De barmhartige liefde van God begrijpen en ontvangen

Beminde broeders en zusters:

Deze vierde zondag van de vastentijd, traditioneel aangeduid als "zondag Laetare", is doordrenkt met een vreugde die tot op zekere hoogte het boetvaardige klimaat van deze heilige tijd afzwakt: "Verheug u, Jeruzalem", zegt de kerk in de intrede-antifoon - (...) "juicht van vreugde, allen die eens om haar hebt getreurd." Van deze uitnodiging weerklinkt de echo in het refrein van de antwoordpsalm: "Verlaat u op Hem, dan wordt ge gelukkig." (Ps 34, 7)[b:Ps 34, 7] n.v.d.v. in de liturgie van...n.v.d.v. in de liturgie van deze zondag is blijkbaar een ander vers gelezen Aan God denken geeft vreugde.

De vraag rijst spontaan: maar wat is de reden waarom we ons moeten verheugen? Een reden is natuurlijk de nabijheid van Pasen, waarvan de komst ons tevoren de vreugde laat smaken van de ontmoeting met de verrezen Christus. Maar de diepste reden is in de boodschap van de Bijbellezingen te vinden die de liturgie vandaag voorhoudt en die we zojuist hebben gehoord. Ze herinneren ons eraan dat wij, ondanks onze onwaardigheid, de ontvangers zijn van de oneindige genade Gods. God houdt van ons op een manier die we "obstinaat" kunnen noemen en ons omringt met zijn onuitputtelijke tederheid.

Dit is wat al benadrukt wordt in de eerste lezing, genomen uit het boek Kronieken van het Oude Testament (2 Kron 36, 14-16. 19-23)[[b:2 Kron 36, 14-16. 19-23]]: de gewijde schrijver stelt een synthetische en belangrijke interpretatie voor van de geschiedenis van het uitverkoren volk, dat de straf ervaart voor zijn opstandig gedrag: de tempel is verwoest en het volk in ballingschap heeft geen land meer. Het lijkt er echt op dat God het is vergeten. Maar dan ziet het dat door de straffen heen God een plan van barmhartigheid heeft.

Zoals we hebben gezegd, zal de verwoesting van de heilige stad en de tempel en de ballingschap het hart van het volk raken en maken dat het terugkeert naar zijn God om Hem grondiger te leren kennen. En dan zal de Heer, die het absolute primaat van zijn initiatief over elke puur menselijke inspanning toont, een heiden, Cyrus, koning van Perzië, gebruiken om Israël te bevrijden.

In de tekst die we hebben beluisterd, gaan de toorn en de barmhartigheid van de Heer een dramatische confrontatie aan, maar uiteindelijk overwint de liefde, omdat God liefde is. Hoe zouden we niet uit de herinnering van die feiten lang geleden, het bericht oppakken dat geldig is voor alle tijden, inclusief de onze? Als we denken aan de voorbije eeuwen kunnen we zien hoe God zelfs door de straffen heen van ons blijft houden. Gods plannen, ook wanneer ze door de beproeving en straf gaan, zijn altijd gericht op een slot van genade en vergeving.

Hetzelfde is bevestigd in de tweede lezing, als de apostel heilige Paulus, ons eraan herinnert dat "God, die rijk is aan erbarming, heeft wegens de grote liefde waarmee Hij ons heeft liefgehad, ons met Christus ten leven gewekt" (Ef 2, 4-5)[b:Ef 2, 4-5]. Om deze realiteit van redding uit te drukken, gebruikt de apostel, naast de term "erbarming", eleos, ook het woord "liefde", agape, uitgedrukt en verder versterkt in de prachtige bevestiging die we hebben gehoord in dit stuk van het Evangelie: "Zozeer immers heeft God de wereld liefgehad, dat Hij zijn eniggeboren Zoon heeft gegeven, opdat al wie in Hem gelooft niet verloren zal gaan, maar eeuwig leven zal hebben." (Joh 3, 16)[b:Joh 3, 16].

We weten dat deze "overgave" door de Vader een dramatische ontknoping had: het reikte tot aan het offer van zijn Zoon aan het kruis. De gehele historische zending van Jezus is al een welsprekend teken van Gods liefde, en heel in het bijzonder is dat zijn dood, waarin de verlossende tederheid van God zich ten volle openbaarde. Daarom moet altijd, maar vooral in deze vastentijd, het kruis in het middelpunt van onze overweging staan. Daarin beschouwen we de heerlijkheid van de Heer die straalt in het gekwelde lichaam van Jezus. Juist in deze totale overgave van zichzelf openbaart zich de grootheid van God die liefde is.

Elke christen is geroepen om de glorie van de Gekruisigde te begrijpen, ermee te leven en ervan te getuigen met zijn bestaan. Het kruis - de zelfgave van Gods Zoon - is kortom het "teken" bij uitstek dat ons gegeven is om de waarheid van de mens en de waarheid van God te begrijpen: we zijn allen geschapen en verlost door een God die uit liefde zijn enige Zoon heeft geofferd. Daarom, zoals ik schreef in de encycliek Deus Caritas Est[715], "In zijn dood aan het kruis voltrekt zich dat 'zich tegen zichzelf keren' van God, waarin Hij zichzelf wegschenkt om de mens weer te doen opstaan en hem te redden - liefde in haar meest radicale vorm" Deus Caritas Est, 12[[715|12]].

