, die alle relaties voedt en samenbrengt.

De paus herinnerde eraan dat wij één familie zijn, met één Vader die de zon doet opgaan en de regen schenkt aan allen. Omdat wij samen hetzelfde huis bewonen, zijn we ook samen verantwoordelijk voor de zorg ervoor. Hij deed een krachtige oproep tot eenheid rond de integrale ecologie en tot vrede. Bemoedigend vond hij de aanwezigheid van de vele organisaties die de conferentie ondersteunden en de brede waaier aan groepen die zich verbonden hebben met de Laudato Si’-beweging en het platform voor actie.

Hij bracht vervolgens opnieuw de woorden van paus Franciscus in herinnering: de meest doeltreffende oplossingen komen niet louter van individuele inspanningen, maar vooral van politieke beslissingen op nationaal en internationaal niveau. Het is de taak van de samenleving, via ngo’s en actiegroepen, om druk uit te oefenen op overheden voor strengere regels, procedures en controles. Ook burgers zelf moeten actief deelnemen aan de besluitvorming, zowel lokaal als nationaal. Alleen zo kan de schade die het milieu is aangedaan beperkt worden. En ook lokale wetgeving is sterker wanneer naburige gemeenschappen hetzelfde beleid ondersteunen.

Met het oog op de toekomst sprak paus Leo de hoop uit dat de komende internationale toppen van de Verenigde Naties — de Klimaatconferentie van 2025 (COP 30), de 53e plenaire zitting van het Comité voor Wereldvoedselzekerheid en de Waterconferentie van 2026 — daadwerkelijk zouden luisteren naar de roep van de aarde en van de armen, maar ook naar gezinnen, inheemse volkeren, onvrijwillige migranten en gelovigen wereldwijd. Hij moedigde in het bijzonder jongeren, ouders en allen die in besturen en instellingen werkzaam zijn aan om bij te dragen aan oplossingen voor de culturele, spirituele en educatieve uitdagingen van vandaag. Er mag volgens hem geen plaats zijn voor onverschilligheid of berusting; er moet vastberaden gestreefd worden naar het algemeen welzijn.

Tot besluit stelde de paus een indringende vraag die ieder persoonlijk aangaat: God zal ons vragen of wij de wereld die Hij schiep hebben bewerkt en behoed, tot nut van allen en van de komende generaties. Hij zal ons vragen of wij zorg hebben gedragen voor onze broeders en zusters. Wat zal ons antwoord zijn?

Met die vraag liet hij de aanwezigen achter, dankte hij hen hartelijk voor hun inzet en verleende hij hun zijn zegen.

-