Homilia VIII - In Lucam 2, 1-14 (Kerstpreek)

(Over Lucas 2, 1-14, het Evangelie van de Kerstnacht.)[b:Lc. 2, 1-14]

Daar wij vandaag door de gunst des Heren drie plechtige Missen gaan celebreren, is het niet mogelijk lang over de evangelietekst te spreken. Maar dit geboortefeest van onze Verlosser dringt ons toch iets, zij het kort, te zeggen. Wat anders beduidt het dat er juist een volkstelling werd gehouden toen de Heer geboren ging worden, dan om er duidelijk mee aan te tonen, dat Hij kwam in het vlees om zijn uitverkorenen voor de eeuwigheid in te schrijven? Van de verworpenen daarentegen wordt door de profeet gezegd: Laat hen worden geschrapt uit het boek der levenden en laat hen niet samen met de rechtvaardigen worden ingeschreven. (Ps. 69, 29)[[b:Ps. 69, 29]]

Terecht ook is Hij in Betlehem geboren; Betlehem immers betekent: huis des broods. Hijzelf zei dan ook: "Ik ben het levende brood, dat uit de hemel is neergedaald." (Joh. 6, 41.52)[b:Joh. 6, 41.52] De plaats dus, waar de Heer is geboren, werd reeds lang tevoren huis des broods genoemd, omdat het inderdaad eens zou geschieden, dat Diegene daar in het stoffelijk vlees zou verschijnen, die de zielen der uitverkorenen met een innerlijke overvloed zou verzadigen. Hij is niet in het ouderlijk huis, maar onderweg geboren, om zo metterdaad te laten zien dat Hij door zijn aangenomen mensheid als het ware in den vreemde werd geboren. Wel te verstaan: "In den vreemde" zeg ik niet met betrekking tot zijn macht, maar met betrekking tot zijn natuur. Want over zijn macht staat geschreven: "Hij kwam in het zijne"(Joh. 1, 11)[b:Joh. 1, 11]. In zijn eigen natuur immers werd Hij vóór alle tijden geboren, in de onze kwam Hij in de tijd. Welnu, Hij die in de tijd is verschenen terwijl Hij van eeuwigheid voortbestaat, is dus vreemdeling waar Hij is neergedaald.

Vervolgens, omdat door de profeet wordt gezegd: "Alle vlees is als gras" (Jes. 11, 6)[b:Jes. 11, 6], heeft Hij door mens te worden, ons gras in graan veranderd, Hij die van zichzelf zei: "Zo de graankorrel niet in de aarde valt en sterft, blijft hij alleen" (Joh. 12, 24)[b:Joh. 12, 24]. Daarom ook wordt Hij na zijn geboorte in een voederkrib neergelegd, om alle gelovigen, dit is de heilige kudde, te verkwikken met het graan van zijn vlees, opdat zij niet verstoken zouden blijven van het voedsel der eeuwige kennis. Dat er een engel verschijnt aan de wakende herders en Gods heerlijkheid hen omstraalt, wat betekent dat anders, dan dat diegenen verdienen meer dan anderen het hemelse te aanschouwen, die zorgzaam de kudde der gelovigen weiden? Wanneer zij liefdevol waken over de kudde, zal over hen een vollere gloed der goddelijke genade stralen.

Een engel kondigt aan dat de Koning is geboren, de engelenkoren vallen hem bij en in eendrachtige vreugde roepen zij uit: Eer aan God in den hoge en vrede op aarde aan de mensen van goede wil. Voordat onze Verlosser in het vlees was geboren, leefden wij in onenigheid met de engelen, van wier klaarheid en zuiverheid wij ons ver hadden verwijderd door de schuld an de erfzonde  en door de tekortkomingen van iedere dag. Want daar wij ons door de zonde van God hadden vervreemd, hielden ook de engelen, als huisgenoten Gods, ons vreemd aan hun gezelschap. Doch zodra wij onze Koning erkenden, herkenden de engelen ons als hun huisgenoten. Daar toch de Koning des hemels ons aardse leest heeft aangenomen, zal zeker geen engel, al is hij nog zo verheven, onze zwakheid nog verachten.  

De engelen sluiten weer vrede met ons en herinneren zich de vroegere onenigheid niet meer; en degenen die zij eerst als zwak en verworpen hadden veracht, respecteren zij nu als hun metgezellen. Vandaar dat Lot (Gen. 19, 1)[[b:Gen. 19, 1]] en Jozua (Joz. 5, 15)[[b:Joz. 5, 15]] zich voor de engelen neerknielden en daar niet van werden weerhouden. Maar Johannes wilde zich bij zijn openbaring voor de engel op de grond werpen, maar de engel hield hem tegen, zeggende: 'Houd op, want ik ben uw mededienstknecht en een van uw broeders' (Openb. 22, 9)[b:Openb. 22, 9]? Waarom worden de engelen op deze manier door de mensen vereerd vóór de komst van de Verlosser en zwijgen ze daarover, maar vermijden ze daarna dit soort verering? Er is maar één reden: ze zijn bang voor de aanblik van onze natuur die voor hen op de grond ligt, die ze eerst hadden veracht maar later boven zichzelf verheven zagen. En ze durfden deze natuur niet langer te verachten als minderwaardig aan hen vanwege haar zwakheid, die ze ver boven hen eren in de koning van de hemel. Ze beschouwen het niet langer als ongepast om de mens als metgezel te hebben, aangezien ze de God-mens boven hen aanbidden.

Laten wij daarom, geliefde broeders, ervoor zorgen dat niets onreins ons verontreinigt, die in de eeuwige voorkennis gevormd zijn als zowel Gods burgers als zijn engelen. Laten we onze waardigheid bewaren in onze manier van leven. Laat geen ontucht ons verontreinigen, laat geen schandelijke gedachte ons beschuldigen, laat geen kwaadaardigheid aan ons hart knagen, laat geen roest van afgunst ons aanvreten, laat geen hoogmoed ons opzwepen, laat geen hebzucht naar aardse genoegens ons verscheuren en laat geen toorn ons ontvlammen. Want de mensen werden “goden” genoemd. Dus, mens, verdedig je goddelijke waardigheid tegen ondeugd, want het was omwille van jou dat God mens werd, die leeft en heerst tot in alle eeuwigheid. Amen