Hoe te antwoorden op deze radicale liefde van de Heer? Het Evangelie houdt ons een persoon genaamd Nicodemus voor, een lid van het Sanhedrin in Jeruzalem, die 's nachts Jezus zal bezoeken. Het is een goede man, aangetrokken door de woorden en het voorbeeld van de Heer, maar die bang is voor de anderen, hij twijfelt om de sprong van het geloof te wagen. Hij ervaart de fascinatie voor deze rabbijn, die zo anders is dan de anderen, maar slaagt er niet in om de beperkingen van de omgeving in strijd met Jezus te overwinnen en aarzelde op de drempel van het geloof.

Hoevelen, ook in onze tijd, zoeken naar God, zoeken Jezus en zijn Kerk, zoeken goddelijke barmhartigheid en verwachten een "teken" dat hun geest en hart raakt! Vandaag, zoals toen, herinnert de evangelist ons eraan dat het enige "teken" Jezus is geheven aan het kruis: Jezus gestorven en verrezen is het teken dat absoluut genoeg is. Daarin kunnen we de waarheid van het leven begrijpen en heil verkrijgen. Dit is de centrale verkondiging van de Kerk, die door de eeuwen heen niet verandert. Daarom is christelijk geloof geen ideologie, maar persoonlijke ontmoeting met Christus gekruisigd en verrezen. Uit deze ervaring, die individueel en gemeenschappelijk is, ontstaat er een nieuwe manier van denken en handelen: zoals de heiligen getuigen, ontstaat een leven gekenmerkt door de liefde.

Beste vrienden, dit mysterie is bijzonder welsprekend in uw parochie, gewijd aan "God, Barmhartige Vader". Zoals we goed weten, wilde mijn geliefde voorganger Johannes Paulus II deze kerk ter nagedachtenis aan het grote Jubileum van het jaar 2000, om de betekenis van die buitengewone geestelijke gebeurtenis effectief samen te vatten. Bij het mediteren over het erbarmen van de Heer, dat volledig en definitief werd geopenbaard in het mysterie van het kruis, komt me de tekst in gedachten die Johannes Paulus II had voorbereid voor de ontmoeting met de gelovigen op zondag 3 april, zondag in Albis, van vorig jaar. In Gods plannen was bepaald dat hij ons precies op de vooravond van die dag zou verlaten, op zaterdag 2 april - we herinnerden ons het allemaal goed - en daarom kon hij die woorden niet uitspreken, die ik graag opnieuw aan u, beminde broeders en zusters, zou willen voorhouden. Hij schreef het volgende: "Aan de mensheid, die soms verloren lijkt en beheerst door de kracht van het kwaad, egoïsme en angst, biedt de verrezen Heer als een geschenk zijn liefde die vergeeft, verzoent en opnieuw de hoop wekt. Het is een liefde die de harten bekeert en vrede schenkt". De paus voegde aan die laatste tekst toe, als een testament: "Hoeveel nood heeft de wereld om de goddelijke Barmhartigheid te begrijpen en te ontvangen!" Regina Caeli, n. 2:...Regina Caeli, n. 2: L'Osservatore Romano, 8 april 2005, blz. 5.

De barmhartige liefde van God begrijpen en ontvangen: dat dit uw inzet moge zijn, vooral in de gezinnen en ook in alle delen van de wijk. Ik druk dit verlangen van ganser harte uit, en begroet u hartelijk, te beginnen met de priesters die zich inzetten voor uw gemeenschap onder leiding van de pastoor, Don Gianfranco Corbino, die ik oprecht dank voor de vertolking van uw gevoelens met een prachtige presentatie van dit gebouw, van deze "schip" van Petrus en de Heer.

Ik groet ook kardinaal vicaris Camillo Ruini en kardinaal Crescenzio Sepe, titulair van uw kerk, de vice-gerent en bisschop van de oostelijke sector van Rome, en allen die actief samenwerken in de verschillende parochiële diensten. Ik weet dat uw gemeenschap jong is - ze is slechts tien jaar oud - en dat zij haar vroege dagen leefde in precaire omstandigheden, gedurende de bouw van het huidige perceel. Ik weet ook dat de moeilijkheden van het begin, in plaats van ontmoediging, u hebben aangezet tot een gemeenschappelijke apostolische inzet, met bijzondere aandacht voor het gebied van catechese, liturgie en caritas. Gaat verder, lieve vrienden, op het ingeslagen pad, en streeft ernaar om van uw parochie een ware familie te maken, waar de trouw aan het Woord van God en de traditie van de Kerk dag na dag in toenemende mate wordt omgevormd in de levensregel.

Ik weet ook dat uw kerk, vanwege de originele architectonische structuur, het doel is van veel bezoekers. Zorgt ervoor dat niet alleen de specifieke schoonheid van het gewijde gebouw, maar vooral de rijkdom van een levende gemeenschap, toegewijd aan het getuigenis van de liefde van God, barmhartige Vader, de liefde die het ware geheim is van christelijke vreugde, waartoe Hij ons deze zondag, de zondag laetare uitnodigt. Kijkend naar Maria, "Moeder van heilige vreugde", vragen we haar ons te helpen de redenen voor ons geloof te verdiepen, zodat wij, zoals de liturgie ons vandaag aanspoort, hernieuwd in de Geest en met een opgewekt hart, beantwoorden aan de eeuwige en oneindige liefde van God. Amen.